به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، به مناسبت سالروز تاسیس شورای نگهبان و نقش این شورا در برگزاری انتخابات به خصوص انتخابات دوم اسفندماه سال گذشته که نمایندگان مردم در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی انتخاب شدند، به سراغ حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مهری رئیس دفتر نظارت و بازرسی انتخابات استان قم رفتیم و تحلیل این  کارشناس و مدیر سیاسی را از انتخابات  اسفند ماه ۹۸ جویا شدیم که حاصل این گفت وگو را می خوانید :

به عنوان اولین سوال تحلیل تان از انتخابات دوم اسفند ماه ۹۸ چه بود؟

در انتخابات دوم اسفند ۹۸ یک سری مسائل مهم و عبرت آموز نهفته است، (هم برای سیاسیون و مسئولین، و هم خود مردم) که باید تحلیل و ارزیابی بشود، چرا که ارائه روایت درست از انتخابات و معنا کردن انتخابات؛ از خود انتخابات مهم‌تر است. متاسفانه این انتخابات تحت تاثیر بیماری کرونا قرار گرفت و آن طور که شایسته و بایسته بود به آن پرداخته نشد.  اگر اجازه بدهید من به چند نکته اساسی که از این انتخابات استخراج کردم و قابل تحلیل است می پردازم:

نکته اول؛ درباره چگونگی شکل گیری ترکیب و چینش مجلس یازدهم است. مجلس دهم در حالی به کار خود پایان داد که نتوانست در عرصه نظارت و قانون گذاری، مجلسی در راس امور باشد تا جایی که بیش از یک سوم نمایندگان دوره  دهم به دلایل مختلف از جمله مفاسد اقتصادی، زد و بندهای سیاسی و غیره نتوانستند صلاحیت ورود به عرصه انتخابات را بدست آورند.

شما مستحضرید که مجلس ما ۲۹۰ نفر نماینده دارد، در این دوره ۷۵ نفر رد صلاحیت شدند، ۴۲ نفر نیامدند،۱۱۷ نفر رای نیاوردند، لذا حدود ۲۳۴ نفر  از آنان جدیدند، تنها ۵۶ نفر از نمایندگان مجلس دهم به یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی راه یافته‌اند(۱۹درصد)،

این مساله پیام مهمی داشت که مردم با کسی عقد اخوت نبستند.

به نماینده ای که  استقلال خود را از دست داده‌ و به جای آنکه نماینده واقعی مردم و مطالبات آن‌ها باشند، نماینده دولت و به تعبیر بهتر "وکیل‌الدوله" هستند.

به نماینده ای که از اختیارات قانونی و نظارتی همچون طرح سوال از وزرا، استیضاح آنان و تذکر شفاهی و کتبی به دولتمردان استفاده نمی کند.

به نماینده ای که  به جای انجام وظایف قانون‌گذاری و نظارت، به اموری ورود می‌کنند که هیچ ارتباطی به آنان ندارد.

به نماینده ای که  محافظه‌کار است، در جلسات خصوصی یک جور حرف می زند، در جلسات علنی و مصاحبه ها جور دیگر.

به نماینده ای که  لابی گر است و دنبال اهداف شخصی خود  است و با دولتمردان و به ویژه وزرا لابی می‌کنند ،درد مردم را فراموش کرده است.

به نماینده ای که  دنبال رانت برای خود ، خانواده و جناح و باند خود است رای نمی دهند.

البته این موضوعات برای نمایندگان این دوره هم متصوّر است، باید مراقب باشند، که همان بلایی که نمایندگان مجلس دهم به آن مبتلا شدند، اینها هم گرفتار نشوند.

نکته دوم؛ درباره کاهش مشارکت و حضور مردم است. در انتخابات مجلس یازدهم، میانگین مشارکت ۴۲ درصد بوده به این معنی که از میان ۵۷ میلیون واجد شرایط، ۲۴ میلیون نفر پای صندوق‌های رای حاضر شدند و در میان تمام شهرها کمترین میزان مشارکت مربوط به استان تهران با ۲۶ درصد و بیشترین درصد مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با ۷۱ درصد بوده؛ اما نکته‌ی تاسف بار اینجاست که انتخابات اسفند ۹۸ پایین‌ترین سطح مشارکت در همه انتخابات مجالس برگزار شده را به نام خود ثبت کرد. که اینجا هم باید این مساله، خوب واکاوی و تحلیل بشود.

البته میزان مشارکت را نوعاً با دنیا مقایسه می کنند؛ اگر بخواهیم انتخابات ایران را با دنیا مقایسه کنیم،عدد مشارکت دوم اسفند در مقایسه با دنیا و کشورهای مدعی دموکراسی عدد خوبی محسوب و پنداشته می‌شود.  چرا که در دنیا عدد ۳۰ تا ۴۰% مشارکت مطلوب و استاندارد محسوب می‌شود. مطالعه انتخابات در فرانسه، آمریکا، انگلیس و اکثر کشورهای به اصطلاح مهد دموکراسی این ادعا را ثابت می‌کند .ولی عدد ۴۲% در مقایسه با نرم‌ها و استاندارهای کشور خودمان ، افت نگران کننده‌ای دارد، و باید دنبال علت یا علل این کاهش در کشور بود. به نظرم چند تا علت داشت:

یکی؛ شرایط خاص کشوربود که در هیچ دوره همزمان با انتخاباتی مانند این دوره، چنین شرائطی حاکم نبود؛ تحریم‌های بی سابقه تاریخی از سوی قدرت‌های غربی و ایالات متحده ، رسیدن فروش نفت به پایین‌ترین حد نسبت به ۴۰ سال گذشته، تورم بی سابقه در یک سال گذشته، بیکاری و کاهش قدرت خرید مردم ، وقوع حوادث مهم و تأثیرگذار در افکار عمومی مانند حوادثی که در چند ماه قبل از انتخابات ۹۸ در کشور رخ داده است، همچون افزایش قیمت ناگهانی بنزین، اغتشاشات آبان ماه و حوادث پیرو آن ، شهادت سردار سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی و بعد شیوع کرونا در ایران.

دوم؛ در برخی حوزه‌ها، افت نسبی مشارکت ،دلائل خاص منطقه‌ای داشته است: در رشت و استان گیلان بی تدبیری و سوء مدیریت یک هفته‌ای دولت در بارش برف سنگین اخیر مردم را عصبانی کرد. در قم و برخی شهرها شایعه کرونا مردم را خانه نشین کرد. در البرز و خوزستان ماجرای بنزین و اغتشاشات آبان تأثیر شدید منفی گذاشته بود.

سوم؛ علاوه بر اینها، من  معتقدم اصلی‌ترین روایت معقول و منطقی اُفت مشارکت مردم در انتخابات ۹۸ ؛ «عملکرد ضعیف اقتصادی دولت» و ناکار آمدی نمایندگان مجلس دهم در نظارت بر عملکرد دولت است.

مجموع این حوادث در فاصله کمی از انتخابات، که در هیچ دوره انتخاباتی گذشته سابقه نداشته است، چون شرایط کشور در انتخابات‌ گذشته تقریباً باثبات بوده است. همه این عوامل سبب ‌شد که کاهش مشارکت اتفاق افتاد. زیرا طبیعتاً مردم در چنین فشاری امیدشان به آینده کاهش پیدا می‌کند و میزان اعتمادشان به مجموعه دولتمردان اعم از قوه مجریه و مقننه به کمترین سطح خودش می‌رسد و طبیعتاً میزان مشارکت کم می‌شود.

بعضی ها مسأله رد صلاحیت‌ها را در کاهش مشارکت مؤثر می‌دانند؟

طبیعتاً یکی از دلایل بالا رفتن مشارکت، مسأله رقابت است. اما به شخصه برای این عامل، تأثیرگذاری مستقیم و سهم  قابل توجهی قائل نیستم. چرا که مراجعه به سوابق تاریخی نشان می‌دهد که در گذشته سابقه داشته، انتخابات با رقابت حتی کمتری برگزار شده ، اما میزان مشارکت قابل قبول بوده است.

در این دوره انتخابات مجلس، مردم به جریان‌ها و گروه‌های سیاسی موسوم در جامعه توجه نکردند، بیشتر اقبال به جوانان و جوان گرایی برای ورود به بهارستان بود،آیا دلیل خاصی داشت؟

یکی از تفاوت‌های این دوره انتخابات مجلس، عدم اقبال مردم به جریان‌ها و گروه‌های سیاسی موسوم در جامعه و اقبال به جوانان متخصص برای ورود به بهارستان بود،  یعنی سمت‌وسوی مجلس یازدهم به سمت مجلسی جوان و جوان‌گرایی بود.

در طول ادوار مجلس شورای اسلامی همواره شاهد حضور نمایندگان سالخورده و مسن در حوزه‌های مختلف انتخاباتی بوده‌ایم. و حتی برخی ها در سه دوره متوالی(۱۲سال) وکلای ملت بودند و در طول دوران مسئولیتشان هر آنچه در چنته داشته‌اند عرضه کردند، دچار روزمرگی و تکرار شده و کارایی لازم را نداشتند. این دوره مردم مجلس را از یکنواختی و روزمره‌گی در آوردند و به  نسل جوان اقبال کردند. همان مطالبه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم. موضوع جوانگرایی در کشور آنقدر مهم است که رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی، بیانیه گام دوم انقلاب را با محوریت نسل جوان ارائه کردند.

امروز زمان رشد گفتمان جوانگرایی است، جوانانی که ایده‌های نویی برای بهتر اداره شدن کشور دارند، می توانند از فرصت به وجود آمده در انتخابات مجلس شورای اسلامی استفاده کرده و برنامه هایشان را در خانه ملت ارائه کنند. کشورمان که این روزها در شرایط سختی به سر می برد و با تحریم و مشکلات دیگر اقتصادی مواجه شده، نیازمند جوانان پویا و با استعدادی است که توان دوندگی برای حل مشکلات کشور را دارند.

درباره رسالت مجلس یازدهم و وظایف نمایندگان در شرایط کنونی بفرمایید؟

امروز از سویی جهان در التهابات پساکرونا، درگیر موج رکود اقتصادی، بیکاری و بحران معیشت است. و از سوی دیگر امریکا در میان شعله‌های خشم ضدنژاد پرستی و بی عدالتی می‌سوزد. تردیدی نیست که غرب وحشی و تروریست‌های فرودگاه بغداد، قویاً به دنبال انتقال الگوی اغتشاشات به غرب آسیا و مشخصاً کشورهای محور مقاومت و از جمله ایران هستند.

 نیاز امروز کشور؛ آرامش، امیدبخشی، امنیت و اخلاق عملی است و تردیدی نیست که آنچه آرامش و امید مردم را تهدید کند، بسترساز و زمینه‌ساز سوءاستفاده غرب برای انتقال خط اغتشاش به داخل ایران نیز هست.

لذا اولویت مجلس یازدهم؛ بازمهندسی و تطبیق فوری قوانین موجود با اولویت اصلی کشور یعنی اقتصاد و معیشت مردم است و از همین رو است که تقویت مرکز پژوهش‌های مجلس، مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است.

بدیهی است که تمام کمیسیون‌های مجلس نیز باید با ضرباهنگ رفع موانع تولید و اقتصاد، هماهنگ شده و به کارآمدی، امیدبخشی و افزایش اعتماد عمومی مردم به نظام کمک کنند.

پرهیز از شعارزدگی باید در جای جای رفتار و گفتار نمایندگان مجلس (نطق‌ها، مواضع سیاسی، سخنرانی، تعامل با سایر قوا، نظارت مجلس و تدوین قوانین) مشهود باشد و در این میان نقش هیئت رئیسه و رؤسای کمیسیون‌ها پررنگ‌تر است.

در بین صحبت ها به پیام حضرت آقا اشاره کردید ، در این باره توضیحاتی بیشتری می دهید؟

نگاه کنید رهبری معظم انقلاب در پیامی که به مناسبت آغاز به کار مجلس یازدهم شورای اسلامی صادر نمودند با اشاره به مسائل اصلی کشور، توصیه های مهمی به نمایندگان ملت بیان داشتند. و اولویت مجلس یازدهم را سه چیز دانستند: ۱. اصلاح اقتصاد ۲. توجه به معیشت طبقات ضعیف ۳. عدالت

به نظر می رسد یکی از ابعادی که رهبر معظم انقلاب، فقدان آن را در مجالس گذشته دیده اند، بحث توجه به معیشت طبقات ضعیف جامعه بوده که از نمایندگان جدید خواستند در این زمینه تلاش فکری و عملی داشته باشند. و مهم ترین انتقادی که از مجلسی های دهم مطرح کردند، عدم کسب نمره مطلوب در زمینه عدالت بوده است.

وی مقوله هایی همانند پیگیری اشتغال، ارزش پول ملی، تولید، تورم، و اسراف را از سوی نمایندگان در خانه ملت ضروری دانستند. و دوازده توصیه مهم به نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیان داشتند که هر یک از آنان میتواند در رسیدن به یک مجلس در تراز انقلاب اسلامی راهبردی و تعیین کننده باشد:

رعایت تقوا و انصاف در نظارت؛ اجتناب از حب و بغض در نظارت؛ همکاری با یکدیگر؛ در هم تنیدگی شورجوانی و تجربیات؛ مسابقه در عمل نیکو؛ عدم مسابقه در احراز جایگاه ها؛ موضع گیری های انقلابی؛ اهتمام به مرکز پژوهش‌ها و دیوان محاسبات؛ صدور آرامش به افکار عمومی در نطق ها؛ تعامل برادرانه با سایر قوا؛ نسخ قوانین زائد و مزاحم؛ اجتناب از تراکم قوانین. 

لذا  ماموریت اصلی مجلس یازدهم می بایست پیگیری موضوعات اقتصادی و تلاش برای تحقق عدالت در جامعه و توجه به وضع زندگی طبقات ضعیف در تمامی تصمیم گیری ها باشد که امیدواریم پس از چهار سال فعالیت، اقدامات خوبی از این سوی نمایندگان مجلس یازدهم در اذهان آحاد ملت ماندگار شود.

اگر بحث خاصی هست که ما سوال نکردیم، بفرمایید؟

من یک نکته را لازم است عرض کنم ، امروز مجلس یازدهم در افکار عمومی مزیّن به نام مجلس انقلابی شده و حتی یکی از نمایندگان در نطق خود، صریحاً مجلس یازدهم را مجلس شهید سلیمانی معرفی کرده و در فضای مجازی نیز مطالبات مردم از این مجلس با رویکرد انقلابی منطبق شده و این موضوع کار را برای نمایندگان، سخت‌تر و پیچیده‌تر نموده و بر اهمیت پرهیز از شعارزدگی و پرداختن به تحقق موارد مصرح در پیام حضرت آقا افزوده است. که نمایندگان محترم باید خیلی مراقب باشند.

از طرفی هم، قرائن و شواهد بسیاری نشان می‌دهد که برخی افراد حقیقی و حقوقی در جریانات سیاسیِ بازنده در انتخابات مجلس یازدهم، دنبال حاشیه سازی و از کارانداختن و به حاشیه راندن مجلس یازدهم برای وصول به اهداف خود هستند.

لذا مجلس یازدهم، در دو حوزه سلبی (تلاش برای از بین بردن نقاط ضعف مجلس دهم) و ایجابی (ظهور و شکل‌گیری مجلسی قوی و انقلابی منطبق با مطالبات رهبر فرزانه انقلاب) موظف است با واقع نگری و پرهیز از هر گونه شعار زدگی، مجلس را به جایگاه اصلی خود به‌عنوان عصاره فضائل ملت و مجلس در رأس امور بازگرداند.