به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، نشست علمی «مسأله جواز انتزاع مفهوم واحد از کثیر از منظر خواجه نصیر الدین طوسی» به مناسبت بزرگداشت سالروز عالِم بزرگ جهان تشیع مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی، با حضور حجت الاسلام و المسلمین میردامادی، استاد فلسفه و کلام و عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام المصطفی مشهد برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین میردامادی در این نشست با بیان این که خواجه نصیرالدین طوسی(ره) شخصیتی است که همه فرق اسلامی از ایشان به عظمت و بزرگی یاد می کنند، گفت: ایشان فیلسوف، متکلم، منجم و دانشمند بزرگ شیعی است که به تربیت علمای فراوانی پرداخته و آثار گرانقدری در زمینه فلسفه، کلام و منطق از ایشان به یادگار مانده است.
وی با بیان این که باید دید آیا انتزاع مفهوم واحد از مصادیق کثیر به ماهو کثیر جایز است یا نه، تصریح کرد: فلاسفه در این زمینه اختلاف دیدگاه دارند همان طور که مشائیون از جمله خواجه نصیرالدین طوسی(ره) این نحوه انتزاع را جایز دانسته ولی صاحبان مکتب حکمت متعالیه این انتزاع را جایز نمی دانند.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام جامعة المصطفی(ص) مشهد ادامه داد: از سوی دیگر برای بررسی دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی، باید به چند نکته توجه داشت از جمله آنکه کثرت در شیء به دو قسم کثرت عرضی و طولی تفکیک شده و در باب تشکیک نیز سه بعد تشکیک مفهومی (مورد قبول خواجه نصیرالدین طوسی)، تشکیک خاصی (مورد قبول ملاصدرا) و تشکیک در ماهیت (مورد قبول شیخ اشراق) مطرح و ارائه شده است که به تفکیک قابل بررسی است.
حجت الاسلام والمسلمین میردامادی با بیان این که تمایزاشیاء از نظر خواجه و مشائیون به سه دسته یا به تمام ذات مثل اجناس عالی، یا به بعض ذات مثل دو نوع از یک جنس و یا به ضمائم و عوارض مثل افراد یک نوع تفکیک می شود، عنوان کردک حکمت متعالیه و اشراق قسم چهارمی برای تمایز بین دو شیء به نام «تفاوت و تمایز به کمال و نقص در اصل طبیعت واحد» در نظرگرفته اند که خواجه و مشائیون در عمل آن را نمی پذیرند.
وی با بیان این که مرحوم خواجه انتزاع به نحو مذکور را جایز می داند، خاطر نشان کرد: از سوی دیگر خواجه و مشائیون مفهوم وجود را مشترک معنوی دانسته اما وحدت مفهوم را کاشف از وحدت سنخیه مصداق نمیدانند. اشتراک در مفهوم وجود را می پذیرند ولی اشتراک در حقیقت وجود (که نظر ملاصدرا هست) را نمی پذیرند و به تباین تمام ذات مصادیق وجود قائل بوده و از طرفی تکرر در وجود را نیز باطل می دانند. ایشان معتقدند که هر وجودی در خارج، سنخی متفاوت با وجود دیگر است و مفهوم وجود بر مصادیق واجب و ممکنات به نحو لازم خارجی غیر مقوم حمل میشود.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام جامعة المصطفی(ص) مشهد با بیان این که خواجه در کتاب خود ( شرح اشارات، ج۳، ص۲) اینطور می فرمایند که وجود مطلق مفهوم عرضی است که بر وجود بدون علت (=واجب الوجود) و معلول به تشکیک حمل می شود و عارض بر آن ها است، ابراز کرد: ایشان در توجیه جواز انتزاع مفهوم واحد از مصادیق کثیر می نوسید: حمل مفهوم واحد بر مصادیق آن مستلزم تساوی ملزوم در حقیقت نیست، زیرا موجوداتی مثل واجب تعالی و ممکن الوجود با این که مختلف اند ولی در لازم واحد (مفهوم وجود) اشتراک دارند.
حجت الاسلام والمسلمین میردامادی ادامه داد: همچنین در ابعاد دیگری صاحبان حکمت متعالیه (که دیدگاهی مقابل دیدگاه خواجه دارند) برای اثبات مدعای خود، ادله ای اقامه کردند که شایسته است تا در این راستا، طلاب و دانش پژوهان در بررسی این دیدگاه ها و تحلیل آن ها کوشش علمی داشته باشند.
انتهای پیام ۳۱۳/۴۹
نظر شما