به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام مجید فولادی در ۱۲ جلسه در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) به بیان احکام بهداشت و درمان پیرامون ویروس کرونا پرداخته است که بخش دوم آن بدین شرح است:

جلسه هفتم : برداشت های غلط در حوزه درمان

در خصوص احکام بهداشت و درمان مسائلی در باب طهارت و بهداشت و نظافت و پاکیزگی بیان شد.

احکام و مسائلی هم مربوط به حوزه درمان و پزشکی مطرح می شود.

حرفه پزشکی یکی از شغل های مقدس و امانت های بزرگ الهی و نعمتی ارزنده است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: شفا به دست اوست: و اذا مرضت فهو یشفین. سوره شعرا آیه ۸۰.

بنابراین پزشکی افتخار بزرگی است، چرا که نقش واسطه را در این شفا بخشی الهی عهده دار است.

یک پزشک با ایمان و متعهد تلاش می‌کند تا در مسیر درمان، احکام و مسائل دین را بداند و به آن عمل کند، اما گاهی اوقات تصورات غلطی بین کادر درمان و بیماران به وجود آمده است که لازم است بر طرف شود. یکی از آن مسائل بحث عدم لزوم رعایت حریم محرم و نامحرم هنگام معاینه، معالجه و درمان است. در حالی که مسئله تفکیک جنسیتی در حوزه درمان لازم است. فقها می فرمایند:

۱. معاینه لمس و نظر توسط پزشک هم جنس باید صورت بگیرد، مگر در زمانی که پزشک هم جنس نباشد و درمان بیمار ضرورت داشته باشد. در این مواقع هم باید به حد اقل های لمس و نظر اکتفا کرد.

۲. اگر برای پرستار غیر هم جنس هنگام گرفتن نبض یا فشار خون یا موارد دیگر در موارد عادی، احتیاج به لمس بدن بیمار باشد لازم است از دستکش استفاده کند یا لمس از روی لباس باشد و جایز نیست پرستار یا پزشک به بدن بیمار غیر هم جنس دست بزنند.

یکی دیگر از تصورات غلط در حوزه درمان رفع تکالیف شرعی هنگام بیماری است. گاهی اوقات پزشک گمان می کند می تواند تکالیف شرعی بیماران را تعطیل کند، به عنوان مثال تکلیف نماز واجب را بردارد یا توصیه به کار حرام بکند.

برخی از پزشکان هستند که به این مسئله توجه نمی‌کنند. به عنوان مثال برای رفع فلان بیماری توصیه به خوردن نجاساتی مثل شراب می کنند، در حالی که امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند متعال شفا را در حرام قرار نداده است. در برخی مواقع نیز بیمار گمان می کند چون پزشک به او توصیه کرده روزه نگیرد تا آخر عمر تکلیف روزه را از خود بر می‌دارد. نظر پزشک معالج به تنهایی مجوز افطار روزه نمی باشد. در چنین مواردی مراجعه به عالمان دین لازم است، چرا که احکام اسلام تعطیل بردار نیست بلکه در شرایط خاص و شرایط حاد، احکام دین تخفیف یا تبدیل به احکام دیگری می شود.

احکام دین تعطیل نمی شود، اما تخفیف یا تبدیل امکان دارد.

به عنوان مثال نماز ایستاده تبدیل به نماز نشسته یا خواندن نماز به صورت خوابیده بر روی تخت بیماری می شود یا وضو و غسل تبدیل به تیمم می شود و در مواردی مثل روزه یقین خود بیمار به ضرر داشتن روزه ملاک است نه فقط گفته پزشک.

جلسه هشتم: مسئولیت و ضمانت های پزشکی

در خصوص احکام بهداشت و درمان، توجه کادر درمان و بیماران به احکام و مسائل شرعی مطرح شد. برخی از احکام و مسائل شرعی که هم کادر درمان و هم بیماران لازم است به آن توجه کنند بیان شد، که عبارت است از:

 ۱. رعایت حریم محرم و نامحرم در سیر معالجه و درمان

۲. لزوم تفکیک جنسیتی بین کادر درمان و بیماران

 ۳. لزوم ارجاع توسط کادر درمان و مراجعه بیماران به کارشناسان دینی در عمل به تکالیف شرعی به ویژه انجام واجبات و ترک محرمات و پرهیز از ارائه نظرات شخصی.

حفظ جان بیمار

یکی دیگر از مهم‌ترین و حساس ترین وظایف کادر درمان، مسئله مسئولیت و ضمان پزشکی در حفظ جان بیماران است. حفظ جان انسان از اهم واجبات است و خداوند متعال در قرآن، سوره مائده، آیه ۳۲، می فرماید: حفظ جان یک نفر برابری می‌کند با نجات جان تمام مردم روی زمین، همان گونه که به خطر انداختن جان یک نفر برابری می‌کند با قتل تمام مردم روی زمین: فکانما قتل الناس جمیعا...

در خصوص خطاهای پزشکی، فقهای عظام در رساله های توضیح المسائل مسئله ۲۲۰۵ می فرمایند: اگر پزشک دارویی را به اشتباه به بیمار بدهد و بیمار دچار ضرر یا فوت شود، پزشک ضامن است.

 حضرت امام خمینی رحمت الله علیه در تحریر الوسیله می فرمایند: اگر پزشک از لحاظ علمی کوتاهی کرد، یعنی تخصص لازم را نداشته و یا در معالجه بیمار از نظر عملی کوتاهی داشت و ضرری متوجه بیمار شود، ضامن خواهد بود، هر چند با اجازه بیمار یا اولیای بیمار اقدام به معالجه کرده باشد. (تحریر الوسیله، جلد ۲، صفحه ۵۶۰)

در مقیاس کلان جامعه پزشکی هم مسئولین بهداشتی کشور نمی توانند و حق ندارند با تجویز هر نسخه، هر دارو و یا هر قانونی جان بیماران و مراجعان را به خطر اندازند که چند مورد آن ذکر می شود:

۱. مسئله پلی فارمسی یا موش آزمایشگاهی قرار دادن بیماران کرونایی برای داروهای سازمان یهودی بهداشت جهانی که جان عده زیادی از بیماران کرونایی را به خطر انداخت و زحمات کادر درمان و مدافعان سلامت را به هدر داد.

 ۲. در طرح غربالگری که توسط وزارت بهداشت اجباری شد، باعث سقط  میلیونی جنین های بی گناه در کشور ما شد.

۳. در طرح غلط کاهش جمعیت با عمل وازکتومی یا توبکتومی که باعث عقیم سازی میلیون‌ها زن و مرد شیعه شد.

۴. در لجاجت و اصرار بر ممنوع کردن داروهای مفید و اثربخش طب سنتی، ایرانی و اسلامی که یکی از خطاهای بزرگ وزارت بهداشت برای بیماران کرونایی بود و درمان بیماران کرونایی را با اختلال جدی و در برخی موارد ناممکن ساخت.

۵. هم چنین در خصوص اصرار بر وارد نمودن واکسن های خارجی از سبد کواکس که ترکیبی از واکسن‌های آمریکایی، انگلیسی آلمانی و فرانسوی است و به نوعی دور زدن حکم حکومتی رهبری در ممنوعیت ورود واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی و فرانسوی است.

این موارد بخشی از مواردی است که باعث مسئولیت و ضمان پزشکی مسئولین وزارت بهداشت است و عواقب حقوقی و شرعی را به دنبال خواهد داشت.

جلسه نهم: عمل به تکالیف شرعی در شرایط بحرانی (انجام واجبات)

عمل به دستورات دین به خصوص واجبات و ترک کارهای حرام در هر شرایطی بر انسان مسلمان و با ایمان لازم و واجب است.

در شرایط بحرانی یا بلایای طبیعی و یا شروع بیماری های عمومی، احکام دین خدا تعطیل نمی شود، بلکه فقط در برخی شرایط خاص نحوه اجرای آن فرق می‌کند، اما متأسفانه برخی در چنین شرایطی دیواری کوتاه تر از دین پیدا نمی کنند و قبل از هر کاری دستورات شرعی دین و اماکن مذهبی را تعطیل می‌کنند.

به چند نمونه اشاره می شود:

۱. تجهیز اموات کرونایی لازم و واجب است و حرمت و احترام جنازه مؤمن همانند احترام شخص زنده مؤمن است.

بنابراین غسل و کفن و دفن و نماز بر میت کرونایی هیچ فرقی با میت غیر کرونایی ندارد که متاسفانه این مسئله در بسیاری از شهرستان‌ها به دلیل کرونا هراسی شدید رعایت نشد، بلکه با اقدامات تمسخر آمیزی مانند: حفر چاله های بزرگ به جای قبر و آهک پاشی و از این قبیل کارها حرمت مؤمنین را خدشه دار کردند.

۲. نذورات واجب شرعی در شرایط کرونایی تعطیل نمی شود و کسانی که در ایام محرم و صفر، فاطمیه یا ماه مبارک رمضان، نذورات واجب شرعی دارند با رعایت شرایط خاص خود لازم است این نذورات را اداء کنند.

مقام معظم رهبری مدظله العالی در این رابطه فرمودند: تا زمانی که امکان عمل به نذر با رعایت قوانین مربوطه و توصیه های بهداشتی وجود داشته باشد، نمی توان عمل به نظر را ترک کرده و یا آن را تغییر داد.

اما تعجب برانگیز است که غذا های بازار و رستوران ها آزاد باشد، ولی اطعام مجالس اهل بیت علیهم السلام که شفابخشی آن بارها ثابت شده است تعطیل شود.

۳. در خصوص اجاره املاک اوقافی نیز در شرایط کرونا با توجه به آن‌که این املاک، ملک شخصی نیست لازم است مصلحت موقوفه رعایت شود.

مقام معظم رهبری فرمودند: اجاره املاک اوقافی نباید تعطیل یا تخفیف یا تقلیل داده شود و باید بر اساس مصلحت موقوفه اقدام کرد، بلکه می‌توان دریافت اجاره ملک موقوفه را برای مدتی به تاخیر انداخت یا تقسیط نمود، اما در عین حال اگر بهره برداری از ملک موقوفه برای مدتی ممنوع و امکان پذیر نباشد پرداخت اجاره ملک موقوفه بر مستأجر واجب نیست.   (پایگاه اطلاع رسانی دفتر رهبری)

جلسه دهم : انجام تکالیف شرعی در شرایط بحرانی(عمل به مستحبات)

انجام تکالیف شرعی به خصوص واجبات، در شرایط بحرانی و خاص، مثل شیوع بیماری‌های همه گیر و عمومی قابل انجام است.

علاوه بر واجبات، بسیاری از مستحبات نیز به مقتضای حال و به تناسب شرایط قابل انجام است. به تجربه ثابت شده است که انجام امور دینی مانند: عبادات، عمل به مستحبات، ادعیه و زیارات، باعث ایجاد آرامش و برطرف شدن اضطراب و انواع استرس ها از انسان می شود و در نتیجه سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند که امروزه در دنیا هم با عنوان مذهب درمانی مطرح می شود.

مقام معظم رهبری مدظله العالی در این خصوص فرمودند: عبادات و توسل، جزء نیازهای اساسی و حتمی مردم است و مردم در قضایای مهمی مثل کرونا بیشتر به ارتباط با پروردگار نیاز دارند. به همین دلیل خطاب به ستاد کرونا فرمودند:  بررسی انجام امور دینی در ستاد کرونا را باید به کسانی سپرد که حقیقت و ضرورت دعا و توسل را درک می کنند.

 فرمایشات معظم له در تاریخ  ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹، ایام ماه مبارک رمضان.

اما با این وجود برخی معاندین در شبکه های خارجی و یا برخی افراد جاهل در داخل تلاش کردند عموم مردم را به انجام امور دینی و اماکن مذهبی بدبین کنند.

بنابراین علاوه بر تأکید بر انجام واجبات شرعی، امور مستحبی مانند: حضور در مساجد و شرکت در نماز جماعت، حضور در حرم های مطهر اهل بیت علیهم السلام، حسینیه ها و هیئات مذهبی، با رعایت نکات بهداشت اسلامی نه تنها باعث شیوع کرونا نخواهد شد بلکه به تجربه کربلا و نجف باعث برطرف شدن بیماری‌های عمومی خواهد شد.

یکی دیگر از امور مستحبی که بسیار به آن تأکید شده است، دیدار ارحام به ویژه والدین می باشد که در چنین شرایطی نباید تعطیل شود، بلکه با رعایت نکات بهداشتی اسلامی می توان صله ارحام را انجام داد.

متأسفانه جو کرونا هراسی شدید باعث شد که برخی فرزندان به مدت چند ماه حتی به دیدار پدر و مادر خود نیز نروند و موجبات اندوه و افسردگی آنان را فراهم کنند. در هر صورت لازم است که انجام امور دینی در شرایط خاص و بحرانی تنها با مشورت و مراجعه به علمای حاذق و با بصیرت انجام گیرد و هر کسی صلاحیت نظر دادن در چنین اموری را ندارد.   دولت ها باید دینی شوند نه آن که دین را دولتی کرد.

جلسه یازدهم : پناه بردن به طهارت و پاکیزگی مطلق

ضمن تبریک سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها و فرزند گرامیش حضرت امام خمینی رحمت الله علیه، زیارت حضرت زهراء سلام الله علیها را می خوانیم:

یا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ لِمَا امْتَحَنَکِ صَابِرَةً وَ زَعَمْنَا أَنَّا لَکِ أَوْلِیَاءُ وَ مُصَدِّقُونَ وَ صَابِرُونَ لِکُلِّ مَا أَتَانَا بِهِ أَبُوکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَتَی بِهِ وَصِیُّهُ فَإِنَّا نَسْأَلُکِ إِنْ کُنَّا صَدَّقْنَاکِ إِلَّا أَلْحَقْتِنَا بِتَصْدِیقِنَا لَهُمَا لِنُبَشِّرَ أَنْفُسَنَا بِأَنَّا قَدْ طَهُرْنَا بِوَلَایَتِکِ   (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‌۲، ص: ۷۱۱)

بحث در خصوص احکام طهارت و نظافت و بهداشت و پاکیزگی در اسلام بود. طهارت و بهداشت در اسلام بسیار جامع و کامل است و شامل طهارت ظاهری، باطنی، مادی، معنوی، فقهی، اعتقادی و اخلاقی می شود. طهارت مطلق در مکتب اهل بیت علیهم السلام متعلق به حضرات ۱۴ معصوم علیهم السلام و از جمله حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می شود که در آیه تطهیر به آن اشاره شده است:  إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ‌ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا/ سوره احزاب، آیه ۳۳.

این طهارت مطلق اهل بیت علیهم السلام، به مکان های منسوب به ایشان و زیارتگاه‌های ایشان نیز منتقل می شود، به همین دلیل می گوییم: حرم مطهر. یعنی این مکان های شریف از هر نوع آلودگی و نجاسات و ناپاکی های ظاهری و باطنی پاکیزه و مطهر هستند. سال گذشته با شروع کرونا چند نوبت از اطراف ضریح و حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها تا حیاط و کنار حوض، نمونه برداری شد و توسط یکی از آزمایشگاه های معتبر آزمایش شد که هیچ‌گونه ویروسی در آن مشاهده نشد.

این طهارت، به پیروان آنان نیز منتقل می‌شود، همان‌گونه که امام صادق علیه السلام فرمودند: در زیارت اصحاب امام حسین علیه السلام این چنین بخوانید: طِبْتُمْ‌ وَ طَابَتِ‌ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُم‌/ پاک هستید و زمینی که شما در آن دفن شده اید پاک است. (بحارالانوار جلد ۹۸ صفحه ۲۰۱)

به غیر از حرم های مطهر، کسانی که به اهل بیت علیهم السلام پناهنده شوند، بهره ای از این طهارت را خواهند داشت. همان‌طور که در فراز آخر زیارت مخصوصه حضرت زهراء سلام الله علیها خواندیم: لِنُبَشِّرَ أَنْفُسَنَا بِأَنَّا قَدْ طَهُرْنَا بِوَلَایَتِکِ. به سبب ولایت شما این بشارت را به خود می دهیم که پاک و پاکیزه شدیم

هنگام بیماری های عمومی نیز اگر عموم مردم به حرم های شریف اهل بیت علیهم السلام پناهنده شوند، همان‌گونه که در عاشورا و اربعین مردم عراق در کربلا و نجف به حرم های مطهر امام حسین و امیرالمومنین علیهما السلام  پناهنده شدند، از پاکی های گناه و شرک و آلودگی ها و بیماری ها عمومی پاک و پاکیزه خواهند شد. ان شاءلله.

جلسه دوازدهم : نماز جمعه، پاک ترین مکان

با توجه به بازگشایی نماز جمعه ها و لزوم حضور در این عبادت جمعی و سیاسی چند مسئله در خصوص نماز جمعه بیان می شود.

در اهمیت و ضرورت نماز عبادی سیاسی جمعه همین بس که یک سوره قرآن به نام جمعه نامیده شده است و خداوند متعال در این سوره امر می کند که مردم به سوی ذکر الهی که همان نماز جمعه است بشتابند...

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ‌ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلی‌ ذِکْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (جمعه/۹)

در روایت است که امام کاظم علیه السلام از روز پنج شنبه برای نماز جمعه برنامه‌ریزی می‌کردند و برخی کارهایی که معمولا روز جمعه انجام می‌شود را روز پنجشنبه انجام می‌دادند تا به برنامه روز جمعه خللی وارد نشود.    من لا یحضره الفقیه، ترجمه، ج ۲، ص ۸۶.

نماز ظهر روز جمعه برای کسانی که به نماز جمعه حاضر نمی شوند، همانند روزهای دیگر چهار رکعت است، اما برای کسانی که به مصلای نماز جمعه حاضر می‌شوند دو رکعت است.

حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام در علت این که چرا نماز جمعه برای کسانی که در مصلای نماز جمعه حاضر می‌شوند، دو رکعت است، فرمودند: به دلیل دو خطبه ای است که اول خوانده می شود، از چهار رکعت نماز ظهر دو رکعت کم می شود و این دو خطبه و سخنرانی کوتاه در حکم دو رکعت نماز است. به همین دلیل امیرالمومنین علی علیه السلام فرمودند: به دلیل آن که خطبه های جمعه در حکم نماز است، رو به قبله بنشینید، به چپ و راست برنگردید، به پشت سر خود نگاه نکنید، و با کسی سخن نگویید، هم چنان که در نماز همین کارها را انجام می دهید. (من لا یحضره الفقیه)

این روایت اهمیت و ضرورت آگاهی بخشی جامعه و گوش فرا دادن به سخنرانی را یادآوری می کند.

امام رضا علیه السلام در مورد محتوای خطبه های نماز جمعه فرمودند:

 در این خطبه ها امام جمعه باید مردم را:

 ۱. موعظه نماید ۲. تشویق به اطاعت الهی نماید ۳. مردم را از گناهان و معاصی و نافرمانی خدا بترساند ۴. مردم را از مصالح دین و دنیا آگاه سازد ۵. از مسائلی که در جهان اتفاق می‌افتد مردم را آگاه نماید ... (وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۴۰)

حضرت امام خمینی رحمة الله علیه نیز در تحریرالوسیله طبق همین روایت ویژگی های خطبه های نماز جمعه را مطرح نموده و فرمودند: خطیب جمعه لازم است نمازگزاران را از دخالت دولت های ستمگر و استعمارگر در امور مسلمین آگاه سازد. (تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۲۲۰)

 لازم به ذکر است یکی از مسائلی که امروزه دولت های استعماری قصد دخالت در امور مسلمین را دارند بحث واکسن کرونا می باشد.

شاید به همین دلیل آگاهی سازی و بصیرت افزایی خطبه های جمعه است که عده ای خوش ندارند نمازهای جمعه برپا شود و حتی پس از برپایی هم به نفرت پراکنی و عقده‌گشایی روی می‌آورند.

لازم به ذکر است که هم زمان با آغاز شیوع بیماری کرونا، ستاد کرونا با بررسی‌هایی که در خصوص مکان های پرتردد انجام داد، مکان های نماز جمعه را از پاک ترین مکان ها اعلام نمود که احتمال شیوع بیماری کرونا در آن زیر نیم درصد (۴۴%) اعلام شد، در حالی که برخی مکان های عمومی و پر تردد، درصد احتمال شیوع کرونا، بالای ۲۵ درصد اعلام شد، و جای سوال باقی است که با توجه به آمار خود ستاد کرونا چرا مکان های پر تردد و عمومی بازماند و نمازهای جمعه تعطیل شد.

برای شفای بیماران، یک حمد شفاء و برای سلامتی و فرج امام زمان سه صلوات ختم بفرمایید.