به گزارش خبرگزاری حوزه، فصل جدید برنامه تلویزیونی مصیر با هدف بازخوانی و نقد اندیشه متفکران اسلامی همچون: شهید صدر، علامه طباطبایی، آیت الله طالقانی، شهید آوینی، امام خمینی(ره)، آیت الله مصباح یزدی و ... پخش می شود.
بر اساس این گزارش، مهمان قسمت سوم این برنامه، دکتر محسن اسماعیلی عضو مجلس خبرگان در ابتدا در پاسخ به سؤال تفاوت ویژگی های اندیشه شهید صدر نسبت به اندیشمندان دیگر گفت: شهید صدر آثارش با دیگران کمی متفاوت است. خواننده می تواند مطمئن باشد که اندیشه های شهید صدر اسلامی است چون فرزند اصیل حوزه است. ویژگی دیگر آثار ایشان این است که قلم روانی دارد و منظورش را راحت به مخاطب می رساند. ویژگی سوم این است که ذهن ایشان کاملا ریاضی است، ایشان فقه را مهندسی می کردند و مسائل شان را کاملا با برنامه منطقی بیان می کردند.
وی در ادامه در مورد نوآوری های فقهی و حقوقی که شهید صدر در آثارشان داشتند، بیان کرد: نوآوری های ایشان بسیار زیاد است اما از مواردی که می توان بیان کرد این است که چگونه می توان از داشته های فقه برای نظام حقوقی کارآمد استفاده کرد. برای مثال سیستم بانکداری جزء جدا نشدنی زندگی امروزه است، شهید صدر در دوران خودشان که هنوز تجربه ی زندگی اسلامی نداشتیم راجع سیستم بانکداری بدون ربا صحبت می کند و هنوز مباحث ایشان قابل استفاده است.
عضو خبرگان رهبری در پاسخ به این سوال که آیا می توان ربطی بین آثار شهید صدر و امام موسی صدر مشاهده کرد؟ گفت: بین آثارشان قرابت وجود دارد اما به نظر من آثار شهید صدر عمیق تر است. ایشان از ابتدا به دنبال قوانینی برای اداره ی جامعه بوده اند و یک طرح برای نظام هایی می دهند که می شود بر اساس آن نظام های اسلامی را اداره کرد.
دکتر اسماعیلی در مورد تأثیر اندیشه های شهید صدر در نظام جمهوری اسلامی گفت: ایشان تاثیر بسیار عمیق و گسترده داشتند. قبل از پیروزی انقلاب، تعدادی از شاگردان شان از ایشان پرسیدند که امام خمینی(ره) چگونه می خواهد یک حکومت مدرن را با اندیشه های فقی و حقوقی اداره کند؟ ایشان پیشنهادی در مورد اداره نظام می دهند و زمانیکه قانون اساسی ایران را با نوشته های ایشان مقاسه می کنیم، رد پای ایشان را در قانون اساسی ایران می بینیم؛ ایشان یک طرحی برای قانون اساسی ایران داده است و از نظرات شان استفاده است اما در برخی قوانین خیر و به نظر من اگر از نظر ایشان استفاده می شد، بهتر بود. در شورای نگهبان در بیان موارد حقوقی و فقهی، بر اساس نظر فقها موارد بیان می شود اما شهید صدر معتقد است با فقها به کار آمدی قانون توجه کنند و نظر بدهند.
وی در پاسخ به این سوال که منطقة الفراق چیست؟ بیان کرد: فقه شهید صدر کاربردی است و ایشان از فقه برای بهبود زندگی بشر کمک می گرفت. شهید صدر در پاسخ به این مسئله که چگونه می توان زندگی مدرن را با توجه به فقه و راه حل های قدیمی پیش برد؟ نظراتی بسیار جامع و کاربردی می دهد که به اسم ایشان ثبت و مطرح می شود. پاسخی که ایشان می دهد این است که نه مشکلات امروز بشر همه اش نو است و نه آنچیزی که شریعت گفته است همه اش قدیمی است. ما دو دسته احکام شرعی داریم، دسته ی اول غیرقابل تغییر است و همیشه مورد نیاز است مثل عدالت، اما روش های برقراری عدالت در جوامع و زمان های گوناگون متفاوت است که این دسته قابل تغییر است. شهید صدر راه حل شان این است که ما باید ابتدا راه حل های زمان پیامبر صل الله و علیه و آله را مطالعه کنیم اما باید بدانیم آن راه حل ها ثابت و دائمی هستند، باید قدرت تبیین بین احکام ثابت و متغیر داشته باشیم.
عضو خبرگان رهبری درمورد انتقاداتی که به اندیشه ی منطقة الفراق شهید صدر شده است، گفت: کسانی که انتقاداتی مطرح کرده اند، آثار ایشان را دقیق مطالعه نکرده اند. ایشان با صراحت نوشته اند که منطقه الفراق به این معنا نیست شارع در برخی مواقع حکم ندارد، بلکه می گوید شارع در برخی حوزه ها حکم الزامی ندارد و این مسئله نه تنها نقص در دین نیست، بلکه موجب کمال دین است. اگر ما شریعت را ایستا و غیرقابل انعطاف بدانیم و نتواند پاسخ نیازهای امروزه را بدهد، حتی انسان های متدین برای حل مشکلات شان به سوی سایر نظام های حقوقی می روند.
دکتر اسماعیلی در پاسخ به این شبهه که چرا منطقة الفراق تنها مختص به برخی احکام است، گفت: اگر ما همه ی احکام شرعی را متغییر بدانیم، هویت فقهی خودمان را از دست می دهیم. اگر همه ی احکام را ثابت بدانیم به سکولاریسم رو می آوریم. ما باید بدانیم احکام ثابت که قابل تغییر نیستند و هسته ی اصلی هستند را دست نزنیم، اما آن چیزی که راه روش است را می توانیم تغییر بدهیم.
