به گزارش خبرگزاری «حوزه»، نشست علمی « نقش صیانت از محیط زیست در تامین و تقویت صلح در جهان از منظر اندیشه اسلامی» امروز با حضور و سخنرانی حجت الاسلام سیدعلی حسینی و علی مشهدی در دفتر کمیسیون حقوق بشر اسلامی درقم برگزار شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع):

وجود بیش از هزار آیه در قرآن در باب طبیعت

در ابتدای این نشست علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) گفت: تاریخ بشر نشان می‌دهد که بشر همواره بر خلاف فطرت خویش حرکت کرده، بشر همواره یاغی، طاغی، جانی و عاصی بوده است و به خود، نسل آتی و طبیعت رحم نکرده‌است.

خداوند در آیه« وَإِذَا تَوَلَّی سَعَی فِی الْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیهَا وَیُهْلِکَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ الْفَسَادَ  بیان می دارد که «و چون برگردد کوشش می ‌کند که در زمین فساد نماید و کشت و نسل را نابود سازد و خداوند تباهکاری را دوست ندارد»( سوره بقره ۲۰۵) زمانی که طبیعت از بین برود نژاد و نسل حیوانات نیز از بین می‌رود و لذا فساد اصلی و بنیادین که در زمین فراهم می‌آید از زمینه نابودی هرس است که توسط انسان انجام می‌شود.

همچنین خداوند در آیه«ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیدِی النَّاسِ لِیذِیقَهُم بَعْضَ‌الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ بیان می فرماید که فساد، در خشکی و دریا به سبب کارهایی که مردم انجام داده‏اند، آشکار شده است. خدا می‏خواهد نتیجه بعضی اعمالشان را به آنان بچشاند، شاید (به سوی حق) بازگردند.(روم ۴۱).  طبق روایات این آیه مخصوص آخرالزمان است. مفسران اهل سنت در تفسیر این آیه درمانده شدند که چگونه فساد در اعماق دریاها و به دست بشر ایجاد می‌شود.

مفسران شیعه از باب اینکه به ائمه اطهار(ع) متصل بودند، این آیه را تحریف نکردند،  در همین راستا شهید اول در کتاب القوائد و الفوائد آورده‌است: پیامبر خدا چهار منسب دارد، اول « قل انما بشر مثلکم»، دوم « مبلغ احکام الهی»، سوم «قاضی» و چهارم « حاکم و رئیس» بودند و رسول خدا متناسب با هر کدام احکامی دارد.

بیش از یک هزار آیه از آیات قرآن مربوط به طبیعت است گفت: در زمان بعثت پیامبر(ص) به دلیل جنگ‌های قبیله‌ای، صدمات زیادی به طبیعت و کشاورزی وارد و سرزمین حجاز به سرزمینی سوخته تبدیل شده بود که پیامبر(ص) پس از بعثت گام‌های مهمی در توسعه و احیای کشاورزی انجام دادند.

 بعد از رسول خدا خلیفه ثانی و اطرافیانش تمام تعابیر جهاد در آیات قرآن کریم را به معنای جنگ تلقی کرده و جنگ‌های بسیاری را به وجود آوردند.

در قرآن کریم سه نوع جهاد آمده‌است: جهاد اصغر، جهاد کبیر « سلاح این جهاد قلم، کتاب و تحلیل و..است» و جهاد اکبر؛ آیات و روایات متعددی در قرآن کریم است که لزوما به معنای جنگ نیست.

شورسازی خاک، آینده کشاورزی و محیط زیست کشور را تهدید می‌کند زیرا شور شدن خاک، حیات طبیعت و کشاورزی را از بین می‌برد که باید در این زمینه توجه جدی‌تری در حوزه سیاست‌گذاران در کشور شود.

باید توجه داشت که از سال۳۰ تا ۷۰، ۲۰۰میلیون تن خاک از بین رفته و از سال ۸۰ تا ۹۰ یک میلیارد و ۲۰۰ تن فرسایش خاک داشتیم و امسال با وجود سیل که جزئی از طبیعت است، فرسایش میلیاردها تن خاک حاصلخیز و ورود این حجم بزرگ از خاک به دریاها بود؛ برای جلوگیری از فرسایش خاکی و بادی مسیر سیل را به سمت خاک‌های شور هدایت‌ می‌کردند.

باید توجه داشت که جنگ ساختمان خاک و حاصلخیزی خاک‌ها را از بین می‌برد و همچنین در زمینه تخریب جنگل‌ها و مناطق، نابودی آبزیان فاجعه‌هایی رخ داده‌است؛ بیابان‌ها و اعماق اقیانوس‌ها منبع و مخزنی از موجودات ریز دارای حیات است و از بین بردن این گونه‌های جانوری نوعی قتل است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم:

تخریب محیط زیست از جنبه شیطانی نفس انسان ناشی می شود

علی مشهدی عضو هیئت علمی دانشگاه قم نیز در ادامه این نشست گفت: روایات ما بر این مطلب تاکید دارند که «زندگی بدون سه عامل هوا، خاک و آب امکان پذیر نیست».

در این زمینه دو تلقی وجود دارد، دیدگاه اول بر این باور هستند که صلح و محیط زیست با یک دیگر در تعارض هستند و اساسا محیط زیست نمی‌تواند به صلح ختم شود، زیرا بسیاری از جنگ‌هایی که وجود داشته به طبیعت آسیب رسانده‌ و بروز بسیاری از منازعات مسلحانه ریشه اکولوژیک دارد.

صلح تنها به معنای نبودن جنگ نیست، در حالی که منظور صلح مثبت نیز است؛ یک سمت جنگ‌های مدرن به مسائل زیستی باز می‌گردد، برای مثال ریشه مسائل خاورمیانه به کمبود منابع آبی و نفتی مرتبط است.

و اما دیدگاه دوم بر این باورند که صلح و محیط زیست با یک‌دیگر هم سود هستند و هر چقدر محیط زیست بهتر حفظ و صیانت شود امکان بروز و درگیری به حداقل خواهد رسید، ماده ۲۴ بیانیه ریو تاکید می‌کند که جنگ ذاتا اثر مخربی بر محیط زیست دارد، برخی اعتقاد دارند که ما می‌توانیم جنگ به راه اندازیم برای حفظ محیط زیست اما ماده ۲۴ بیانیه ریو این نظریه را رد می‌کند.

وضعیت جنگی، منجر به ایجاد وضعیت آنارشی و هرج و مرج خواهد بود؛ وضعیت نبود جنگ، صلح به ارمغان می‌آورد، در آفریقا گروهکی تروریستی از طریق تجارت عاج فیل سلاح تامین می‌کند، در عراق و افغانستان و طالقان نیز از طریق فروش چوب‌های جنگلی و معادن لاجور به سلاح دسترسی پیدا می‌کنند. پس بر اساس این نگاه اساسا نبود صلح منجر به تخریب محیط زیست می شود.

هر چقدر برای حفظ محیط زیست تلاش کنیم احتمال درگیری‌ها و منازعه کاهش می‌یابد، در حوزه حقوق برخی مطالعات نشان داده‌است که شرایط ناگوار زیستی می‌تواند زمینه ساز بروز جریانات خاص باشد. مطالعات نشان داده‌است که در فصل گرم سال در جوامعی که میزان گرد و غبار و آلودگی هوا و صوتی بالا است، افراد از خود واکنش‌های عصبی نشان خواهند داد.

به هر میزانی که کشورها تلاش کنند فرآیندهای صلح مثبت را رعایت کنند امکان بروز جنگ و منازعه کاهش می‌یابد؛ در انگاره صلح مبتنی بر اکولوژی ما بر صلح طبیعت تاکید می‌ورزیم و باید آگاه باشیم که پیش زمینه ایجاد صلح در جهان ابتدا صلح انسان با محیط زیست است و صلح انسان با محیط زیست برقرار نشود، صلح جهانی محقق نخواهد شد.

یکی از نظریه پردازان اجتماعی بیان می کند که «بر اساس نظر دین اسلام انسان خلیفه روی زمین قرار گرفته و زمین و آسمان در اختیار اوست و لذا این امر منجر به تخریب محیط زیست شده‌است»؛ علامه جوادی آملی در کتاب اسلام و محیط زیست مطرح کرده‌است که برخلاف تصور منتقدین دینی محیط زیست، ایجاد فساد و تباهی و جنگ در زمین از وجه خلفتی انسان نیست بلکه از وجه شیطانی انسان است.در حقوق بین‌الملل هیچ انسانی مجاز نیست به گونه‌ای زندگی کند که در طولانی مدت بر محیط زیست اثرات مخربی داشته باشد.

انتهای پیام