به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه آیت الله احمد مبلغی در جلسه افتتاحیه کنفرانس بین المللی "فقه آب در شریعت اسلامی و ابعاد تمدنی آن" در کشور عمان خاطرنشان کرد: تا زمانی که این روش، شناخته و به کار گرفته نشود، تلاش ما در بررسی فقهی مسائل مربوط به آب کم اثر است
*عناصر پنجگانه فقه آب
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس همچنین “شناخت دقیق موضوع آب و ابعاد اجتماعی ، حقوقی و بین المللی آن در جهان جدید”، “تزریق تز اسلامی "آب برای انسان" (الناس شرکاء فی الماء) به اجتهاد معطوف به آب”، “تزریق زوایای حقوقی به اجتهاد معطوف به آب”، “تزریق نظریه های فقهی به فرایند استنباط احکام آب” و “ایجاد سایه های وسیع از قواعد فقهی و انتشار آن بر روی اجتهاد معطوف به آب” را عناصر پنجگانه روش تعاملی فقهی با آب ذکر کرد.
*عنصر اول
آیت الله مبلغی با اشاره به ضرورت شناخت دقیق موضوع آب و ابعاد اجتماعی ، حقوقی و بین المللی آن در جهان جدید، گفت: در این زمینه باید گفت، سنخی از موضوعات وجود دارند که در بستر تحولات اجتماعی تطور پیدا می کنند و آب یکی از این موضوعات است.
استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: آب در حالی که یک مسئله اساسی و پایدار بشر است (بلکه شاید هیچ چیز به اندازه آب در زندگی انسان ثبات ندارد) با این وصف بر این موضوع ثابت بشری تحولاتی عارض شده و می شود که آن را به مثابه یک موضوع نو در جامعه ظهور می بخشد.
آیت الله مبلغی تصریح کرد روند توجه دادن مطالعات فقهی به سمت این قبیل موضوعات که در عین پایدار بودن، مستعد پذیرش ابعاد اجتماعی در بستر و عمق تحولات اجتماعی را دارند، از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس اظهار داشت: اگر بخواهیم محورهای پدیده های حاصل شده نسبت به آب را در زندگی جدید انسان ارائه کنیم، باید به پدیده هایی همچون: کمبودی آب، گسترش مصرف آب( میزان، سطح و انواع آن)، گسترش قلمرو آلودگی آب و ظهور انواع جدید آلوده سازی آب، توسعه فناوری کنترل آب به منظور حفظ و ذخیره آن برای مصارف خاص و برنامه ریزی شده، پدیده فراتر رفتن مسئله ازدحام حقوق نسبت به آب از سطح بین دو روستا به سطوحی وسیع تر ( بین کشورها و..) و مطرح شدن موضوعات حساس حقوقی بین ملت ها بر سر آب های مشترک و پدیده های دیگر اشاره کنیم.
*تزریق تز اسلامی "آب برای انسان"
آیت الله مبلغی یادآورشد: حقیقت این است که اسلام به آب هویتی بشری داده است تکوین و تشریع اسلام، هردو در مورد آب بر محور بشر قرار گرفته است یعنی بشر را از آب آفریده (وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا)، و از سوی دیگر شریعت هم آمده و آب را مشترک بین همه انسانها قرار داده است (الناس شرکاء فی الماء).
وی افزود: در این چارچوب درست نیست که اجتهاد معطوف به آب در غیاب عنصر اندیشه دینی "انسان صاحب آب است"، صورت بگیرد.
وی ادامه داد: تا زمانی که حرکت اجتهاد ما از یک سکوی پرش محدود یا تشکیل یافته از دیدگاههای نژادی و انحصاری انجام بپذیرد باید اذعان کرد که ما فاقد آمادگی برای استنباط احکام آب آنگونه که خالق انسان در تکوین و تشریع عمل کرده است می باشیم.
*تزریق زوایای حقوقی به عمل استنباط معطوف به آب
وی ادامه داد: این تزریق از آن جهت ضروری است که ما استنباط فقهی احکام آب را در خلاء، به دور از واقعیت و بدون نگاه به راه حل های مؤثر در قبال آب یا اختلاف های اقوام بر سر آب شکل ندهیم.
*تزریق نظریه های فقهی به فرایند استنباط احکام آب
آیت الله مبلغی خاطرنشان کرد: ارائه نظرات پراکنده و ناسازگار در مورد آب صحیح نیست. باید ما از طریق نظریه پردازی دقیق به تفکر فقهی عمیق تر برسیم تا بتوانیم از خاستگاه قوی فکری - فقهی به سمت توسعه موثر و هوشمندانه احکام ناظر به مسائل مربوط به آب حرکت کنیم.
وی ادامه داد: فقدان نظریه یکی از دو مشکل را به وجود می آورد: یا به مشکل تکرارگویی می افتیم یا قادر به ارائه نگاه منسجم به مسائل نو پیدای مربوط به موضوع نمی شویم.
آیت الله مبلغی با اشاره به ضرورت ایجاد سایه های وسیع از قواعد فقهی و انتشار آن بر روی اجتهاد معطوف به آب گفت: برای تمرکز بر قواعد فقهی آب، سه مرحله "تشخیص و ارائه قواعد عام فقهی برای آب."، "کشف و ارائه قواعد ویژه فقه مربوط به آب" و " تکمیل فرایند دستیابی به قواعد از طریق اصطیاد قواعد بیشتر بر اساس شریعت" را باید فعال کنیم.
وی ادامه داد: آب یک موضوع چندلایه تحول پذیری در گذر زمان، گستره پذیری در بستر جامعه و قادر بودن برای ایفای نقش مهم در جهت برقراری پیوند بین آسمان و زمین، ماده و روح و فیزیک و متافیزیک می باشد.
