به گزارش خبرگزاری حوزه پیاده روی بزرگ اربعین یکی از رویدادهای مهم بین المللی است که سالانه علاقمندان بسیاری را روانه این اجتماع عظیم می نماید؛ اما دارای نکاتی است که دانستن این مباحث خالی از لطف نیست و حوزه نیوز در شماره های مختلف، دانستنی های این سفر را تقدیم نگاه شما عاشقان أباعبدالله الحسین (ع) می نماید.

* راهنمای زائران اربعین - سفر به عتبات

شروع سفر

باید توجه داشت هرچه زمان آغاز سفر به اربعین نزدیک‌تر باشد، ازدحام جمعیت در پایانه‌های مرزی و مسیرها بیشتر می‌شود. در این صورت ارائه خدمات کاهش یافته و با مشکلات بیشتری همراه خواهد بود.

مرزهای مجاز ورود و خروج

مرزهای مجاز مهران، شلمچه و چزابه در ایام اربعین پذیرای زائران این سفر معنوی هستند.

مرز خسروی را نیز می‌توان به عنوان چهارمین پایانه خروج از کشور، به موارد فوق اضافه کرد.

همچنین زائران می‌توانند از فرودگاه‌های تعیین شده یا مرز دریایی خرمشهر به مقصد بصره نیز استفاده نمایند.

نحوه ورود و خروج زائران از این مرزها، از طریق ستاد مرکزی اربعین، اطلاع‌رسانی می‌شود.

مرز مهران

شهر مرزی مهران در منتهی الیه غربی استان ایلام قرار دارد و فاصله آن تا شهر ایلام ۸۵ کیلومتر می‌باشد. زائرانی که از این شهر وارد عراق می‌شوند پس از عبور از منطقه زرباطیه و شهر کوچک بدره، وارد شهر کوت، نعمانیه، شوملی، دیوانیه و شامیه وارد شهر نجف می‌شوند.

طول این مسیر از پاسگاه مرزی زرباطیه تا بازرسی ورودی نجف ۳۰۲ کیلومتر است.

مرز شلمچه

این منطقه مرزی در غرب خرمشهر و نزدیک‌ترین نقطه مرزی به شهر بصره در کشور عراق می‌باشد. مرز شلمچه جنوبی‌ترین مرز زمینی ایران و عراق و فاصله آن تا خرمشهر ۱۵ کیلومتر و تا بصره ۲۰ کیلومتر است. زائرانی که از این مرز وارد عراق می‌شوند، پس از عبور از منطقه شلمچه و تنومه وارد شهر بصره شده و پس از آن به سماوه و نجف می‌رسند. طول مسیر از شلمچه تا نجف تقریباً ۴۶۰ کیلومتر می‌باشد.

مرز چزابه

تنگه چزابه در ۱۷ کیلومتری شمال غربی شهر بستان قرار دارد. زائران پس عبور از منطقه چزابه، شیب و مشرح، وارد شهر العماره، سپس شهر فجر و منطقه عفک، دیوانیه، شافعیه، شامیه و پس از بازرسی ابوصخیر پس از طی ۳۷۲ کیلومتر وارد شهر نجف می‌شوند.

مرز خسروی

خسروی در ۵۱ کیلومتری جنوب غربی شهر قصرشیرین از توابع کرمانشاه قرار دارد. مرز خسروی شمالی‌ترین مرز رسمی عبور و مرور زائران ایرانی می‌باشد، ضمن اینکه قدیمی‌ترین مرز اعزام زائران به عراق هم هست و در دوران قبل از سقوط صدام نیز، زائران از این طریق به عتبات عالیات اعزام می‌شدند.

زائران پس از خروج از ایران وارد منطقه مرزی منذریه و سپس شهر خانقین، مقدادیه، منطقه بعقوبه و سپس وارد بغداد و پس از آن به زیارت کاظمین مشرف می‌شوند. طول مسیر تا شهر کاظمین ۵۰۲ کیلومتر و تا کربلا ۵۱۳ کیلومتر است.

حرکت به سمت مرز

قبل از حرکت به سوی مرز، از بازبودن پایانه مرزی و امکان خروج از مرز مربوطه اطمینان حاصل شود، زیرا ممکن است فقط برخی از پایانه‌ها در ایام اربعین فعال باشند.

با توجه به کمبود محل اسکان در پایانه‌های مرزی، بهتر است به گونه‌ای سفر آغاز شود که زائر، نیاز کمتری به اقامت در شهرهای مرزی داشته باشد. اما در هر صورت در ایام اربعین، شهرهای مرزی که در مسیر حرکت زائران قرار دارد، آماده اسکان، پذیرایی و ارائه خدمات به زائران، در حد توان هستند.

پیام‌های ترافیکی

در حرکت به سوی مرز و پایانه‌های خروج از کشور، معمولاً به دو نحو عمل می‌شود، یا با وسیله نقلیه، طی مسیر می‌گردد یا به صورت پیاده؛ در صورت عزیمت با خودروی شخصی به مرزهای خروجی، پیش از آغاز سفر، از وجود فضای کافی در پارکینگ‌های عمومی در شهرهای مرزی اطمینان حاصل شود.   همچنین به نکات ذیل توجه کافی صورت گیرد:

تردد با وسایل نقلیه

* مدارک معتبر رانندگی از جمله: گواهینامه، کارت خودرو، بیمه نامه شخص ثالث، کارت معاینه فنی همراه باشد.

* تجهیزات ایمنی، سرمایشی و گرمایشی خودرو و تجهیزات مناسب هر فصل  به همراه داشته باشند.

* قبل از حرکت، نسبت به این که پلاک وسیله نقلیه فاقد خلافی جرایم رانندگی مستلزم توقیف است یا گواهینامه راننده، نمرات منفیِ مستلزم ضبط نباشد، بررسی و اقدام لازم صورت گیرد.

* همکاری مطلوب با خدمتگزاران زائران در مجموعه پلیس راه و راهور، مورد انتظار است.

* برنامه‌ریزی برای مدت زمان رانندگی، به گونه‌ای که همواره با نشاط رانندگی انجام پذیرد.

* از رانندگی در حالت خستگی و خواب‌آلودگی، جداً اجتناب شود. لازم است راننده خودرو با استراحت کافی در توقف‌گاه‌های بین راهی، سلامت سفر خود و همراهان را تضمین نماید.

* در راه‌های دو طرفه، دقت شود تا از ارتکاب تخلفات حادثه‌ساز، به ویژه سرعت و سبقت غیر مجاز، جداً خودداری شود.

* دقت به فرامین تابلوهای راهنمایی و رانندگی نصب‌شده در طول مسیر توسط راننده وسیله نقلیه ضروری است.

* توجه کامل به جلو و رانندگی با سرعت مطمئنه، مورد انتظار است.

* راننده باید در برخورد با تراکم و ترافیک سنگین و نیمه سنگین، شکیبایی لازم را به خرج دهد و ضمن رانندگی با صبر و حوصله، از انحراف به چپ یا عبور از شانه سمت راست راه اجتناب نماید.

* در صورت بروز هرگونه تصادفِ منجر به خسارت، ضمن حفظ آرامش، مناسب است با رعایت جوانب احتیاط، نسبت به هدایت خودروهای مورد تصادف به منتهی الیه سمت راست، اقدام شود و در اولین فرصت با تلفن ۱۱۰ تماس حاصل گردد.

* پس از توقف در پارکینگ مد نظر، حتماً نام پارکینگ و محل دقیق خودرو یادداشت شود. از علایم ثابت محیطی یا نرم‌افزارهایی که موقعیت مکانی را ثبت می‌کند، نیز می‌توان استفاده کرد.

* از توقف خوردرو در خارج از محل‌های تعیین‌شده از جمله محل‌های خلوت، پارکینگ‌های ناشناس و فاقد صلاحیت، همچنین از توقف در مسیر سواره‌رو و سطوح با شیب تند خودداری گردد.

* هنگام ترک خودرو، از عملکرد قفل مرکزی و دزدگیر و غیر فعال شدن صدای دزدگیر  اطمینان حاصل شود.

* برای اطمینان بیشتر از لوازم امنیتی خودرو مانند قفل فرمان، قفل پدال و قفل زاپاس  استفاده شود.

* با توجه به ازدحام زائران، در حفظ و نگهداری از سوئیچ خودرو دقت شود.

* هنگام پارک خودرو، فاصله مناسب طولی و عرضی با سایر خودروها رعایت شود.

* استفاده از چادر خودرو در صورت همراه داشتن، به عنوان پوشش خودرو در برابر باران، آفتاب و گرد و غبار توصیه می‌شود.

* هنگام ترک خودرو، اسناد معتبر، مدارک خودرو، اشیای قیمتی و وسایل مهم را درون آن یا روی باربند باقی نگذارید.

* پس از توقف در پارکینگ‌های تعیین‌شده یا عمومی، جهت دسترسی به پایانه مرزی از اتوبوس‌های عمومی مشخص‌شده استفاده شود و در هنگام برگشت، حتماّ از اتوبوس‌های مربوط به پارکینگ خود استفاده گردد.

* اگر از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌شود، محل دقیق پایانه اتوبوس‌های بین شهری را به خاطر سپرده شود.

تردد به صورت پیاده

* بهتر است در مسیر مخالف جهت حرکت خودروها تردد شود.

* از حرکت در سطح سواره رو اجتناب گردد و از شانه خاکی یا آسفالت حاشیه راه استفاده شود.

* در پیش رو و پشت سر کاروان، برای دید بهتر خودروهای عبوری، از فردی که دارای پرچم قرمز باشد، استفاده گردد.

* حتی‌المقدور کاروان به صورت طولی حرکت نماید و از تردد در کنار یکدیگر که موجب اشغال سواره‌رو می‌گردد، خودداری شود.

مسیرها و پایانه‌های مرزی ایران

حفظ نظم و آرامش، رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، عدم درگیری و پرهیز از رفتار تند با هموطنان و سایر زائران، خوش‌رفتاری با رانندگان و نیروهای حمل و نقل، همچنین همکاری با مأموران نظامی، انتظامی و امنیتی داخل کشور، از زائران گرامی مورد انتظار است.

پایانه‌های مرزی عراق

* احتمال معطلی زیاد در مرحله عبور از مرز، اعم از خاک ایران یا عراق (در مرحله رفت و برگشت) برای گذراندن تشریفات گمرکی و کنترل گذرنامه وجود دارد، بنابراین حفظ نظم و آرامش، رعایت قوانین کشور میزبان، عدم درگیری و پرهیز از رفتار تند، در همه مراحل سفر مورد انتظار است.

* امکانات پایانه‌های مرزی عراق از جمله سرویس‌های بهداشتی، محدود است؛ پیشنهاد می‌شود قبل از عبور از مرز ایران، تدبیری برای تجدید وضو اندیشیده شود.

* پس از ورود به خاک عراق، ممکن است وسایل نقلیه برای حمل افراد به سمت شهرهای زیارتی توسط میزبانان عراقی در مرز مستقر باشد که بعضی رایگان و بعضی با دریافت اجرت، حمل و نقل زائران را انجام می‌دهند؛ اما نباید همیشه به انتظار وسایل نقلیه رایگان بود.   حتی گاهی لازم است زائران، مقداری از مسیر را پیاده طی نمایند تا به وسایل نقلیه مورد نظر دست یابند.

حمل و نقل و اسکان در عراق

* در صورت استفاده از وسائل نقلیه در عراق، برخورد نیک با رانندگان و قدردانی از زحمات کادر حمل و نقل در نمایش وحدت و برادری دو ملت ایران و عراق، بسیار مؤثر است و اقداماتی از این قبیل، از  رفتارهای پسندیده و اخلاق اسلامی محسوب می‌شود.

* قدردانی و تشکر از زحمات میزبانان در عراق، خادمان موکب‌ها، صاحبان منازل و خانه‌ها که خالصانه اموال و سرای خود را وقف آسایش زائران امام حسین (ع) می‌نمایند، بسیار نیکوست. برخورد مناسب و خوش‌اخلاقی با آنان مورد تأکید و انتظار است. همچنین مناسب است در صورت امکان و در حد توان، جهت تکریم میزبانان، هدیه‌ای تقدیم آنان و به ویژه فرزندان خردسال یا کودکانشان شود.

*  در صورت استفاده از خودرو و وسایل نقلیه بهتر است، شماره خودرو و نوع آن و در صورت امکان نام و شماره راننده را یادداشت کنند باشند تا در صورت لزوم همچون دریافت وسایل جامانده در خودرو، بتوان پیگیری لازم را انجام داد.

مسئله گم‌شدن در سفر اربعین

حجم زیاد زائران حضرت سیدالشهدا(ع) در اربعین و ناآشنایی آنان با محیط، همچنین طول مسیر پیاده‌روی، ممکن است مشکلاتی از جمله جداشدن از گروه، گم‌کردن مسیر، گم‌کردن محل اقامت، گم‌شدن افراد یا اشیاء را ایجاد کند. این مطلب در سه بخش به این موضوع می‌پردازد:

پیشگیری از گم شدن

برخی از اقدامات باعث پیشگیری از گم‌شدن افراد می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

* داشتن  همراه با سیمکارت فعال و اعتبار کافی

* تهیه پلاک گردن‌آویز  با درج شماره ملی بر آن

* همراه داشتن برگه مشخصات فردی (ترجیحاً پرس‌شده) با اطلاعاتی همچون:

- نام و نام خانوادگی

- شماره گذرنامه

- شماره تماس در عراق

- نام و شماره تماس یکی از همراهان در سفر

- نشانی کامل محل سکونت در ایران

- نام و شماره تماس یکی از بستگان در ایران

- داروی مصرفی

* سعی بر حرکت گروهی و جمعی

* جدانشدن از گروه و همراهان

* تعیین قرار ملاقات در شهرهای نجف و کربلا و عمودهای مسیر پیاده‌روی

* عدم وعده در اماکن و عمودهای شلوغ

اقدامات گم شدگان

در صورتی که فردی از کاروان و همراهان خود جدا شد و احساس کرد گم شده است، می‌تواند اقداماتی را انجام دهد تا به دوستانش ملحق شود، فهرستی از این اقدامات عبارتند از:

* حفظ خونسردی و آرامش

* تماس با همراهان و اطلاع از محل حضور با استفاده از برگه مشخصات فردی

* حرکت به سمت محل وعده ملاقات و ماندن در آنجا تا هنگام رسیدن زمان ملاقات

* مراجعه به مراکز ذی‌ربط از جمله:

- کیوسک اطلاعات پلیس در مسیر راهپیمایی

- مراکز گمشدگان همچون ستاد راهنمای زائر

- دفاتر کنسولگری جمهوری اسلامی ایران

- مراکز امداد و نجات

- موکب‌ها و اماکن اسکان ایرانیان

رفتار با گم شدگان

زائران اربعین حسینی در صورت مواجهه با فردی که گم شده است، می‌توانند اقداماتی همچون موارد ذیل را انجام دهند تا آن فرد را به همراهان خود برسانند:

* دعوت به آرامش و خونسردی و جلب اطمینان وی

* راهنمایی و کمک برای ارتباط با همراهان

* هدایت فرد به مراجع ذیربط

- کیوسک‌های راهنمایی و پلیس

- دفاتر کنسولگری جمهوری اسلامی ایران

- مراکز گمشدگان همچون ستاد راهنمای زائر

- مراکز امداد و نجات

- موکب‌ها و اماکن اسکان ایرانیان

گم شدن وسایل

* مناسب است شماره تماس زائر در ایران و عراق بر روی وسایلی که  از وی جدا می‌شود همانند کوله و کیف دستی،   همراه و گذرنامه نوشته شود یا برگه‌ای از مشخصات تهیه و داخل  آن وسیله قرار گیرد تا  در صورت گم‌شدن، یابندگان بتوانند آنها را به صاحبانشان بازگردانند.

* برای تسهیل پیگیری، یک شماره تماس غیر از شماره سیم‌کارت موجود در  همراه، پشت  نصب شود تا یابنده بتواند آن را بازگرداند.

* توصیه می‌شود در آخرین صفحه گذرنامه، شماره تماس زائر در ایران و عراق درج شود تا در صورت گم‌شدن، یابنده بتواند آن را به صاحبش برساند.

برنامه‌های فرهنگی موسم اربعین

زائران حضرت اباعبدالله(ع) با شرکت در همایش با شکوه اربعین می‌توانند جهت بهره‌برداری معنوی از این سفر بی‌نظیر، در مراسم سخنرانی و عزاداری که در شهرهای نجف، کربلا و کاظمین، همچنین مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا تدارک شده (برنامه آن از طریق پورتال الاربعین به نشانی alarbaeen.ir نیز قابل دست‌یابی است) شرکت نمایند.

رعایت بهداشت محیط

مناسب است زائران اربعین حسینی برای حفظ بهداشت محیط، ضمن پرهیز از رهاکردن زباله‌ها در مسیر تردد، در صورت مشاهده زباله‌های پراکنده در شهرهای زیارتی، مسیر پیاده‌روی یا اماکن استقرار، با جمع‌آوری آنها سلامتی را به خود و دیگران هدیه دهند.

نجف اشرف

* شهرهای زیارتی نجف و کربلا در چند سال گذشته از لحاظ امکانات رفاهی رشد خوبی داشته‌اند، اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب که بتواند پاسخگوی پذیرایی از میلیون‌ها زائر باشند، فاصله زیادی دارند.

* بعد از ورود به نجف اشرف، باید در اولین فرصت به دنبال جایی برای استراحت و اسکان بود، معمولاً در ایام اربعین، هتل‌ها و زائرسراها مملو از جمعیت است و بسیاری از مردم عراق نیز در خانه‌های خود، پذیرای زائران می‌باشند.

* پس از یافتن مکان استراحت، در صورت خروج از موکب، لازم است به خاطر تشابه اسمی موکب‌ها، آدرس دقیق خیابان‌ها و محلات مختلف نجف و کربلا و در صورت امکان، شماره تلفن مدیر آن همراه زائر باشد در صورت ایجاد مشکل، بتوان استفاده نمود.

* طبق هماهنگی‌های صورت‌گرفته توسط  کمیته مشارکت‌های مردمی، اسکان و تغذیه ستاد مرکزی اربعین حسینی، صحن حضرت فاطمه زهرا(س) در کنار حرم مطهر امام علی(ع) و همچنین برخی حسینیه‌ها و مدارس برای اسکان زائران در نظر گرفته شده که در صورت وجود فضای اسکان، می‌توان به آنجا مراجعه نمود.

* برای اطلاع از محل‌های اسکان زائران، می‌توان به چادرها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی که در نقاط مختلف تعبیه شده، مراجعه کرد.

اماکن زیارتی نجف

زائران می‌توانند در مدت حضور در شهر نجف، علاوه بر زیارت مرقد نورانی امیرمؤمنان(ع)، از اماکن تاریخی و مذهبی این شهر مقدس زیارت نمایند. برخی از آن اماکن عبارتند از:

* مسجد کوفه

* مسجد سهله

زائران هنگام مراجعه به مساجد کوفه و سهله، می‌توانند از راهنمایی روحانیانی که بدین منظور در آنجا مستقر شده‌اند، استفاده نمایند.

* قبرستان وادی السلام که مزار دو تن از پیامبران، حضرت هود(ع) و حضرت صالح(ع) و مدفن بسیاری از علما، عرفا و بزرگان از جمله سیدعلی قاضی طباطبایی و رییس‌علی دلواری است.

* صافی صفا: مسجدی که گفته می‌شود امیر مؤمنان(ع) در آنجا نماز گزارد و در گوشه‌ای از آن مدفن یکی از یاران ایشان قرار دارد.

* مسجد حنانه: بنا بر روایات، هنگامی که سر امام حسین(ع) در آن قرار داده شد، به ناله پرداخت؛ از این رو به حَنّانه مشهور است.

* آرامگاه کمیل بن زیاد نَخَعی (از یاران باوفای حضرت علی(ع))

* مسجد و آرامگاه شیخ طوسی (از مشاهیر فقهای امامیه و مؤسس حوزه علمیه نجف) که در شمال حرم مطهر امام علی(ع)   و به فاصله کوتاهی از آن قرار دارد.

* علمای مدفون در حرم مطهر، از جمله: علامه حلی و حاج آقا مصطفی خمینی (جنب گلدسته شمالی)، مقدس اردبیلی (جنب گلدسته جنوبی)، سید محمدکاظم یزدی، شیخ مرتضی انصاری، میرزای نائینی، آخوند خراسانی، آیت الله بهبهانی، آیت الله خویی و بسیاری از علمای دیگر.

* مسجد شیخ انصاری، مشهور به مسجد ترکها و محل اقامه نماز جماعت و تدریس امام خمینی(ره).

مسیر پیاده‌روی

* مسیرهای متعددی برای پیاده‌روی به سوی کربلای معلی تعیین شده، از جمله: «نجف - حیدریه - کربلا»، «حله - طویریج - کربلا»، «بغداد - مسیب - کربلا»، «عین التمر - کربلا».

مسیر «کوفه - طویریج - کربلا» نیز از مسیرهای پیاده‌روی اربعین است که به طریق العلماء، طریق سبایا (اسراء) و مسیر شط فرات شهرت دارد.

* معمولاً مسیر انتخابی زائران ایرانی برای پیاده‌روی مسیر اول (نجف - حیدریه - کربلا) است که کوتاه‌ترین، پرترددترین و مشهورترین مسیر دسترسی از نجف به کربلاست.

* تعداد ستون‌های موجود در این مسیر، از ابتدای بزرگراه نجف به کربلا تا حرم حضرت ابوالفضل(ع)، ۱۴۵۲ ستون و فاصله هر ستون، ۵۰ متر است که شماره هر کدام روی آنها نوشته شده است.

توجه  به این نکته لازم است که ستون‌هایی از داخل نجف از شماره ۱ شماره‌گذاری شده که تا ابتدای بزرگراه نجف به کربلا به شماره ۱۸۲ می‌رسد، پس از آن شماره ستون‌ها مجدداً از شماره ۱ شروع می‌شود.

بنابراین راهپیمایی از نجف اشرف تا حرم حضرت ابوالفضل(ع) ۱۶۳۴ عمود یعنی حدود ۸۰ کیلومتر می‌باشد.

* زمان لازم برای طی مسیر به صورت پیاده‌روی مداوم، ۲۰ تا ۲۵ ساعت می‌باشد؛ بنابراین با توجه به زمان‌های مورد نیاز جهت استراحت، اقامه نماز و خوردن غذا، زمان تخمینی سفر پیاده حدود سه روز است.

* معمولاً آغاز پیاده‌روی جمعی زائران ایرانی، از کنار پل «ثورة العشرین» در نجف اشرف یا از حرم حضرت امیر(ع) می‌باشد.

* برای آغاز پیاده‌روی می‌توان از درب ساعت حرم حضرت علی(ع) خارج شد و از سمت راستِ باب الساعة، پیاده‌روی را از کنار خیابان امام زین‌العابدین(ع) یا خیابان امام جعفر صادق(ع) شروع کرد و این مسیرها تا بزرگراه کربلا ادامه دارد.

مسیر دیگری که برای آغاز پیاده‌روی می‌توان انتخاب کرد، خروج از درب شیخ طوسی حرم حضرت علی(ع) و حرکت به سمت وادی‌السلام است. پس از عبور از وادی‌السلام  بزرگراه نجف به کربلاست که سمت چپ آن، مسیر حرکت به سوی کربلا می‌باشد.

* در صورتی که زائران اباعبدالله(ع) مسیر کنار رودخانه فرات به سمت کربلا (مسیر شط) را برای پیاده‌روی انتخاب نمایند، لازم است ضمن رعایت فضای معنوی ایام اربعین حسینی، از شنا و غسل در این رود پرهیز کنند؛ چرا که اولاً به لحاظ بهداشتی امکان انتقال بیماری‌ها وجود دارد و ثانیاً از اخلاق اسلامی به دور است که زائران در برابر دیدگان بانوان نامحرم به شنا بپردازند.

* در راهپیمایی اربعین از همراه‌داشتن پرچم‌های بزرگ با میله‌های فلزی خودداری شود؛ به دلیل نوع سیم‌کشی‌ها در عراق و احتمال برخورد میله‌های فلزی با سیم‌های برق، ممکن است حادثه برق‌گرفتگی رخ دهد.

* توجه شود حرکت پیوسته و منظم با سرعت نسبتاً ثابت، اثر زیادی در کم‌شدن خستگی مسیر و جلوگیری از بروز گرفتگی عضلات دارد، پس باید برنامه منظمی برای مسیر و مکان‌های توقف و تجدید قوا داشت. استراحت‌های چند دقیقه‌ای به فاصله هر ۵۰ عمود، بسیار مناسب است.

* هر بار که زائر برای استراحت یا نماز توقف می‌کند، ضمن شستن پاها، در صورت امکان کف پا را ماساژ دهد، سپس به پشت بخوابد و پاها را به دیوار تکیه دهد تا خون جمع شده برگردد.

* در هنگام درازکشیدن، پاها را طوری قرار دهد که مقداری بالاتر از بدن باشد؛ زیرا این اقدام، باعث رسیدن خون بیشتر به مغز شده و از متورم‌شدن پاها پیشگیری می‌کند.

* شروع حرکت به ویژه برای روز دوم، قبل از اذان صبح مناسب است. چرا که مسیر دارای ازدحام کمتری است و زائر از گرمای هوا هم در امان خواهد بود.

* از آنجا که به سبب کثرت جمعیت در مسیر پیاده‌روی، احتمال  گم‌کردن همراهان وجود دارد، برای حل این مشکل، بهتر است محل توقف‌ها (شماره میله و عمود مورد نظر)، برای یافتن همراهان و نیز محل استراحت اصلی برای اقامه نماز و خوردن غذا تعیین شود.

* بهتر است عمودها یا میله‌های با شماره‌های مشخص، مثل اعداد با مضرب ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ و ... برای توقف انتخاب نشود، چون معمولاً تراکم جمعیت در آنها بالاست.

* مناسب است پیاده‌روی به صورت گروهی انجام شود تا در صورت بروز مشکل، امدادرسانی به یکدیگر آسان‌تر باشد. البته نباید این گروه خیلی بزرگ باشد؛ تشکیل گروه‌های پنج تا ده نفره توصیه می‌شود، چون زیادبودن افراد گروه، مشکلات خاص خود را دارد و باعث سخت‌ترشدن هماهنگی و کندی آهنگ حرکت می‌شود.

* ابتدا تا انتهای مسیر پیاده‌روی، تقریباً به وسیله چادرها یا سازه‌هایی تقسیم شده که هیئت‌هایی (موکب) از عراق یا کشورهای دیگر، مسئولیت این چادرها را بر عهده دارند که بیشتر این هیئت‌ها، متعلق به قبیله‌ها و عشایر عراقی هستند.

* در موکب‌های مستقر در مسیر که معمولاً در دهه دوم صفر فعال هستند، خدماتی از قبیل انواع مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرد و گرم ارائه می‌شود. همچنین برخی موکب‌ها محل خواب و استراحت هستند و برخی وظیفه فعالیت‌های فرهنگی را بر عهده گرفته‌اند. همچنین اقامه نماز جماعت و برگزاری مراسم عزاداری نیز در برخی موکب‌ها انجام می‌شود.

* زائران در انتهای مسیر و نزدیک به کربلا، به دلیل کاهش چشم‌گیر موکب‌ها، ممکن است با کمبود آب آشامیدنی مواجه شوند، لذا توصیه می‌شود مقداری آب برای پایان مسیر همراه داشته باشند.

* مسیر پیاده‌روی معمولاً پس از ساعت ۲۱ (ساعت ۹ شب) خلوت‌تر می‌شود و اکثر موکب‌داران تا اذان صبح استراحت می‌کنند، اما در این میان، برخی موکب‌داران، شب را هم متناسب با شرایط جوی به ارائه خدمات مشغول هستند.

* بهتر است زائران برای تجدید وضو در بین راه، قبل از نزدیک شدن به اوقات شرعی اقدام نمایند تا برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی با ازدحام، اتلاف زمان و تأخیر در اقامه نماز اول وقت مواجه نشوند.

* موکب‌ها قبل از غروب، شروع به توزیع شام می‌کنند و با نزدیک‌شدن به غروب آفتاب از حجم افراد در مسیر کاسته شده و افراد برای شام و استراحت شب، در مواکب توقف می‌کنند؛ بنابراین زائران در صورت ادامه پیاده‌روی بعد از غروب، با مشکل پیداکردن محل اقامت برای استراحت مواجه خواهند شد یا حداقل در مواکب مسقف نمی‌توانند محل اسکان بیابند.

* جایی برای نگرانی به پایان رساندن مسیر نیست؛ در هر جا که تصور شد توانایی ادامه دادن مسیر وجود ندارد، می‌توان از خودروهایی که در مسیر هستند، برای رسیدن به کربلا استفاده کرد.

* برای انجام تماس تلفنی، جهت عدم مواجهه با ترافیک بالای شبکه، بهتر است قبل از طلوع آفتاب، این کار انجام شود.

* بهتر است زائران، کتابچه زیارتی یا نرم‌افزاری که زیارت‌نامه‌های معتبر اماکن زیارتی در نجف، کوفه و کربلا را داشته باشد (مانند رهپویه زیارت که از سوی کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین منتشر شده) را همراه داشته باشند.

کربلای معلّی

* زائر باید توجه داشته باشد یافتن محل اسکان در ایام اربعین در کربلا، سخت‌تر از نجف است. پس مناسب است به گونه‌ای برنامه‌ریزی نماید که توقف در کربلا کوتاه باشد.

* مناسب است برای جلوگیری از گم‌کردن همراهان یا اشیاء به تذکراتی که پیش از این گذشت، توجه شود.

ضرورت توقف کوتاه

* مناسب است جهت رعایت حال سایر زائران، توقف طولانی در کربلا نشود؛ حتی یک سلام به حضرت سیدالشهدا(ع) هم صدق زیارت می‌کند.

* با توجه به تأکید مراجع عظام بر توسعه زمانی و مکانی اربعین حسینی و سیره علما، همچنین حضور جمعیت انبوه زائران در کربلا، ضرورتی به ورود به حرم و بوسیدن ضریح مطهر نیست، سلام دادن در هر نقطه‌ای از شهر کربلا در ایام اربعین (به رسم و سنت عراقی‌ها) قطعاً اجر و پاداش زیارت اربعین را خواهد داشت.

اماکن زیارتی کربلا

زائران می‌توانند در مدت حضور در شهر کربلا، علاوه بر زیارت امام حسین(ع) و حضرت اباالفضل(ع)، به سایر اماکن تاریخی و زیارتی معتبر آن نیز مراجعه نمایند. برخی از آن اماکن عبارتند از:

* اماکن داخل حرم مطهر امام حسین(ع) : قتلگاه، آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدی و آرامگاه سید ابراهیم مجاب.

* تلّ زینبیّه: در فاصله ۲۰ متری از سمت غرب صحن مطهّر امام حسین(ع). بنا به نقل مورّخان، در روز عاشورا حضرت زینب(س) بر روی آن می‌رفت و از سیر وقایع جنگ آگاهی می‌یافت. در سال جاری با توجه به طرح توسعه‌ای که در حال اجراست، احتمالاً امکان زیارت این مکان فراهم نباشد.

* مشاهیر مدفون در حرم امام حسین(ع)، از جمله: میرزای شیرازی و امیر کبیر.

* خیمه‌گاه: در جنوب صحن مطهّر امام حسین(ع) و در فاصله ۲۵۰ متری  آن.

* مرقد شریف حُرّ: شهرکی است در جنوب غربی کربلا که در فاصله ۹ کیلومتری از شهر واقع شده و آرامگاه حر بن یزید ریاحی در آنجا قرار دارد.

* آرامگاه طفلان مسلم: در راه کربلا به سمت  بغداد، در حومه شهر مسیّب قرار دارد.

بازگشت از کربلا

* جمع زیادی از زائران تلاش می‌کنند صبح روز اربعین، در کربلا باشند و از صبح همان روز، شروع به بازگشت می‌نمایند.   زائران عراقی، به شهرها و استان‌های خود می‌روند و زائران دیگر کشورها نیز راهی مرزها و فرودگاه‌ها می‌شوند. بدیهی است به خاطر ازدحام جمعیت و کمبود وسایل نقلیه، خارج‌شدن از شهر، بسیار سخت باشد. البته در سال‌های اخیر و با عنایت به توصیه مراجع عظام، بسیاری از زائران ایرانی، پیش از روز اربعین به کشور بازمی‌گردند و طبیعتاً با مشکلات کمتری روبه‌رو می‌شوند.

* از جمله مشکلات بازگشت در روز اربعین، عدم وجود وسایل نقلیه کافی است؛ برخی زائران گاهی تا عمود شماره ۶۰۰ و  برخی نیز تا نزدیکی نجف، پیاده رفته‌اند.

* هنگام بازگشت، هیچ‌گونه پذیرایی در مسیر صورت نمی‌گیرد و فروشگاه‌های بسیار کمی هم برای خرید ملزومات وجود دارند؛ بنابراین لازم است زائران، قبل از شروع حرکت، نیازمندی‌های خود را تهیه نمایند.

* هنگام خروج از کربلا می‌توان به پایانه‌ها از جمله گاراژ سید جوده و گاراژ پل ضَریبه مراجعه کرد که در آنها وسایل نقلیه برای انتقال مسافران به شهرهای دیگر عراق و مرزهای زمینی وجود دارد.   زائری که از باب القبله حرم امام حسین(ع) خارج شود و خیابان مقابل آن را طی نماید، به خیابانی می‌رسد که سمت راست آن به گاراژ پل ضریبه و سمت چپ آن به گاراژ سید جوده می‌رسد.

منبع: کمیته فرهنگی آموزشی ستاد مرکزی اربعین حسینی