به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله شمس از چهره‌های برجسته علمی حوزه علمیه مشهد مقدس و حوزه علمیه قم و از نظر علمی در سطح بالا و برجسته‌ای بودند. ایشان در حکمت و فلسفه صاحب‌نظر بوده و از شاگردان بزرگ مرحوم علامه طباطبایی و بعضی دیگر از بزرگان، از جمله علامه شهرانی، آیت‌الله‌العظمی بروجردی و آیت‌الله میلانی بزرگ بوده‌اند.
از نظر زهد و تقوا کسانی که با ایشان از نزدیک بوده‌اند، او را به‌خوبی می‌شناختند. به‌تمام‌معنا دنیا گریز بودند. گرچه نامشان آن‌چنان در بین عموم مردم شهرتی نداشت، ولی به‌حق شخصیتی ممتاز از نظر علمی داشتند.»
آنچه خواندید بخشی از گفت و گوی حجت الاسلام و المسلمین عباس ظهیری با خبرگزرای تسنیم، درباره استادش آیت الله شمس خراسانی بود. همزمان با ارتحال این عالم ربانی با آیت الله ظهیری درباره ویژگی‌های علمی، و سیره اجتماعی استاد فقیدش به گفت‌وگو نشستیم.
وی در این گفت‌وگو با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله شمس گفت: مناعت طبع از ویژگی‌های ممتاز ایشان بود. ایشان در این زمینه به‌راستی بی‌بدیل و بی‌مانند بود. اگر سراسر عمر را هم با سختی طی می‌کرد، لب فرومی‌بست و هرگز سخن به‌گزاف نمی‌گفت.
ازجمله ویژگی‌ها و خصوصیات ممتاز دیگر ایشان می توان به محبت، ولایت و تولی به ائمه اطهار اشاره کرد. او اهل‌بیت را شناخته بود و بر اساس شناختی که داشت، به آن‌ها عشق می‌ورزید.
وی آیت الله شمس را استاد عملی اخلاق نامید و گفت: به‌عنوان یک معلم اخلاق عملی، بسیاری از جنبه‌های شخصیتی ایشان می‌تواند الگوی طلاب جوان باشد. مناعت طبع ایشان به‌راستی ستودنی بود. دنیا گریزی، اهتمام به دانش و علم دوستی و مقدم دانستن تحقیق و علم و دانش بر هر چیزی از جمله ویژگی‌هایی است که جامعه حوزوی امروز می تواند از او بیاموزد.
سیره سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فقیه منتقد
حجت الاسلام والمسلمین ظهیری در توصیف سیره سیاسی استادش گفت: از نظر سیاسی متعصب نبودند. اما به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی مرحوم امام راحل علاقه بسیار شدید داشت و احترام بسیار خاصی برای ایشان قائل بود و دعاگوی حضرت زعیم فرزانه، مقام معظم رهبری بود. این فقیه فقید نظام اسلامی را از موهبت‌های الهی می‌دانست و از اینکه نظام اسلامی بتواند در مسیر احیای ارزش‌های اسلامی کارهای مثبتی انجام دهد، بسیار شوق‌وذوق داشت. از دنیاطلبی همه و به‌خصوص عالمان دینی بسیار خوف داشت.
وی عمده انتقادات آیت‌الله شمس را متوجه به مسائل فرهنگی دانست و گفت: ایشان بارها به مسئولان انتقادات خود را که بیشتر متوجه مباحث فرهنگی بود مطرح می‌کرد و برای نمونه به بعضی برنامه‌های صداوسیما معترض بودد و می‌گفتند اینکه بعد از این همه شهید دادن و ایثارگری مردم، همچنان کشور در اجرای برنامه های اسلامی دچار کاستی است جای گلایه دارد. همچنین ایشان بارها بی‌عدالتی دولتی‌ها درباره مسائل مردم را به برخی مسئولان که به ملاقات ایشان می‌آمدند گوشزد می‌کرد. از اینکه جامعه تحت تأثیر فرهنگ مبتذل غرب قرار بگیرد بیم داشت. از اینکه به خاطر فقر اقتصادی، جامعه تحت تأثیر مسائل فرهنگی و عوامل خارجی قرار بگیرد و طوری بشود که آن روح معنویت و آن خویی که نمونه‌ای از آن را در شهدا داشتیم، به‌تدریج کمرنگ شود رنج می‌برد.
نگرانی از تنزل سطح علمی حوزه
حجت الاسلام والمسلمین ظهیری با اشاره به دغدغه‌های حوزوی آیت‌الله شمس گفت: یکی از دغدغه‌های بسیار مهم ایشان تنزل سطح علمی حوزه نسبت به سابق و کم شدن عمق حوزه نسبت به قبل بود. از اینکه حوزوی‌ها، به دلیل مشکلات اقتصادی زندگی، معیشت و یا مسائل دست و پاگیر در یک سمت و سویی قرار بگیرند که عمق حوزه کمرنگ شود و از آن تعمیق و ژرف‌اندیشی حوزه که پیشینیان داشته‌اند، فاصله گرفته شود، نگران بودند. دغدغه دیگر ایشان در مورد تنزل معنویات حوزه‌های علمیه و گرایش پیدا کردن به دنیا، مقام و فاصله گرفتن از ارزش‌های معنوی بود.
وی همچنین به مهم‌ترین ویژگی ایشان در تدریس و امتیازی که نسبت به سایر اساتید داشتند اشاره کرد و گفت: امتیاز بالای ایشان، عمیق بودنشان بود. مطالب پخته‌ای را عرضه می‌کردند. صاحب مبنا بودند. حکیم بودند و حکمت و فلسفه را به‌خوبی فراگرفته بودند. این جامعیت در مسائل و برخورداری ایشان از مبانی عقلی، نقلی، فلسفی، حکمی، اصولی و فقهی امتیازی بود که در فهم مطالب و رسیدن به عمق حقایق و مبانی علمی، او را بسیار یاری می‌کرد و ما هم بهره می‌بردیم.
ایشان نسبت به شاگردان متواضع بودند. هم‌وغمشان این بود که دقایق و ظرایف به شاگردان منتقل شود. از خصوصیات دیگر ایشان بشاش بودنشان در برخوردها بود؛ هیچ‌وقت انقباض نداشتند و همواره با چهره گشاده و خوش‌رو بودند.
کتاب الامر بین الامرین در نوع خود بی‌نظیر است
وی با اشاره به عمق علمی آثار آیت الله شمس گفت: یکی از تالیفات بسیار مفید ایشان کتاب «الامر بین الامرین» با 700 صفحه است. به‌جرئت می‌توان گفت این کتاب در نوع خودش بی‌نظیر است. کتاب دیگری هم با عنوان «توحید را از نو بشناسیم» دارند که کتابی بسیار مفید و در نوع خود بی‌نظیر یا کم‌نظیر است. چندین مجلد در اصول تقریرات درس ایشان، به نام «مشکات الاصول» به رشته قلم درآمده که در مورد علم اصولی، بسیار عمیق بحث کرده‌اند. فهم مبانی مرحوم اصفهانی برای حوزویانی که در این عرصه هستند، افتخار است. ایشان مبانی مرحوم محقق اصفهانی را بسیار خوب دریافته بودند.
استاد معظم، آقای شمس به‌گونه‌ای تقریر می‌کردند که به زمین و آسمان می‌رفتی، نمی‌شد اشکال به آن گرفت که این حاکی از عمق فکر و ظرف اندیشه ایشان بود.
وی ذوق شاعری استادش را ستونی خواند و افزوند: در حال حاضر هم سروده‌هایی از ایشان در تابلوهای اطراف کتابخانه‌شان نصب شده است. به استناد روایت حضرت علی که می‌فرمایند: «مَنْ وَقَّرَ عالِماً فَقَدْ وَقَّرَ رَبَّهُ؛ کسی که به عالمی احترام نماید، به خدا احترام نموده است.» باید گفت عالمی که یک مرحله‌ای از بالایی از علم و دانش رسیده، نتیجه آن نظارت تربیتی رب جلیل و لطف پروردگار و حضرت حق بوده است.
313/32
