به گزارش خبرنگارخبرگزاری«حوزه»، کرسی علمی با عنوان " چالش‌ها و پیشینه‌ی تدوین قانون امورخیریه، وقف و داوطلبی در ایران" با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان و دکتر جلالی رئیس شورای شهر قم با حضور مهمانانی از تهران و اصفهان در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در شهر قم برگزار شد.
خانم دکتر باقرنیا مسئول سازمان‌های مردم نهاد در این نشست گفت: ما همیشه از راهپیمایی و تجمع برای پیشبرد مسائل وقفی حمایت کرده ایم، ما برنامه داریم که مالیات را چگونه حساب کنیم چرا که مالیات در کار ما با سائر کارها قدری متفاوت است شاکله کلی که مد نظر ما می باشد برای تدوین قانون امور خیریه را به مجلس ارائه داده ایم و سالهاست که پیگیر مسائل مربوط به آن هستیم.
نگاه کالائی بخش خصوصی به آموزش اشتباه است
در ادامه دکتر یوسف وند، مدیر مرکز آسیب‌ها و حمایت‌های موسسات مردم نهاد مرکز پژوهش های مجلس نیز با انتقاد از کالائی شدن نگاه بخش خصوصی به آموزش و پرورش بیان داشت: سپردن همه امور به بخش خصوصی مساله درستی نیست چرا که بخش خصوصی دنبال پیشبرد اهداف خاص اقتصادی خود می باشد و ما مثلا در مورد آموزش و پرورش امروزه با هزینه های بسیار گزافی که برای ثبت نام کودکان توسط این مدارس غیرانتفائی تعریف ئ اخذ می شود، مواجه هستیم.
موسسات مردم نهاد خیریه باهمدیگر هم افزائی داشته باشند
میرشکار مدیر کل کمیته امداد قم نیز با استقبال از سپردن امور به مردم و موسسات خیریه اذعان داشت: کسی شک ندارد که باید امور به مردم سپرده شود و هرچه امور به مردم سپرده شود باعث دلگرمی آنها و زیبا شدن کارها می شود. ولی اینکه مثلا در شهرستان قم 400 مرکز خدمتی وجود دارد و 40 درصد از درامدها در برخی از این موسسات هزینه کادر خودشان می شود مطلبی نیست که بتوان از آن دفاع کرد؛ ما از طرفی افرادی داریم که نیازمند هستند وچند جا برایشان کمک می شود و از طرفی نیز افرادی داریم که نیازمند هستند و در بسه خدمتی هیچ نهادی تعریف نشده اند اینها همه از عدم ارتباط این موسسات و نبود قانون کلان برای آنها می باشد.
نظارت بر این ادارات خیریه و نهاد های وقفی بسیار مهم است و این یک خلأ قانونی است که وجود دارد.
ماده 12 اساسنامه کمیته امداد که به امضا مقام معظم رهبری رسیده است؛ می‌گوید که ایجاد سازوکار قانونی برای حسن عمل سازمان های دیگر خیریه از وظایف این نهاد می باشد.
برخی از نهاد های خیریه به یک سازمان دولتی تبدیل شده اند
دکتر سلیقه ای مدیرکل بهزیستی قم نیز با اشاره به مشکلات موجود در امر خدمت رسانی به قشر مستضعف جامعه معتقد بود خیلی از موسسات کمکی الان عملا کمکی برای مردم ندارند و به یک سازمان دولتی تبدیل شده اند؛ وی همچنین شفاف سازی و ایجاد یک قانون قابل اجراء را از انتظارات این نهاد ازاین جلسات برشمرد.
نهادهای خیریه باید منتقل کننده سیاست های کلی دولت باشند
صالحی مسئول مربوط استانداری حاضر در جلسه نیز با انتقاد از وضع موجود این نهاد های خیریه بیان داشت: اینکه این نهادها را به یک نهاد مطالبه گر از دولت تبدیل کنیم، این خیلی حسن ندارد؛ بلکه این نهاد ها علاوه بر اینکه باید به نمایندگی از مردم مطالبات فقرا را پیش مسئولین و خیرین مطرح کنند باید سیاست های دولت را نیز به مردم منتقل کنند تا در کشور وحدت رویه وجود داشته باشد و این نباشد که سرمایه گذاری ها در خلاف جهت اهداف کلان کشوری انجام گیرد.
وی با بیان اینکه سیاست گذاری وظیفه دولت است، ادامه داد: رویکردهایی از سوی دولت با تشکیل شوراهای تخصصی در زمینه امور خیریه وجود دارد و آنها که می گویند دولت مدیریت را از این نهاد ها سلب می کند این را در نظر نمی گیرند که سیاست های کلان را دولت باید تنظیم کند و این نهادها باید در چارچوب آن سیاست ها حرکت کنند مثلا کشور به این رسیده است که باید در زمینه اقتصادی و ایجاد اشتغال سرمایه گذاری بشود در این حالت خیرین و نهادهای مردم نهاد نیز باید با این تصمیم و تحت این فضا حرکت کنند.
بیش از ده میلیون خیر در کشور وجود دارد
حجت الإسلام قاسمی‌نیا معاون مدیر کل نهضت سواد آموزی قم نیز با بیان علاقه مردم ایران به حضور در کارهای خیر و روح همزیستی و عاطفی بسیار بالائی که در میان ایرانیان وجود دارد و در دنیای امروز بی نظیر است؛ گفت: خوشبختانه در بخش داوطلبی یکی از بیشترین آمار بالاترین داوطلب در دنیا را برای وقف و امورخیریه در دست داریم طوری که حدود ده میلیون نفر داوطلب برای کمک کردن به فقرا در کشورعزیز ما وجود دارد و این آمار در دنیا برای بهترین کشورها ثبت شده است.
وی همچنین با اشاره به مردمی بودن کارهای خیر افزود: همه امور خیریه و وقف و بهزیستی در کشور ما مردمی است و اگر ما می‌خواهیم آن را قانونی کنیم باید از مسیرواقعی آن جدایش نکنیم این البته منافی نظاممند کردن این نهادها نیست ولی نظام مندی غیر از دولتی کردن خیریه هاست.
حجت الاسلام قاسمی همچنین با اشاره به فقدان نظم در کمک هایی که به نیازمندان صورت می گیرد، بیان داشت: این طور نشود که گروهی از فقرا برای خیرین مخفی بمانند و کسی و گروهی نیز از این قشر از سه جا تحت پوشش قرار بگیرد.
وی با اعلام آمادگی آموزش و پرورش برای کمک به امر خیرین نیز گفت: ما در برخی نهاد ها نیاز به فرهنگ سازی داریم مثلا خیرین مدرسه ساز داریم ولی واقفین مدرسه یار نداریم اینکه بچه های معلول یا بی سرپرست را سرپرستی کنند وما آماده هستیم که در این راستا فرهنگ سازی لازم برای این امور مهم را در مدارس انجام دهیم.
وی در پایان سخنانش نیز با اشاره به لزوم ایجاد قوانین درست در این زمینه گفت: قوانینی که در اینجا باید وضع شود نباید قوانین دست و پاگیر باشد خیرین را ملول کند یا قوانینی باشد که واسطه در کار خیر را زیاد و اعتماد خیّر را کم کند.
چارچوب فقهی و حقوقی امور خیریه مشخص نیست
حجت الاسلام حسینی مقدم مدیر کل اوقاف و امور خیریه قم نیز با بیان تفاوت موجود بین وقف و امور خیریه اذعان داشت: در مورد وقف قوانین بسیار روشنی وجود دارد چرا که همه ابعاد حقوقی آن در فقه ما بحث شده است ولی در مورد امور خیریه در فقه چارچوب فقهی و حقوقی مشخصی نداریم البته در قانون نیز همچنین چیزی وجود ندارد.
وی با بیان ضرورت بازنگری در امور خیریه گفت: واقعیت این است که امور خیریه بسیار نیازمند توجه و بازنگری است.
مدیر کل اوقاف و امور خیریه قم همچنین با اشاره به کاهش میزان موقوفات در دویست سال اخیر بیان داشت: ما می‌بینیم که در بحث وقف در جمهوری اسلامی ما هیچ کاری نتوانسته ایم برای وقف انجام دهیم اما وقتی به صدر اسلام نگاه می کنیم در صدر اسلام هیچ صحابی از اصحاب پیامبر اسلام نبود مگر اینکه وقفی داشته است ولی الان وقف در جمهوری اسلامی بسیار کمترشده است وقف 200 سال قبل بسیار بیشتر از امروز بود و بسیاری از کارهای مردم از طریق وقف انجام می شد ولی در این دویست سال اخیر در حق وقف اجحاف شده است.
وی همچنین معتقد بود که امور خیریه مقوله ای وارداتی از غرب است و ما باید امور خیریه را به سمت وقف انتقال دهیم.
امور خیریه باید غیر سیاسی و غیرانتفائی و غیردولتی باشند
خانم رحیمی نماینده شبکه های نیکوکاری نیز با بیان شرایط اساس نامه ای امور خیریه به خلط بین ظرف و مظروف کار خیر اشاره کرد و افزود: بحث ظرف و مظروف در مورد دولتی شدن و قانونمند شدن امور خیریه خلط شده است ظرف امر خیرمبنایش این است که همیشه باید غیر سیاسی و غیر انتفائی و غیر دولتی باشد و اگر این سه ویژگی به عنوان محورهای ظرفیت تحقق داشت بعد سراغ مظروف می رویم چرا که هر ظرفی یک محتوا می خواهد که ممکن است این محتوا مدرسه سازی یا هر امر خیر دیگر باشد و البته هر امر خیر یک منابعی نیز برای خود می‌طلبد که این منابع نیز می توانند تغییر داشته باشند.
وی در مورد مردمی یادولتی بودن امور خیریه این توضیح را داد اگر گفته می شود که ما در امور خیریه از دل مردم فاصله نگیریم مراد در حیث ظریفیت امر خیر است ولی در مورد محتوا و مظروف این دولت است که جهت دهی می کند و جهت کلی امور خیریه را به نسبت مصالح و مشکلات کشور طراحی می کند.
رحیمی با بیان اینکه از موسسات افرادی در محلات جمع شوند و جهیزیه برای فقرای محل جمع کنند، بیان داشت: این همان مردمی ماندن است که باید مردم به طور محسوس آثار کار خیر خود را مشاهده کنند تا با دل آرام وارد قعده شوند.
وی همچنین در تبیین نقش دولت در امور خیریه نیز گفت: دولت باید مواظب باشد تا موازی کاری انجام نگیرد و باید دید دولت درمورد این انجمن های مردم نهاد برچه چیزهایی حق نظارت دارد، مثلا بر گردش مالی باید نظارت وجود داشته باشد ولی اینطور نیست که بر هر چیزی حق نظارت داشته باشد مثلا سلیقه ای یک نهاد را منحل کنند یا یک نهاد را سرکار بیاورند.
تنها دنبال حمایت مادی مردم نباشید
عبدالله جلالی رئیس شورای شهر قم که خود سالیان دراز مسئول کمیته امداد امام خمینی (ره) بوده است نیز با مهم خواندن موضوع بسیار مهم رسیدگی به مشکلات فقرا در کشور گفت: کار خیر و امور خیریه دائره بسیار وسیعی را شامل می‌شود این جریان در برخی جاها قوانین متعدد و متعارضی رودرروی خود می‌بیند که شماها مسئول حل این معضل اساسی هستید.
وی با اشاره به مشکلات قانونی که جریان امور خیریه برخود می بیند، افزود: امروز مراکز خیریه برای اخذ مجوز دچار مشکلاتی هستند که همگی مطلعید.
جلالی همچنین با بیان اینکه انتظار نداشته باشید مردم فقط کمک مالی داشته باشند بیان داشت: حمایت مردم از این مسائل فقط مادی نیست بلکه این حمایت می‌تواند فکری و یا معنوی باشد به این صورت که کسی کمک کند و فقر پنداری را از بین ببریم به عنوان مثال موانع ازدواج دو جوان را یک روحانی بتواند برطرف کند و نگذارد با چشم و هم چشمی یک ازدواج به تاخیر بیافتد خوب این یک کار خیر است که با میانجگری و کار فرهنگی و فکری تحقق یافته است.
همچنین در پایان حجت الاسلام والمسلمین مبلغی رئیس مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی به جمع بندی مطالب مطرح شده و بیان اهداف این نشست پرداخت و ارتقاء جایگاه اجتماعی و حقوقی و عصری امور خیریه را امری لازم برشمرد.
خبرنگارخبرگزاری حوزه: حامد حسن زاده
