حجت الاسلام  مهدی عباسی که عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و دارای دکترای روانشناسی است در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه،  به مسئله امروز جامعه که دچار ترس و اضطراب از شیوع ویروس کرونا شده پرداخته است، این روانشناس حوزوی در این زمینه، گفت : در هر یک و یکدهم ثانیه یک سانحه رانندگی اتفاق می افتد؛ در هر دو ثانیه یک رعد و برق رخ می دهد، در هر سه و شش دهم ثانیه یک نفر به علت فقر در کل دنیا جانش را از دست می دهد، در هر یازده و سه دهم ثانیه یک نفر در اثر بیماری ایدز جان خود را از دست می دهد.

وی افزود: در هر یک و هفت دهم دقیقه یک نفر در درگیری مسلحانه جان خود را از دست می دهد، در هر هشت و چهار دهم دقیقه یک فرد به عنوان شهروند در یک اتفاق جان خود را از دست می دهد، در هر ۱۶ و نه دهم دقیقه یک زلزله رخ می دهد، در هر سه و دو دهم ساعت یک فرد به علت سقوط هواپیما جان خود را از دست می دهد.

استاد حوزه و دانشگاه مطرح کرد: این آمار به طور متوسط محاسبه شده و در کتب منتشر شده این آمارها قابل رؤیت است.

همه این موارد می تواند مصداق خوف و جوع و نفس اموال و انفاس باشد که در قرآن کریم در سوره بقره در آیه ۱۵۵ به آن اشاره شده و به عنوان آزمایش مطرح شده، اما پاسخ این آزمایش را خداوند صبر عنوان می کند. اینکه می گویند احتیاط شرط عقل است، نه این که صرفا بترسیم، بلکه باید برنامه ریزی برای آن داشته باشیم، چرا که این اتفاقات در حال وقوع است.

حجت الاسلام عباسی گفت: همه این موارد می تواند مصداق خوف و جوع و نفس اموال و انفاس باشد که در قرآن کریم در سوره بقره در آیه ۱۵۵ به آن اشاره شده و به عنوان آزمایش مطرح شده، اما پاسخ این آزمایش را خداوند صبر عنوان می کند. اینکه می گویند احتیاط شرط عقل است، نه این که صرفا بترسیم، بلکه باید برنامه ریزی برای آن داشته باشیم، چرا که این اتفاقات در حال وقوع است.

این روحانی روانشناس یادآور شد: مجموعه اقداماتی که ما باید انجام دهیم در یک خصیصه با عنوان تاب آوری مطرح می شود.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی با تفصیل و تشریح مفهوم تاب آوری بیان کرد: بخش مهمی از این اتفاقات و ناگواری ها مانند بیماری های شایع شده این است که منشأ این اتفاقات را باید بدانیم که به کدام منبع نسبت دهیم.

وی ادامه داد: در این بیماری که شایع شده برخی ها می گویند که چرا من با وجود اینکه همه موارد پزشکی و معنوی را رعایت می کردم، به این ویروس مبتلا شدم؟ بعضا برخی از افراد می توانند افراد معتقد را در معرض این سوال قرار دهند که چرا شما با این میزان از اطمینان از عقاید، به این امراض مبتلا شدید.

استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: اینکه ما در پاسخ به این سوال متحیر می شویم، گاهی به دلیل خطایی است که در ذهن ما رخ می دهد و آن نسبت دادن این اتفاقات به منشاء ناصحیح است.

حجت الاسلام عباسی اضافه کرد: ما دو منبع داریم که تمامی اتفاقات ناگوار به آن متصل است، یک منبع متغیرها و عواملی است که ما آن ها را می شناسیم، منابعی مانند انواع ویروس ها و میکروب ها؛ با هر سبک و روشی که انسان معرفت پیدا می کند، این ها را می شناسد.

قرآن کریم به ما می آموزد که اگر ما به سخنان متخصصان توجه نکنیم و اهل رعایت نباشیم، با هر اعتقادی به آن مبتلا خواهیم شد.

وی افزود: قرآن کریم به ما می آموزد که اگر ما به سخنان متخصصان توجه نکنیم و اهل رعایت نباشیم، با هر اعتقادی به آن مبتلا خواهیم شد.

استاد حوزه و دانشگاه مطرح کرد: این موضوع را در زندگی روزمره شخصا و عموما تجربه می کنیم؛ بنابراین اگر رعایت نکنیم، با دست خود، خودمان را بیمار می کنیم.

 حمایت اجتماعی را از هم دریغ نکنیم

حجت الاسلام والمسلمین عباسی گفت: برخی از افراد ممکن است به بیماری های سختی مبتلا شوند، اگر برای کسی مشکلی پیش بیاید در این زمینه، هم در منابع قرآنی و هم در علم حمایت اجتماعی یکی از مهم ترین اقداماتی عنوان شده که ناگواری برای فرد بیشتر قابل تحمل می شود.

وی تصریح کرد: در این بیماری اجتماعی ما می توانیم این حمایت اجتماعی را داشته باشیم، به طور مثال با تماس های تصویری با بیماران می توان از آن ها حمایت اجتماعی کرد.

این روحانی روانشناس رعایت مراقبت های بهداشتی و سلامت را دیگر نکته مهم دانست و یادآور شد: این امر در منابع روایی هم مورد تاکید قرار گرفته است، مصرف دارو هم جسما و هم روحا می تواند در خوب شدن حال بیمار موثر باشد.

حجت الاسلام عباسی بیان کرد: مهارت های زندگی بسیار مهم است، اگر مهارت زندگی وجود داشته باشد، در صورت بروز مشکل، انسان از اقدامات عجولانه پرهیز می کند.

 در لحظات ناگوار از اقدامات عجولانه باید پرهیز شود

وی ادامه داد: در روایات مطرح شده که در لحظات نخست بروز یک مشکل اگر راه چاره وجود داشته باشد، باید آن را به کار ببریم و حفظ آرامش در این لحظه و عدم اقدام عجولانه بسیار مهم است.

استاد حوزه و دانشگاه فراهم آوردن امکاناتی که موردنیاز افراد است را دیگر اقدام مهم دانست و خاطرنشان کرد: در کشور ما برخی از افراد منشاء خیرات هستند، یکی از بهترین اقداماتی که برای حمایت اجتماعی انجام شده، توزیع ماسک نذری است؛ یا مثلا امکاناتی از قبیل توزیع مواد شست و شو و غیره از این قبییل است.

حجت الاسلام عباسی با تاکید بر اینکه تنظیم روابط مبتنی بر انتظارات بسیار مهم است، اضافه کرد: در موقعیت های خاص که مصیبتی پیش آمده، ممکن است بعضی از افراد انتظار بالایی پیدا کنند، این انتظار بالا رضایت را کم می کند، انتظارها از دولت، فلان اداره، مدیر، همسر و فرزند و دیگران می تواند احساس رضایت را کاهش دهد.

وی افزود: بعضی از اقداماتی که انتظارات افراد را تنظیم می کند، به تامین نیازهای اولیه افراد و رهنمودهای شناختی مربوط می شود.

استاد حوزه و دانشگاه مطرح کرد: مدیران هر نهاد از نهاد خانواده تا سازمان ها و وزارتخانه ها باید سعی کنند که علاوه بر انجام وظیفه، موقعیت را برای مشارکت مردم نیز فراهم کنند.

حجت الاسلام والمسلمین عباسی گفت: اینکه افراد به شکل مصون و با استفاده از ابزارهای پیشگیری در صحنه حضور داشته باشند و با جلب مشارکت همه اعضای جامعه می توانیم به همگرایی دست پیدا کنیم، این همگرایی به تاب آوری و افزایش تحمل سختی ها منجر شود.

وی تصریح کرد: همانطور که بیان شد، منبع اول برای کنترل و مدیریت وضع فعلی، عواملی است که ما آن ها را می شناسیم، برخی از عوامل موارد علمی و پزشکی است که باید آن ها را رعایت کنیم، برخی دیگر از عوامل نیز انجام معصیت هایی است که موجب بروز بلا می شود که آن ها را می شناسیم و باید از انجام این گناه ها پرهیز کنیم.

 برخی از بلایا سنت الهی هستند و باید آن را تحمل کرد

این روحانی روانشناس یادآور شد: کسی که می گوید که من همه این ها را رعایت کردم، پس چرا مبتلا شدم، باید به منبع دوم توجه کند و آن منبعی است که قرآن کریم در آیه ۲۲ سوره حدید به آن اشاره می کند؛ خیلی از عوامل و علل اتفاقات زندگی ما مربوط به متغیرهای عادی، معمولی و مادی زندگی نیست، بلکه آن اراده الهی بوده و بنا هم نیست که ما مسیر این اراده را بشناسیم.

حجت الاسلام عباسی بیان کرد: اگر کسی بگوید که چرا خدا چنین اراده ای کرده است، در معنای توحید اشکال وارد می شود، خداوند سنت هایی دارد که معطوف به تمام بشریت و مخلوقات است.

وی ادامه داد: اگر ما اینگونه فکر کنیم که این نسخه را دوست پیچیده است، می رویم به سمت تحمل درد، در اینصورت به سمت چگونگی تحمل آن حرکت می کنیم؛ در این صورت نگاه ما متفاوت خواهد بود و این نگاه متفاوت حال متفاوت را به ارمغان خواهد آورد.

استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: به طور مثال ما اگر یک مسیر سنگلاخی را طی کنیم، می توانیم این مسیر را با جزع و فزع طی کنیم، اما یک راه دیگر هم هست و آن اینکه به همه سختی ها به این فکر کنیم که من باید این مسیر را طی کنم تا به مقصد برسم.

حجت الاسلام عباسی اضافه کرد: برخی از عوارض این بیماری شایع بسیار سخت است، اما ما باید به این فکر کنیم که آیا اگر این عوارض متوجه من شود، می توانم آن را تجربه کرده و این مسیر را طی کنم تا از آن عبور کنم؟ پایان شیرین است و پایان یعنی عمل کردن به نسخه محبوب.

وی افزود: در آیات سوره مبارکه نوح، قرآن کریم به این اشاره می کند که حضرت نوح در محضر پروردگار عرض کرد که من قومم را نصیحت بسیار کردم، اما آن ها گوش فرا نمی دادند و بعد بلاهای الهی بر سر قوم نوح آمد.

استغفار نسخه ای است که قرآن برای ما پیچیده است

استاد حوزه و دانشگاه مطرح کرد: حضرت نوح خطاب به پروردگار عرض می کند که خدایا من به قومم گفتم که در درگاه پروردگار استغفار کنید، خداوند می بخشد، در آیات بعدی نتیجه و پیامد مثبت این استغفار بیانش شده که اگر استغفار کنید خداوند باران رحمت خود را نازل کرده و شما را به واسطه فرزندانتان مدد می رساند و به واسطه باران باغ بستان هایتان را آباد می کند.

حجت الاسلام عباسی گفت: این نسخه ای است که قرآن برای ما پیچیده است، در هر شرایطی این استغفار باید انجام شود توسط کسانی که متدین هستند، کسانی هم که معتقد نیستندT دائما متدینین را به سخره می گیرند.

وی تصریح کرد: این مسیر مراتبی دارد، مراتب بازگشت به سوی خدا، توسل به ائمه معصومین(ع) و حضور در جایگاه دعا و نیایش است.