به گزارش خبرگزاری حوزه "ابراهیم حاتمی کیا" همچون دهه ۶۰ در دهه هفتاد نیز در عرصه ساخت فیلم های دفاع مقدسی یا مرتبط با این حوزه، موفق و درخشان ظاهر شد و نتیجه این تلاش متعهدانه و حرفه ای، تولید فیلم هایی چون "از کرخه تا راین"، " بوی پیراهن یوسف" و مهم تر از همه"آژانس شیشه ای" شد که این آثار اتفاقاً در زمان اکران نیز با استقبال گسترده مردم روبرو شدند.

"از کرخه تا راین" محصول سال ۷۱ است و در آن فیلمساز به سرنوشت قربانیان بمب‌های شیمیایی جنگ ایران و عراق می‌پردازد که بازیگران اصلی آن "علی دهکردی" و "هما روستا" است و از شاخصه های ممتاز آن باید به موسیقی ماندگار مجید انتظامی اشاره کرد که همچنان شنیدنی و جذاب است.

داستان این فیلم از این قرار است که:" سعید با بازی علی دهکردی که بر اثر بمب‌های شیمیایی نابینا شده به همراه گروهی از همرزمانش برای معالجه به آلمان اعزام می‌شود. لیلا خواهر سعید با بازی هما روستا که سال هاست در آلمان با شوهر آلمانی و پسرشان یوناس (یونس) زندگی می‌کند، سعید را در آسایشگاه می‌بیند، در این بین، یکی از همرزمان بسیجی سعید می خواهد تا پناهندگی کشور دیگری را بپذیرد و سعید و دوستان دیگرش نسبت به عمل او معترض هستند.

با کوشش‌های پزشکان متخصص یکی از چشم‌های سعید معالجه می‌شود، اما آزمایش‌هایی که بر روی او انجام می‌شود روشن می‌کند که او بر اثر گازهای شیمیایی مبتلا به نوعی سرطان خون شده‌است. همسر او در ایران زایمان می‌کند و سعید پس از معالجه‌ای نافرجام می‌میرد و پس از مرگ او، خواهرش لیلا نیز عازم میهن می شود..."

این فیلم نیز همچون دیگر ساخته های حاتمی کیا، خالی از حاشیه نبوده، چنان که چند سال پیش خود او در مصاحبه ای گفت: "فیلم «از کرخه تا راین وقتی به نمایش درآمد، ۵۰۰ صفحه اعتراضیه به دفتر رهبری ارسال شده بود تا مانع اکران فیلم شوند. بعد از گذشت سالیان چه اتفاقی افتاد. این فیلمی است که بارها از تلویزیون پخش شده و من مطمئنم که فرزندان همین معترضین، مدافعین این آثار بوده اند".

اصغر نقی زاده از بازیگران این فیلم نیز بعدها در همین راستا بیان داشت: " سر فیلم از کرخه تا راین وقتی قرار بود قرارداد امضا کنم، سیف‌الله داد مبلغی را به من پیشنهاد کرد که بسیار کم بود همان موقع به حاتمی‌کیا زنگ زدم و گفتم این پیشنهاد به شعور من توهین کرد، اما حاتمی‌کیا گفت ما نمی‌رویم فقط یک فیلم بسازیم بلکه می‌خواهیم یاد شهدا را زنده نگه داریم. من هم همانجا چک را سفید امضا کردم... موقع اکران فیلم از کرخه تا راین عده‌ای به او گیر دادند اما مقام معظم رهبری فیلم را دید و خوشش آمد وگرنه این فیلم هم مانند گزارش یک جشن می‌شد".

به تعبیر درست بسیاری از منتقدان، " از کرخه تا راین" نخستین اثر جدی ملودرام در زمینه دفاع مقدس است که به مشکلات رزمندگان پس از پایان جنگ می پردازد و در عین حال رویکردی آرمان گرایانه در دفاع از انقلاب و راه امام(ره) دارد.

مهرزاد دانش از منتقدین سینمای ایران در همین زمینه می گوید:" تا قبل از ساخت این فیلم، آثار جنگی سینمای ایران عمدتا در همان فضای واحد ژنریک گونه جنگی به سر می‌بردند و ترکیبی با سایر ژانرها نداشتند... از کرخه تا راین، اولین اثر جدی ملودرام در حوزه جنگ در سینمای ایران به شمار می‌رود که بعدا آثاری مانند «کیمیا» (احمدرضا درویش، ۱۳۷۳) و «میم مثل مادر» (رسول ملاقلی پور، ۱۳۸۵) به این حوزه کم حجم افزوده شدند... تا قبل از این فیلم، فضای فیلم‌های جنگی اغلب یا در محور حوادث اکشن مقتضی مانند انفجارها و تیراندازی‌ها و تک و پاتک‌های رزمی تمرکز داشت و یا ذیل مناسبات عقیدتی و ایدئولوژیک جاری در سپهر دفاع مقدس قرار داشت. در از کرخه تا راین، برای نخستین بار، غلبه تماتیک داستان با عواطف آدم‌های آن بود. نکاتی مانند دغدغه بینایی و یا نابینایی قهرمان قصه، روابطش با خواهری جدا افتاده و طرد شده از خانواده که در غربت به سر می‌برد، ماجرای سرطانی که به یک‌باره بر قهرمان داستان فرود می‌آید، دلشوره‌های مربوط به همسر جوان مرد داستان که بعدا در ارتباط با زایمان او و به دنیا آمدن طفلش فضای احساسی متراکم‌تری شکل می‌گیرد، ارتباط آدم اصلی داستان با موقعیت‌های معصومانه‌ای مانند خواهرزاده آلمانی‌اش در برخورد با نوع تناول غذا و ... همگی فضاهایی هستند که روند ملودراماتیک داستان را شکل می‌بخشند".

یکی از به یادماندنی ترین سکانس های تاریخ سینمای ایران مربوط به سکانسی از این فیلم است که در آن شخصیت اصلی داستان به شکل خاص خود در کناره رود راین به خدا اعتراض می کند که با هنرمندی حاتمی کیا حتی جلوه ای عارفانه نیز به خود می گیرد و البته این اعتراض به معنای بریدن از ارزش ها و راه مقدس پیش آمده نیست.

۳۱۳/۸