به گزارش خبرگزاری حوزه،روح الله مومن نسب کارشناس رسانه و فضای مجازی در گفت و گو با فکرت به خطر ویروس کرونا و عملیات روانی آن پرداخته که متن آن به این شرح است:
همانطور که مستحضر هستید، عملیات‌روانی پیچیده‌ای پیرامون بحث ویروس کرونا در کشورمان به وجود آمده و حتی عکس‌هایی که نشان‌دهنده روحیه بالا در مقابله با کرونا هستند، از صفحات اینستاگرامی حذف شده و می‌شوند. تحلیل شما درخصوص این عملیات‌روانی چیست؟ و به نظر شما چه کارهایی بایستی در این راستا انجام شود؟
در موضوع شیوع ویروس کرونا، بیشتر از اینکه خود ویروس آسیب وارد کند، عملیات‌روانی پیرامون این ویروس در حال ضربه‌زدن به کشور و مردم است. بیماری‌هایی نظیر سکته قلبی و مغزی، سرطان‌ها و آنفولانزا هستند که تلفات بسیار بالایی دارند؛ اما به جهت اینکه عملیات‌روانی پشت این بیماری‌ها نیست، مانند ویروس کرونا به روح و روان مردم آسیب وارد نمی‌کنند.
حتی بیماری‌هایی در گذشته به وجود آمدند که تلفات بسیاری برجای گذاشتند، اما به دلیل اینکه در آن زمان فضای مجازی وجود نداشت و مدیریت افکار عمومی با فضای مجازی آمریکایی – صهیونیستی نبود، پیرامون آنان بحران روانی ایجاد نشد.
آسیب‌شناسی
فرض کنید شایعه‌ای به شدت در تلگرام و یا اینستاگرام در حال پخش‌شدن است که بر اساس آن، هرکسی به ویروس کرونا آلوده شود، حتما خواهد مُرد. وقتی کاربران و افکار عمومی با این شایعه که در فضای مجازی فراگیر شده، برخورد می‌کنند به یقین می‌رسند که خبر مذکور صحیح بوده و واقعاً آلوده‌شدن به کرونا مرگ قطعی را به دنبال خواهد داشت.
اما اگر، این مسئله در شبکه‌های داخلی اتفاق می‌افتاد، هیچ‌وقت هیچ‌کسی نمی‌توانست بدون منبع و سند این ادعاها را مطرح کند. مثل آمریکا و چین که موفق شدند این مسئله را از نظر روانی کنترل کنند. اما کنترل افکار عمومی در کشور ما در دست مراجع قانونی نیست، و می‌بینیم که اخبار کذب و دروغ مرجعیت را به دست می‌گیرند و حتی راهکارهایی که مطرح می‌کنند، به جای حل‌کردن مشکل، مسئله را سخت و پیچیده‌تر می‌کند و اقتصاد و امنیت‌روانی جامعه آسیب می‌بیند؛ و همین‌طور آسیب‌های بیشتری را به مردم و جامعه وارد می‌سازد.
به نظر من، کاری که مسئولین بایستی انجام می‌دادند، و باید انجام دهند و البته ظاهراً اراده‌ای برای انجامش ندارند، این است که شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی و فضای مجازی داخلی را تقویت کنند، و فیلترشکن‌ها را متوقف کنند تا کنترل افکار عمومی در دست دشمنان نباشد.
توصیه به مردم
از سوی دیگر، مردم اگر به دنبال آرامش هستند، حتماً نرم‌افزارهایی مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و تلگرام را از تلفن‌های همراهشان حذف کنند. چراکه کاربران به محض ورود به این نرم‌افزارها، در معرض میلیون‌ها محتوای کذب قرار می‌گیرند. گاهی تشخیص کذب یا صدق بودن این محتواها برای کارشناسان نیز سخت می‌شود، چراکه این محتواها توسط تیم‌های حرفه‌ای عملیات‌روانی تدوین و طراحی شده‌اند.
باید توجه داشت که پیام‌ها ساده نیستند و برای ساختن هریک از این پیام‌ها چند نفر، مدت زیادی را اختصاص داده‌اند. لذا حرف به حرف این پیام‌ها حساب‌شده نوشته شده است. این مطالب در نهایت به گونه‌ای منتشر می‌شوند که پاسخ‌ها به این شایعات دیده نشوند. یعنی شایعه منتشر می‌شود، اما پاسخ به این مطالب کذب در اختیار کاربران قرار نمی‌گیرد.
در چنین شرایطی باید بیشتر دقت شود که خدای‌ناکرده، به این شایعات دامن نزنیم. بعضاً دیده می‌شود که مدیران صفحات پربازدید برای اینکه از دور کنار نروند، اخبار روز را بازنشر می‌کنند. از نظر قانونی، جرم بازنشر کننده محتوا و تولید کننده باهم برابر است. از نظر اخلاقی و شرعی نیز انتشار اینگونه مطالب پسندیده نیست.
تصویر کنید، پیام، تصویر یا ویدئویی در صفحه‌ای منتشر می‌شود و به فردی می‌رسد که مشکل قلبی دارد. این فرد از ترس اینکه به عارضه موجود در محتوای تولید شده چار نشود، دچار سکته می‌شود و حتی جان خود را از دست می‌دهد.
به نظر من بیشتر از آموزش مقابله با کرونا، نیازمند آموزش سواد رسانه و سواد فضای مجازی در این روزها هستیم. بایستی به جامعه آموزش داده شود که از محصولات بدِ فناوری اطلاعات استفاده نکنند و بلکه از محصولات خوب نیز به اندازه استفاده کنند.
برخورد با مسئولین خاطی
آن دسته از مسئولین کشور که مسئولیت خود در قبال فضای مجازی را انجام نداده‌اند، بایستی توسط قوه قضائیه محاکمه و محکوم شوند. مثلاً، وزارت ارتباطات از برنامه پنجم توسعه تاکنون بیش از ۱۰ سال هست که وظیفه‌داشته شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی کند. اگر شبکه ملی اطلاعات راه افتاده بود، این همه آسیب به مردم و کسب و کارها وارد نمی‌شد.
الان که حجم بالایی از آسیب‌های فرهنگی و اقتصادی به مردم و جامعه وارد شده و مسئولینی که می‌بایست در این راستا اقداماتی انجام می‌دادند، اما کاری انجام ندادند باید محاکمه شوند. ان‌شاءالله مجلس انقلابی این افراد را استیضاح کند. مسئولی مانند وزیر ارتباطات که فقط شعار می‌دهد و آبروی کشور را با اخبار جعلی می‌برد، باید در برابر هر پیامش در دادگاه پاسخ‌گو باشد.
مطمئن باشید اگر با مسئولین امر به درستی برخورد شود، مردم نیز در انتشار مطالب توجه بیشتری به خرج می‌دهند. اما وقتی مسئول سطح بالای کشور، مطالب جعلی را چندین بار منتشر می‌کند و با او برخورد نمی‌شود، مردم نیز نسبت به بازنشر مطالب توجه نمی‌کنند. لذا بایستی برخورد با مسئولین آغاز شود، زیرا اثرگذارتر هستند.
در شرایط فعلی فرمانده جنگ‌روانی در مسئله ویروس کرونا، وزارت ارتباطات است و ستاد مبارزه با کرونا در وزارت بهداشت قرار داد. در حقیقت اکنون دو وزارت‌خانه دولت درحال جنگ با یکدیگر هستند. یکی به نیابت از دشمن، و یکی به طرفداری از کشور و مردم. در این شرایط باید ببینیم مجلس چه کاری انجام می‌دهد. مجلس باید ترمز وزرات ارتباطات را بکشد.
مدیریت فضای مجازی توسط دشمنان
شبکه‌های خارجی اکنون درحال مختل‌کردن سیستم عصبی مردم و مسئولین هستند؛ بایستی این فضای مجازی را از بین برد یا حداقل به طور موقت مسدود کرد. همچنین باید نرم‌افزارها و محصولات داخلی را تقویت کرد تا مردم در معرض تیرهای سمی رسانه‌های بیگانه و شبکه‌های ضداجتماعی و غربی قرار نگیرند.
اگر این اقدامات انجام نشوند، حتماً کشور در آستانه فروپاشی قرار می‌گیرد. در شرایط فعلی حتی صحبت‌های رئیس‌جمهور کشور نیز شنیده نمی‌شود، یا سخنان ایشان توسط شبکه‌های خارجی و اسرائیلی تحریف می‌شود، و متأسفانه اقدام مؤثری در این راستا انجام نمی‌گیرد.
کار به جایی رسیده که رئیس‌جمهور مجبور می‌شود در صحبت‌هایش بگوید: «مسائل را از رسانه ملی پیگیری کنید»؛ اما همین آقای رئیس‌جمهور بستر اینکه رسانه‌های رسمی در فضای مجازی مدیریت افکارعمومی را برعهده گیرند تا نظام اطلاع‌رسانی در داخل کشور مدیریت شود را فراهم نمی‌کنند.
تمام این بستر و فضای مجازی ما توسط سازمان‌های موساد و سیا مدیریت می‌شود. نرم‌افزارهایی نظیر تلگرام، اینستاگرام، واتس‌اپ، وایبر و… را آن‌ها مدیریت می‌کنند. حتی اینترنت کشور را شرکت آمریکایی «جی‌بی‌تی» تأمین می‌کند که از شرکت‌های اقماری سازمان سیا است.
طبیعتاً در چنین شرایطی فضای مجازی به شکلی مدیریت می‌شود که دشمنان می‌خواهند. در مسئله شیوع ویروس کرونا می‌بینیم که چگونه تمام تلاش‌های شبانه‌روزی پزشک‌ها، پرستاران و تیم‌های بهداشت و درمان کشور را زیر سؤال می‌برند و حتی این مجموعه شریف را به خیانت متهم می‌کنند. در حالی که مجموعه پزشکی و بهداشتی کشور، به شهادت نهادهای بین‌المللی وظایفشان را حتی بهتر از چینی‌ها انجام داده‌اند. اما دشمنان شرایط را به ضرر مردم و زحمت‌کشان حوزه پزشکی مدیریت می‌کنند.
جمع‌بندی
خلاصه بحث اینکه بایستی مردم سواد فضای مجازی‌شان را ارتقا دهند. «الباطل یموت به ترک ذکره» یعنی اگر باطل را یاد نکنید و ناشر محتوای باطل نباشید، خودش از بین می‌رود. به عبارت دیگر، باطل تا وقتی زنده است که به آن توجه می‌شود. بنابراین مردم می‌توانند توجه‌شان از محتوای باطل را بردارند. البته وقتی که افکار عمومی منبع اطلاعاتی درستی در اختیار نداشته باشند، مجبور هستند از منابع اطلاعاتی غلط استفاده کنند.
وزیر ارتباطات به جای اینکه بگوید: «باید منابع اطلاعاتی دقیق ایجاد کنیم»، تلاش کند تا این منابع ایجاد شود. مسئولین کشور نیز ضمن انجام وظایفشان، بایستی مطلع باشند که نباید ستاد مبارزه با کرونا را فقط در وزارت بهداشت مستقر کنند؛ بلکه بایستی ستاد مبارزه با بحران روانی کرونا تشکیل شود و مدیریت افکار عمومی را بلافاصله از دست دشمنان، خارج کنند. در غیر این صورت، پس از ریشه‌کن‌کردن یا رفع‌شدن خطر ویروس کرونا، بازهم نرم‌افزارها و رسانه‌های خارجی وجود دارند و شایعه‌سازی می‌کنند و ما بایستی دائماً با شایعات مبارزه کنیم.
تا وقتی منبع شایعات از بین نرود، مبارزه با شایعات منفعت خاصی ندارد. یعنی دشمنان روزانه ۱۰۰ یا ۲۰۰ مورد شایعه می‌سازند و ما نهایتاً می‌توانیم به ۲۰ مورد از آنان جواب دهیم. البته رسیدن پاسخ به کسانی که از آن شایعه اثر گرفته‌اند، منطقاً ممکن نیست.
دستگاه قضایی نیز وظیفه‌ای به مراتب مهم‌تر از برخورد با احتکارکنندگان ماسک و لوازم‌بهداشتی دارد و آن مقابله با کسانی است که شایعات و نیازهای کاذب را برای مردم می‌سازند. مسئولین قضایی بایستی مسئولین ارتباطی کشور را تحت پیگرد قانونی قرار دهند تا بتوانیم در آینده از به وجود آمدن مشکلات جلوگیری کنیم. البته اگر همین الان هم مسئولین دست به کار شوند، می‌شود بخش زیادی از بحران را کنترل کرد و شرایط را تغییر داد.
