خبرگزاری حوزه | در اتفاق تأسف‌بار و فاجعه هولناک هواپیمای اوکراینی، آن‌چه بسیار مشهود است قصور نیروی انسانی و چالش سخت مدیریت اوضاع بحرانی بود که آمریکا با حضورش در منطقه به ما تحمیل کرده بود.

سلامت روانی و تعالی روحی در مدیریت بحران بسیار با اهمیت تر از تخصص و توانمندهای دیگر یک مدیر است؛ لذا در بعضی از کشورهای توسعه یافته جهان، در مراحل استخدام مدیران در شرکت‌های بزرگ دولتی یا خصوصی، پس از بررسی میزان تخصص و تحصیلات آن شخص، آمادگی ایشان از لحاظ شخصیتی، تعامل و کارگروهی، متعهد و وفادار بودن به سازمان مربوطه، رعایت قوانین و اخلاق فردی و حرفه ای، و ... توسط آزمون‌های روان‌سنجی که تخصصا روان‌شناسان آن را برای ارزیابی افراد برای مدیریت‌های کلان طراحی کرده‌اند، سنجیده می‌شود.

روان‌شناسان پس از بررسی نتیجه آزمون‌ها و مصاحبه‌های شخصیت شناسی، نظر خود در مورد مناسب بودن آن شخص برای این منصب را با جمله " ایشان برای این پست توصیه می‌شود" به سازمان استعلام گیرنده، اعلام می‌دارند.

البته این کار با گسترش روان‌شناسی به تازگی در کشور ما برای جذب نیروهای درجه چندم در بعضی از ارگان‌ها مورد توجه قرارگرفته است، اما هرگز کسی به خودش جرأت نداده‌است که تست‌های مربوط به سلامت روانی و روحیه سازمانی که مهمترین آن تعهد، گذشت و فداکاری است را در سطح مدیران عالی کشورها یا حداقل مدیران میانی  اجرا کند، که حتما اگر این آزمون‌ها از مدیران کنونی حاکم بر دنیا گرفته ‌شود، تعداد کثیری از آنها دیگر برای این پست‌ها توصیه نمی‌شوند.

مدیر متعهد، آن هم در تراز جمهوری اسلامی، مدیری است که با تلاش شبانه‌روزی وایثارگرانه وظیفه خود را انجام دهد و تا پای جان بکوشد که هیچ کوتاهی در کارش انجام نگیرد و اگر در طول ماموریت خود قصوری از او سرزد با تمام وجود بپذیرد و برای جبران آن بکوشد.

در عرف مسئولین و سیاست‌مداران کشورهای غربی مرسوم است که اگر خطایی از آنها سرزد تا برایشان امکان دارد، اجازه رسانه‌ای شدنش را نمی‌دهند و اگر به هر دلیلی رسانه‌ای شد از حضور و پاسخ گویی مستقیم به شدت پرهیز می‌کنند؛ چراکه معتقدند این کار به حیثیت آنها لطمه وارد می‌کند و بیشتر سعی می‌کنند با هزینه کردن مقدار زیادی دلار و تهدید وتطمیع، پروندها را ببندند و یا با تنبیه یک نیرو جز، غائله را ختم کنند، اما قطعا آنچه از مسئولین نظام اسلامی انتظار می‌رود غیر از این است، ولی واقعیت این است که متاسفانه در کشور ما هم این است.

داشتن روحیه پذیرش خطا و عذرخواهی کردن، از مهمترین شرایط تعهد است که می‌بایست قبل از نصب مدیران، توسط یک روان‌شناس بررسی شود.

از نگاه روان‌شناختی، انسانی که خطای خود را به راحتی و بدون توجیه و فرافکنی می‌پذیرد و بابت اشتباه خود خاشعانه شرمنده و عذرخواه است، این فرد در بالاترین سطح تعادل روحی و انسجام روانی قراردارد و حتما در صدد جبران خطای خود خواهد بود.

تعالیم دینی معذرت خواهی کردن را از صفات حسنه و فضائل اخلاقی می‌داند و در روایتی از کتاب عیون الحکم ومواعظ از امیرالمومنین(ع) نقل است که ایشان عذرخواهی را از نشان‌های انسان حکیم و خردمند می‌داند.

در اتفاق تلخ هدف قرار گرفتن هواپیمای مسافربری  که از مسیرخود خارج شده‌بود، نکات بسیاری می‌توان گفت.

اما آنچه برای من به عنوان یک روان‌شناس حوزوی قابل توجه بود، رفتار و منش سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه بود.

زمانی که شخصیت مسئولین مختلف کشوری را با نگاه روان‌شناختی بررسی می‌کنیم، به اهمیت داشتن سلامت روحی قبل از قبول مسئولیت‌های مهم پی می‌بریم ودر مقام مقایسه روحیه تعهد و پاسخگو بودن مقامات مختلف داخلی و خارجی حتما به بزرگ‌منشی، صداقت، تعالی روحی و تعادل روانی فوق العاده این سردار در این اتفاق هولناک اعتراف خواهیم کرد.

برای مردم فرهیخته کشورمان هم سخت نیست مقایسه ادبیات خاشعانه یک مدیر در تراز جمهوری اسلامی زمان قصور در ماموریتش با ادبیات قیّم مابانه و مغرورانه یک مسئول دیگر در اوج بحران گرانی بنزین و اتفاقات تلخ بعد از آن، و البته مردم ما از هر دو نوع این مدیران بسیار دیده‌اند، و بارها به خود گفته‌اند این کجا و آن کجا؟

سردار حاجی زاده بسیار خاضعانه، بدون آنکه دنبال توجیه غیرمنطقی برای این اتفاق باشد، همه تقصیرات را پذیرفت، ماجرا را صادقانه برای مردم کشورش بیان‌کرد، با تمام وجود عذرخواهی نمود و خود را شریک غم داغدیدگان دانست.

و حتما هر ایرانی منصف و بزرگواری عذر او را خواهد پذیرفت و در مقابل عظمت روحی او سرتعظیم فرو می‌آورد.

و صدالبته مبارزه ظفرمندانه ایشان با آمریکا، او را تبدیل به قهرمان ملی خواهد کرد.

همه خوب می‌دانیم او هم می‌توانست بخندد و بگوید من همه مسئولیت را به یگان‌های مستقر در مناطق مختلف سپردم و به آنها گفتم به من هم اطلاع ندهید، هرکاری که صلاح است انجام دهید، صبح که از خواب بیدار شدم، دیدم هواپیما را زده‌اند.

اما او نخندید، بلکه گریست و آرزوی مرگ کرد و همه مسئولیت را خودش پذیرفت و تا صبح نخوابید و بیدارماند و با شرمندگی از مردم معذرت خواهی‌کرد.

و صد البته قهرمانی ایشان در مبارزه ظفرمندانه با آمریکا فراموش نشده است.

سردارحاجی زاده از نگاه یک روان‌شناس در تمام تست‌های روان‌سنجی مدیریتی نمره قبولی می‌گیرد؛ چراکه او تعهد و وفاداری را در میدان خطیر عمل نشان داد و با بیانات اخلاق مدارانه خود، یقینا از منظراخلاق اسلامی در مرتبه بالایی قراردارد و حتما این شخص با این روحیه در پی جبران خطا و ساختن هرچه بهتر پدافند هوایی کشور برمی‌آید لذا باید بگوییم "ایشان برای این مسئولیت قویا توصیه می شود"

محمدصادق ناطقی