به گزارش خبرگزاری حوزه، امام محمد باقر(ع)،  پنجمین امام شیعیان در نخستین روز رجب ۵۷ هجری قمری در مدینه متولد شد و خانه امام سجاد(ع) و فاطمه دختر امام حسن مجتبی(ع) را غرق در سرور و شادی کرد. ایشان را محمد نام نهادند. از لقب های بی شمار ایشان می توان به باقرالعلوم، شاکر، صابر و هادی اشاره کرد. کنیه این بزرگوار نیز ابوجعفر است.
امام علم گوی سبقت را از دیگران ربوده بود و در حوزه علمی سرآمد عصرخودشان بود حکام زمان حضرت افرادی را مامور می‌کردند که دشوارترین سوال ها را از او بپرسند، اما این امام بسیار دقیق و قوی پرسش‌ها را پاسخ می‌داد نه تنها کرسی های علمی را برگزار می کرد بلکه شاگردانی در این عرصه تربیت کرد که حدود ۳۰ هزار روایت از محمدبن مسلم از امام باقر علیه السلام نقل شده است.
از مهم ترین امتیازهای امام باقر(ع) این است که ایشان بنیانگذار انقلاب فرهنگی و نهضت علمی شیعه و بلکه اسلام شمرده می شود.  ایشان با اندیشه سازی به نشر علوم و توسعه آن پرداخت و همواره بر این باور بود که تنها فراگیری علوم کافی نیست و باید در راه نشر آن نیز تلاش کرد. 
باقرالعلوم(ع) به مدت ۱۹ سال رسالت سنگین امامت را پس از پدرش امام زین العابدین(ع) برعهده گرفت و در طول این دوران با انقراض امویان و بر سر کار آمدن عباسیان، ظهور سرداران و مدعیانی مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانی و...، ترجمه کتاب های فلسفی و مجادله های کلامی، جعل احادیث نبوی رو به رو شد بنابراین ایشان این شرایط را برای گسترش آموزه های اسلامی مساعد دید و با بنیان گذاری دانشگاه تشیع و علوم اسلامی توانست یکی از بزرگ ترین مرکز های تبادل افکار علما و دانشمندان را ایجاد کند و اینگونه مسیر مبارزه علیه حکومت وقت را نیز هموار سازد.
امام باقر در زمان خود به احیای قرآن پرداخت و همان سفارش رسول خدا را احیا کرد و به تفسیر آیه های قرآن پرداخت، راه اجتهاد را باز کرد و در مقابل اجتهادات انحرافی، بدعت‌ها و عادت غلو ایستاد و جبهه گرفت.
امام باقر(ع)  در کنار مباحث علمی، معیارهای ارزشمند دینی را در جامعه آن روز نهادینه ساخت و این امر سبب شد تا مردم به تدریج اهل حق و باطل را به خوبی بشناسند. آن امام همام برای همگان الگو و اسوه بود ایشان دارای ویژگی های اخلاقی از جمله به یاد خدا بودن، داشتن روحیه جود، سخاوت و بخشش و حلم و بردباری بود.
امام محمدباقر(ع) در هفتم ذیحجه ۱۱۴ هجری در ۵۷ سالگی در مدینه به وسیله هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست. پیکر مطهر ایشان در قبرستان بقیع در کنار پدر و جدشان به خاک سپرده شد. دوران امامت آن حضرت ۱۸ سال عنوان شده است.

امرار معاش به شیوه امام محمدباقر(ع)

 امام باقر(ع) برای امرار معاش تلاش می کردند و کار کردن را عار نمی دانستند از این رو باید کسب روزی حلال در سیره این امام معصوم را ترویج دهیم تا به عنوان الگوی عملی نهادینه شود. این را فاطمه حامدی استاد جامعه الزهرا(س) در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه گفته و افزود: امروزه در جامعه شاهد هستیم بسیاری از جوانان دارای مدارک تحصیلی بالایی هستند که به خاطر چشم و هم چشمی و سایر مسائل بعضی از مشاغل را عار می دادند و با این عنوان که در شان ما نیست اقدام به کار و کوشش نمی کنند.
به گفته وی کسب روزی حلال بسیار مورد تاکید دین اسلام است و در این باره سفارش های بسیاری شده است در همین راستا یکی از عوامل به بیراهه رفتن جوانان مال حرام است، مالی که خانواده ها به کودکان خود می دهند آثار آن در بزرگسالی نمایان می شود و تاثیرخود را بر روی فرد می گذارد.
استاد جامعه الزهرا(س)  ادامه داد: امام حسین(ع) در واقعه عاشورا به دشمنانشان فرمودند که شکم های شما از مال حرام پر شده است و این تاثیر مال حرام بر روی فرد است.
وی با اشاره به کسب روزی حلال توسط امام محمد باقر(ع) در روزهای گرم تابستان گفت: در تاریخ آمده است که امام در یک مزرعه‌ای کار می‌کرد که محمد بن منکدر می‌گوید: به امام عرض کردم: اگر در این مرگ شما فرا رسد چه می کنید؟ امام فرمودند: "به خدا سوگند ، اگر مرگ در این حال فرا رسد، درست درهنگامی فرا رسیده که من به طاعت خدا مشغولم تا بدین وسیله از تو و دیگران بی نیاز گردم، از مرگ در ان هنگامی بیمناکم که در حال سرپیچی از فرمان خدا  باشد." 
حامدی اضافه کرد: امام (علیه السلام) علاوه بر کار و تلاش برای کسب روزی حلال توجه به نیازمندان را نیز در برنامه ی زندگی خود داشتند و مقید بودند در روز جمعه صدقه دهند و ثواب صدقه در این روز را بخاطر فضیلت روز جمعه دو برابر می دانستند.

امامی با بیشترین حدیث
وی علم و شکافندگی علوم را از دیگر خصوصیات این امام همام عنوان کرد و گفت: در تاریخ بیشترین حدیث از امام محمد باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل شده است و از این امام بزرگوار ۳۰ هزار حدیث و تربیت شاگردان بزرگی چون محمدبن مسلم، زرارهو ابوبصیر و...به جای مانده است.
استاد اخلاق گفت: ایشان علم پیامبر(ص) را زنده کرد و آن را گسترش داد به گونه ای که علمای اهل سنت نیز به علم ایشان غبطه خورده و او را سید عظیم و باقرعالم می خواندند که علم را توسعه می داد.
وی تاکید کرد: کسانی که اهل فن و علم هستند می دانند که روایات بسیاری از این امام به یادگار مانده است که می تواند برای هر پژوهشگر و محققی مورد استفاده قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه امام باقر(ع) در برخورد با دیگران از راستگو ترین و بخشنده ترین افراد بوده است گفت: در تاریخ نقل شده است که ایشان کمترین ثروت را داشته اند اما در عوض بیشتر می بخشیدند و از نیازمندان دستگیری می کردند.
استاد جامعه الزهرا(س)  ابراز کرد: هر وقت برای کسی پیشامد ناگواری اتفاق می افتاد امام اصحاب خویش را برای دلجویی و دعوت به صبر، ذکر و دعا می فرستادند و هرگز از یاد خداوند غافل نبوده و در حال ذکر و عبادت بودند.
وی ادامه داد: ایشان در بین طلوعین به ذکر خداوند می پرداختند و به دیگران نیز توصیه می کردند که در این وقت پربرکت مشغول ذکر باشند. از این رو روایات داریم که افراد برای کسب روزی حلال صبح زود مشغول کار شوند. این در حالی است که با غلبه ی فرهنگ نادرست ، شاهد بیداری مردم تا دیروقت هستیم و صبح ها تا نزدیک ظهر در خواب هستند.
حامدی، حلم و بردباری امام( علیه السلام) را از دیگر ویژگی های ایشان عنوان کرد و گفت: صبر امام ( علیه السلام) به اجماع مورخین ایشان هرگز به کسی که به او اهانت و ظلم می کرد عکس العمل بدی نشان نمی داد.
وی خاطر نشان کرد: در تاریخ نقل شده است که مردی مسیحی، به صورت سخریه و استهزاء، کلمه «باقر» را به کلمه «بقر» تغییر داد و به امام باقر گفت: «انت بقر» امام (علیه السلام) بدون آنکه از خود ناراحتی نشان بدهد و اظهار عصبانیت کند، با کمال مهربانی فرمود : «نه، من باقر هستم».
استاد جامعه الزهرا(س)  اضافه کرد: هر چه از تعالیم اسلامی و دینی دور شویم مشکلات نیز بیشتر می شود امروزه اختلافات بین خانواده ها و افراد در اجتماع، به خاطر وجود کینه ها زیاد شده است که باید با نگرشی به سیره امامان معصوم( علیه السلام) این رذیله ی اخلاقی را در خود اصلاح کنیم.

علم بهتر است یا ثروت در سیره امام باقر(ع)
طاهره ماهروزاده هم به علم این امام بزرگوار اشاره کرده و افزود: روشنایی و شعاع علم امام محمد باقر(ع) به قدری تابان بود که بعد از ۱۴۰۰ سال نیز نام ایشان و شاگردانش بر سر زبان هاست و علم مانند پلی است که انسان را در گذر زمان  به سمت روشنایی می برد  و مالی که در مسیر اطاعت و فرمانبرداری خداوند نباشد انسان را به سمت تاریکی هدایت می کند، به گونه ای که در این باره امام علی(ع) نیز فرمودند: علم تو را از وسوسه های شیطانی حفظ می کند حال آن که مال نه تنها حافظ تو نیست بلکه باید حافظ و نگهدارنده آن باشی.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه(ص) در شهادت جانسوز امام محمد باقر(ع) اظهار داشت: یکی از القاب این امام بزرگوار شکافنده علم است  زیرا او گنجینه های نهانی معارف و حقایق احکام را آشکار می نمود  در کتاب های لغت ذکر شده که چون تبحر در علم داشت باقر نامیده شده است.
وی افزود: علم ایشان از امتیازهای خاصی برخوردار بود به گونه ای که توانستند نهضت علمی برای شیعیان بعد از صدسال  ممنوعیت از تدوین حدیث ایجاد کنند و سنت و علم نبوی(ص) را احیا و گسترش دادند.
مدیرگروه پژوهشی تفسیر  پژوهشگاه حضرت معصومه(س) ادامه داد: امام ،دوران ضعف حکومت بنی امیه را به نحو احسن استفاده نمود و علوم بیشماری به شاگردانشان تعلیم دادند و شاگردان خویش را به نقل و تدوین احادیث پیامبر -صلی الله علیه و آله-  و امامان علیهم السلام تشویق می نمودند.
وی با تاکید بر این که امام محمد باقر(ع) به پایه گذاری نهضت اسلامی و گسترش تشیع   پرداختند گفت: ایشان درهای دانش را به سوی مردم گشود و شعاع علم و دانشش برای همگان روشن شد.
ماهروزاده اضافه کرد: مقایسه علم و ثروت را می توان در کلام این امام بزرگوار دریافت ایشان در حدیثی فرمودند : شخص حریص به دنیا مانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر ابریشم به دور خود می تند ، راه بیرون شدنش را دورتر و مشکل تر می کند ، تا اینکه از غم و اندوه بمیرد .
استاد جامعه الزهرا(س) با اشاره به اینکه علم هر قدر خرج شود رشد پیدا می کند گفت:  ثروت و دارایی با خرج کردن و به دیگران دادن کم می شود و حال آن که علم و دانش با نشر آن افزون می گردد حرص در مال اسباب ذلت انسان می‌شود و کسب علم  سبب معرفت و شناخت پروردگار است و  سعادت  و نام نیک را به همراه می‌آورد .
وی ابراز کرد: امام توانست با علم آموزی به مردم پایه گذار نهضت علمی شیعه باشد لکن انتشار و توسعه آن در زمان امام صادق علیه اسلام به اوج خود رسید.

۳۱۳/۶۱