خبرگزاری حوزه | سالهاست که کاروان های شاد غدیر به صورت مردمی و در دسته های مختلف و قالب های متنوع در روز عید سعید غدیر خم به زیبایی و با شکوه هر چه تمام و با نوای «علی ولی الله» به حرکت درآمده اند.
کاروان های زیبای غدیری به تناسب فرهنگ های مختلف در هر شهر و دیار و هر کشوری، با ذوق و سلیقه های اشخاص، گروه ها و نهادها، به صورت های گوناگون و در قالب کاروان های وسایل نقلیه از قبیل کاروان های دوچرخه سواری، موتور سواری، کاروان های ماشینی با خودروهای شخصی، تریلرها و کامیون های مزین به پرچم های غدیر و حتی قافله های زیبا و سنتی اسب ها و شترهای مزیَّن به آذین های سبز غدیری، درسطح شهرهای بزرگ و کوچک حرکت نموده و گاه به صورت دسته‌جات بزرگ و کوچک در قالب هیئت‌های مذهبی به سمت حرم های مطهر اهل بیت علیهم السلام، امامزادگان عظیم‌الشأن یا مساجد بزرگ شهر حرکت می کنند.
اسلام دین اجتماع
اگر آیات قرآن را به دو موضوع «آیات فردی» و «آیات اجتماعی» تقسیم کنیم، متوجه خواهیم شد که اکثر آیات قرآن در قسمت «آیات اجتماعی» قرار می گیرد. احادیث و روایات حضرات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نیز بیشتر در مورد مسائل جمعی و اجتماعی است. مجموعه احکام و آداب جامع و پر محتوای دین مبین اسلام، نشان دهنده آن است که اسلام، دین اجتماع، جمعیت، جماعت و جمع گرایی است. از نظر اسلام اجتماع با دو نفر شکل می گیرد و به تجمعات میلیونی ختم می شود.
جامعه کوچک
کوچک ترین جامعه در اسلام خانواده است که با پیوند فرد با فرد شکل می گیرد و یک نهاد زیربنایی و از ساختارهای اصلی جامعه اسلامی به شمار می‌آید. از نگاه اسلام، تشکیل خانواده آن چنان محبوب و عزیز است که هیچ سازمان و بنایی محبوب‌تر از آن در نزد خداوند، وجود ندارد. بحار الأنوار؛ ج۱۰۰ ؛ ص۲۲۲.
دین اسلام، انسان را از عزوبت و زندگی مجردی نهی نموده و به تشکیل خانواده توصیه نموده است. خانواده، در کنار همسر و فرزندان یک جامعه کوچک را تشکیل می دهد و نقطه آغازین جامعه های دیگر است. خانواده ها با صله ارحام، به سمت تشکیل یک جامعه متوسط حرکت می کنند و از به هم پیوستن خانواده ها و اقوام و طوایف، جامعه بزرگ تر به وجود می آید. خداوند متعال در قرآن و در آیات متعدد توصیه به تشکیل خانواده نموده است:
«وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیم؛ مردان و زنان بیهمسرتان و غلامان و کنیزان شایسته خود را همسر دهید؛ اگر تهیدست باشند، خدا آنان را از فضل خود بینیاز می‌کند؛ و خدا بسیار عطا کننده و داناست». نور/۳۲.
خانواده با محوریت ولایت
از نظر اسلام، حتی کوچک ترین واحد اجتماع نیز باید بر اساس ولایت بنا نهاده شود، چرا که مهم ترین عامل تربیت خانواده ها، محبت به اهل بیت علیهم السلام و بعد از آن تربیت قرآنی است. « رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: فرزندان خود را بر اساس محبت من و اهل بیت من و قرآن تربیت کنید. إحقاق الحقّ، ج ۱۸، ص ۴۹۸.
صله رحم
خدای متعال آدمی را به طور فطری اجتماعی آفریده است تا در رفت و آمد با دیگران، بخش مهمی از نیازهای خویش را برطرف سازد و به رشد و کمال دست یابد.
یکی از اموری که آموزه های دینی اهمیت بسیاری برای آن قائل است، مسئله «صله ارحام» است. صله ارحام به معنای «ارتباط با خویشاوندان» است. «صله رحم» یعنی نیکی کردن به خویشاوندان و هم دردی و کمک به آنان با جان و مال و هر چه از امور خیر که در توان انسان باشد. خداوند متعال در قرآن می فرماید: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیبا؛ از آن خدایی پروا کنید که به نام او از یکدیگر درخواست میکنید و درباره ارحام کوتاهی نکنید، که خدا مراقب اعمال شماست». نساء/۱.
وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم
رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره اهمیت صله ارحام فرمودند: به آنان که حاضرند و آنان که غایبند و آنان که از پدران ومادران تا روز قیامت به دنیا می آیند سفارش می کنم که صله رحم نمایند، گر چه لازم باشد یک سال راه بروند، زیرا صله رحم از مسائل مهم دین است. بحار الأنوار؛ ج۷۱ ؛ ص۱۰۵.
صله رحم، عامل کثرت جمعیت
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها فرمودند: خداوند، صله رحم را برای زیاد شدن نفوس واجب کرده است. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص ۵۶۸. اهمیت دادن دین به خانواده و روابط خویشاوندی از آن جهت است که روابط مستحکم خانوادگی و فضای محبت آمیز و عاطفی حاکم بر آن، میل به همکاری و حیات را در انسان افزون می سازد.
صله رحم، با محوریت ولایت
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «زَیِّنُوا مَجَالِسَکُمْ بِذِکْرِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب؛ مجالس خود را زینت دهید با یاد و نام علی بن ابی طالب علیهما السلام». بحار الأنوار؛ ج۳۸ ؛ ص۱۹۹.
حدیث شریف کساء، نُقل مجالس خانوادگی
یکی از سنت های زیبای بسیاری از خانواده های ایمانی و اقوام ایرانی، قرائت حدیث شریف کساء، در جمع خانواده و اقوام و خویشان است. با توجه به آن که حکایت این حدیث زیبا در جمع خانواده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اتفاق افتاده است، خانواده های ایمانی و ایرانی با خواندن این حدیث در جمع خود به پنج تن آل عباء تبرک جسته و حاجات خود را از این ذوات مقدسه طلب می کنند و به تجربه فراوان ثابت شده که با خواندن این حدیث، مشکلات فراوانی از جمع برطرف و حاجات فراوانی روا گشته است، چرا که در فرازی از این حدیث با عظمت آمده است:
پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله فرمودند: سوگند بدان خدائی که مرا به حق به پیامبری برانگیخت و به رسالت و نجات دادن خلق برگزید که ذکر نشود این خبر و سرگذشت ما در انجمن و محفلی از محافل مردم زمین که در آن گروهی از شیعیان و دوستان ما باشند جز آن که:
• نازل شود بر ایشان رحمت حق
• فرا گیرند ایشان را فرشتگان
• برای آن ها آمرزش خواهند
تا زمانی که از دور هم پراکنده شوند. امیرالمؤمنین علی علیه السلام که این فضیلت را شنیدند فرمودند: به این ترتیب به خدا سوگند ما رستگار شدیم و سوگند به پروردگار کعبه که شیعیان ما نیز رستگار شدند.
فَقالَ النَّبِی صلّی اللَّه علیه و آله ثانِیاً: یا عَلِی! وَالَّذی بَعَثَنی بِالْحَقِّ نَبِیاً وَاصْطَفانی بِالرِّسالَةِ نَجِیاً ما ذُکرَ خَبَرُنا هذا فی مَحْفِلٍ مِنْ مَحافِلِ اَهْلِ الاَرْضِ وَفیهِ جَمْعٌ مِنْ شیعَتِنا وَمُحِبّینا وَفیهِمْ مَهْمُومٌ اِلاّ وَفَرَّجَ اللَّهُ هَمَّهُ وَلا مَغْمُومٌ اِلاّ وَکشَفَ اللَّهُ غَمَّهُ وَلا طالِبُ حاجَةٍ اِلاّ وَقَضَی اللّهُ حاجَتَهُ فَقالَ عَلِی اِذاً وَاللَّهِ فُزْنا وَسُعِدْنا وَکذلِک شیعَتُنا فازُوا وَسُعِدُوا فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَرَبِّ الْکعْبَة
دوباره پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله فرمودند: یا علی! سوگند به آن که مرا به حق به نبوت برانگیخت و به رسالت و نجات دادن خلق برگزید این خبر و سرگذشت ما در انجمن و محفلی از محافل مردم زمین که در آن گروهی از شیعیان و دوستان ما باشند، ذکر نشود در حالی که
• اندوهناکی در میان آن ها باشد، جز آن که خدا اندوهش را برطرف کند.
• غمناکی در میان آن ها باشد، جز آن که خدا غمش را بگشاید
• حاجت خواهی در میان آن ها باشد، جز آن که خدا حاجتش را برآورد.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام گفت: بدین ترتیب به خدا سوگند ما کامیاب و سعادتمند شدیم و هم چنین سوگند به پروردگار کعبه که شیعیان ما نیز رستگار شدند. عوالم العلوم، ص: ۹۳۴.
۱. اجتماع روزانه
اسلام توصیه فراوانی نسبت به اجتماع هر روز مؤمنین به منظور برپایی نماز جماعت دارد و پاداشی بی نظیر برای این اجتماع در نظر گرفته است تا مؤمنین به آن رغبت نمایند. این تجمع روزانه یک امتیاز ویژه برای امت اسلام بوده و در امت های گذشته سابقه نداشته است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: جبرئیل با هفتاد هزار فرشته بعد از نماز ظهر نازل شد و عرض نمود: یا محمد! خدای تعالی تو را سلام می رساند و برای تو دو هدیه فرستاده است که برای هیچ پیامبری قبل از تو این دو هدیه را نفرستاده است! گفتم: یا جبرئیل چیست آن دو هدیه؟ عرض کرد: نماز شب و خواندن نمازهای روزانه به جماعت. بحار الأنوار؛ ج۸۵ ؛ ص۱۴.
۲ . اجتماع هفتگی
امام محمد باقر علیه السلام فرمودند: خداوند عز و جل در هفته سی و پنج نماز فریضه بر مردم واجب کرده است و یکی از آن نمازها واجب است به جماعت خوانده شود، و آن نماز جمعه است». الکافی؛ ج۳ ؛ ص۴۱۹.
اعتکاف در حضور اجتماع
هر چند اسلام با انزوا و گوشه گیری مخالف است، اما با توجه به آن که گاهی انسان به خلوت کردن با خود و خدای خود نیاز دارد، آن را به‌گونه‌ای صحیح و پسندیده، مورد توجه قرار داده است و برنامه‌هایی برای او در قالب اعتکاف ترتیب داده است که از خلوت بسیار ساده و مختصر، شروع می‌شود و با خلوت شبانه برای نماز شب و مناجات شبانه ادامه می یابد و در عین حال چون خداوند متعال نخواسته است، شخص مسلمان، ارتباطش از جامعه قطع شود؛ این اعتکاف را در مساجد بزرگ و جامع ترتیب داده است. و مراد از مسجد جامع، مسجدی است که اختصاص به محلّه یا منطقه خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفت و آمد مردم مناطق و محله‌های مختلف شهر باشد.
شرط صحت اعتکاف
حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام فرمودند: اعتکاف صحیح نیست مگر در مسجد الحرام، یا مسجد الرسول صلّی اللّه علیه و آله و یا مسجد کوفه و یا مسجد جامع هر شهر». الکافی؛ ج۴ ؛ ص۱۷۶.
و نیز به اعتکاف کننده اجازه داده شده است در ایام اعتکاف، برای انجام برخی از وظایف ضروری، عاطفی، اجتماعی از مسجد خارج شود؛ اموری مانند: عیادت مریض، تشییع جنازه، شرکت در نماز جمعه، تهیّه غذا و لباس مورد نیاز. عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۵۵.
بنابراین برنامه اعتکاف نیز که نوعی خلوت نمودن است، باید در حضور اجتماع مسلمین برگزار شود نه در بیابان و کوهستان.
۳ . اجتماع جهانی مسلمین
در کنار اجتماع روزانه و هفتگی، یک اجتماع سالیانه در نماز عید فطر و قربان نیز وجود دارد و یک اجتماع جهانی دیگر نیز در کنار خانه خدا برای هر مسلمانی که توانایی حضور در آن مکان مقدس را دارد واجب می شود.
خداوند متعال در قرآن می فرماید: «وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمینَ؛ برای خدا، حج آن خانه بر کسانی که قدرت رفتن به آن را داشته باشند واجب است و هر که انکار کند و آن را ترک کند بداند که خداوند از همه جهانیان بینیاز است». آل عمران/۹۷.
زیارت، تکمیل حج است
در کنار حضور مؤمنین در مسجد برای نماز جماعت و خانه خدا برای انجام مناسک حج، اجتماع مؤمنین در زیارت گاه های انبیاء و اولیاء الهی از مهم ترین مناسک و آداب سبک زندگی اسلامی است و به این حضور و تجمع آگاهانه بسیار سفارش شده است. خداوند متعال در قرآن خطاب به زائران بیت الله الحرام دستور تکمیل نمودن حج و عمره را داده و می فرماید: «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّه؛ حج و عمره را برای خدا کامل کنید». بقره/۱۹۶. امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ؛ تمام بودن حجّ به زیارت امام است». بحار الأنوار، ج۹۶، ص ۳۷۴.
حرکت به سوی جماعت با محوریت ولایت
با یک جستجوی ساده و دقت در روایات، متوجه خواهیم شد که علاوه بر حضور پررنگ مؤمنین در عرصه های اجتماع، به دو نکته مهم و اساسی نیز اشاره شده و برای آن نیز ثواب و پاداش عظیمی در نظر گرفته شده است:
نکته اول: حرکت جمعی (مَشی و مشایه).
نکته دوم: حرکت و تجمع بر اساس و محوریت ولایت.
نکته اول: توجه به یک حرکت جمعی
پویایی و حرکت و پرهیز از سکون و ایستایی، جزء جدایی ناپذیر آموزه های دین مبین اسلام است که به عنوان نمونه به مواردی اشاره می شود:
۱. حرکت و شتاب به سوی نماز جمعه
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ. جمعه/۹. ای اهل ایمان! هنگامی که در روز جمعه برای نماز ندا داده میشوید، به سوی ذکر خدا شتاب نمایید و کسب و تجارت را رها کنید. این برای شما بهتر است اگر بدانید.
۲. حرکت به سوی حج، سواره و پیاده
وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِ یَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیقٍ؛ و مردم را دعوت عمومی به حجّ کن تا پیاده و سواره بر مرکبهای لاغر از هر راه دور به سوی تو حرکت کنند. حج/۲۷.
۳. سیره امام حسن مجتبی علیه السلام
امام حسن مجتبی علیه السلام حداقل بیست و پنج سفر با پای پیاده به زیارت خانه خدا مشرف شدند و در برخی سفرها امام حسین علیه السلام نیز آن حضرت را همراهی می نمودند به نحوی که در اثر پیاده روی پاهای مبارک ایشان متورم می شد». مناقب آل أبی طالب علیهم السلام؛ ج۴ ؛ ص۱۴.
۱. حرکت به سوی مسجد
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر کس پیاده به سوی مسجدها گام بردارد پاهای خود را بر هیچ تر و خشکی نگذارد مگر آن که برای او تا طبقه هفتم زمین تسبیح خداوند گویند». وسائل الشیعة ؛ ج۵ ؛ ص۲۰۰.
۲. حرکت پیاده به سوی امیرالمؤمنین علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که امیرمؤمنان علی علیه السلام را با پای پیاده زیارت کند، خداوند برای هر قدمی یک حج و یک عمره بنویسد؛ پس اگر با پای پیاده هم بازگردد، برای هر قدمی دو حج و دو عمره خواهد نوشت. بحار الأنوار؛ ج۹۷ ؛ ص۲۶۰.
۳. زیارت قبور شهدای احد
حضرت زهرا سلام الله علیها هفته ای دو مرتبه روزهای دوشنبه و پنج شنبه با پای پیاده همراه با امام حسن و امام حسین علیهما السلام به زیارت شهدای احد و حضرت حمزه سلام الله علیهم که در بیرون مدینه بود می رفتند و می فرمودند این جا مکان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و آن جا محل مشرکین بود». الکافی ؛ ج۳ ؛ ص۲۲۸.
۴. حرکت به سوی امام حسین علیه السلام، پیاده و سواره
امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین ابن علی علیهما السّلام باشد اگر پیاده رود خداوند منّان به هر قدمی که برمیدارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو میفرماید و اگر سواره باشد، خداوند بر هر گامی که مرکبش بر می دارد، حسنه ای برای او نویسد و گناهی از او پاک نماید». وسائل الشیعة ؛ ج۱۴ ؛ ص۴۳۹.
به طور قطع و یقین این حرکت ها و پیاده روی ها که از جانب حضرات معصومین علیهم السلام انجام و یا توصیه می شده، پیام های مهمی برای جامعه آن زمان و همه زمان ها داشته است.
نکته دوم: حرکت بر اساس ولایت و امامت
در کنار جماعت و حرکت به سوی جماعت، محور قرار دادن ولایت نیز مشهود است و بدون آن هیچ حرکت و هیچ جماعتی مطلوب و پسندیده خدای متعال نیست، چرا که عمل بدون ولایت، موجب انحراف از مسیر نبوت است و چنین کسی هرگز به توحید راه پیدا نخواهد کرد.
بشتابید به سوی ولایت
ابن‌عبّاس رحمة الله علیه در تفسیر آیه ۹ سوره جمعه (فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اللهِ) می گوید: بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، مردی را برتر از امیرالمؤمنین علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیهما السلام نیافرید و چون فرمود: فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اللهِ؛ یعنی بشتابید به سوی ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب علیهما السلام. بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۴ و تفسیر فرات الکوفی، ص۴۸۳.
ولایت تعطیل بردار نیست
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: در جنگ احد پس از تدفین عمویم حمزه نشسته بودم، که جبرئیل نازل شد و گفت خداوند تو را سلام می رساند و می فرماید: نماز را واجب کردم، ولی آن را از معذور و دیوانه و طفل برداشتم؛ روزه را واجب کردم، ولی آن را برای مسافر تکلیف نکردم؛ حج را واجب کردم، ولی آن را از بیمار و ناتوان ساقط کردم؛ زکات را واجب نمودم، ولی آن را از تهی دست و نیازمند نخواستم؛ اما «دوستی و ولایت علی بن ابی طالب علیهما السلام» را واجب کردم و محبّتش را بر تمام اهل آسمانها و زمین لازم نمودم، بدون آن که به احدی رخصتی در عدم پذیرش ولایت داده باشم. بحار الأنوار؛ ج۴۰ ؛ ص۴۷.
حرکت کاروان های نیمه شعبان به سمت کربلا
تشکیل کاروان‌ها و دسته جات و اجتماعات شعأْئری در زمان ائمه معصومین علیهم السلام نیز وجود داشته است و اهل بیت علیهم السلام گاهی خود آن را ایجاد می‌کردند و گاهی به تمجید و تحسین قافله ها و کاروان های موجود می‌پرداختند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: اخباری به من رسیده است که گروهی از مردم کوفه و نواحی اطراف آن و افرادی از غیر این منطقه همراه با زنان در نیمه شعبان به سمت حرم امام حسین علیه السلام حرکت می‌کنند... حماد عرض کرد: بله فدایتان شوم خود من هم بعضی از این مطالبی که می‌فرمایید را مشاهده کرده‌ام. امام صادق علیه السلام فرمودند: خدا را شکر که در بین مردم کسانی را قرار داد که به سمت ما به صورت گروهی حرکت می کنند و مدح و ثنای ما را می‌گویند و یا برای ما مرثیه سرایی می‌کنند و خدا را شکر که دشمنان ما را به گونه ای قرار داد که برای این افراد از شیعیان ما به خاطر قرابت و نزدیکی که آنان به ما دارند، طعنه بزنند. کامل الزیارات ؛ ص۳۲۵.
حرکت کاروان های غدیر
هر سال در ایام غدیر جشن های با شکوهی به شیوه های مختلف برگزار می شود، اما بهترین و مهم ترین جشن همگانی غدیر، «برپایی کاروان های غدیری» در سطح شهرها و روستاهای کشور است که شکوه خاصی به جشن های غدیری می دهد. اگر بخواهیم به سابقه این حرکت زیبا برگردیم باید به سراغ آثار حدیثی اهل بیت علیهم السلام و کتب تاریخی قرن های گذشته رفته و آن را مرور نماییم.
عالم ذر، نخستین تجمع حول محور ولایت
عالَم «ذرّ» یا عالم «الَسْت» یا عالم «قالوا بلی»، یکی از جهان‌های آفرینش است که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است. بر این اساس و تفسیر رایج میان اندیشمندان اسلامی، این عالم که مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا هم زمان با خلقت اوست، عالمی بوده که در آن تمام انسان‌هایی که مقدر بوده تا روز قیامت به دنیا بیایند، به صورت ذرّه در آن جا گرد آورده شدند و در این عالم، از آنها پیمانی بر توحید و ربوبیت خدای متعال و نبوت پیامبر اسلام صلّی اللَّه علیه و آله و ولایت امیرالمومنین علیه السّلام گرفته شد وسپس آن افراد که به صورت ذره بودند به جایگاه اولی خود بازگشتند.
آیه ذر
وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظهورِهِمْ ذ رِّیتَّهمْ وَ أَشْهَدَ همْ عَلی أَنْفسِهِمْ أَ لَسْت بِرَبِّکمْ قالوا بَلی شَهِدْنا أَنْ تَقولوا یومَ الْقِیامَةِ إِنَّا کنَّا عَنْ هذا غافِلینَ؛ و یاد کن هنگامی که پروردگارت از صلب بنی آدم نسلشان را پدید آورد، و آنان را بر خودشان گواه گرفت و فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: آری، گواهی دادیم. تا روز قیامت نگویید: ما از این حقیقت آشکار و روشن بی خبر بودیم. اعراف/۱۷۲.
فلسفه اعتراف
حضرت امام صادق علیه السّلام درباره آیه «أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ» فرمودند: این پیمان عبارت بود از اقرار به ربوبیت برای خدا و نبوّت برای رسول خویش و امامت برای امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السّلام. سپس فرمود: آیا من خدای شما نیستم و محمد پیامبرتان و علی امامتان و امامان راهنما ائمه شما نیستند؟ گفتند: چرا! آنگاه فرمود: اقرار گرفتم تا روز قیامت مدعی نشوید که ما از این مطلب غافل بودیم». بحار الأنوار، ج۲۶، ص ۲۶۸.
رابطه صلوات و عالم ذر
صلواتی که ما می فرستیم و در تشهد نماز واجب است و لازم است اهل بیت پیامبر خدا (آل محمد) صلی الله علیه و آله نیز در این صلوات ذکر شود، با عالم ذر ارتباط دارد. حضرت امام مُوسَی بْنُ جَعْفَر از قول پدرشان امام صادق علیهما السلام فرمودند: شخصی که بر پیامبر خدا صلوات میفرستد، مفهومش آن است که من بر سر پیمان خود باقی هستم، و به «بلی» که در عالم «ذَرّ» به سؤال أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ (آیا من پروردگار شما نیستم) گفتهام، وفادارم». معانی الأخبار، ص: ۱۱۵.
رابطه عالم ذر و غدیر خم
پس از اجتماع بشری حول محور ولایت و امامت در عالم ذر، به فرمان الهی اجتماع دیگری در روز غدیر خم در تکمیل آن اقرار و اعتراف تشکیل شد و حقیقت عالم ملکوت را در عالم مُلک عیان ساخت.
ابوهارون عبدی می گوید: در روز هیجدهم ذی حجه عید غدیر خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسیدم، امام روزه‌دار بودند و فرمودند: امروز روزی است که خداوند حرمتش را بر مؤمنان، عظیم شمرده، چرا که دین را بر ایشان کمال بخشید و نعمت را تمام ساخت و عهد و پیمانی را که در روز آفرینش نخست از آنان گرفت و به دست فراموشی سپردند، تجدید نموده و توفیق قبول آن را به آنها عنایت فرمود و آنان را از انکار کنندگان قرار نداد. بحار الأنوار، ج۹۵، ص ۲۹۸.
رابطه تجمع ملائکه و تجمع در روز غدیر خم
پس از تجمع ملائکه حول محور ولایت با سجده بر اولین پیامبر، مرتبه دیگر به فرمان خدای متعال تجمع بشری حول محور ولایت در کنار آخرین پیامبر نیز شکل گرفت و حکایت غدیر خم به وجود آمد، اما همان طور که انکار ولایت در کنار اولین پیامبر آغاز شد در کنار آخرین پیامبر نیز ادامه یافت.
امام رضا علیه السلام فرمودند: مؤمنانی که در روز غدیر خم، ولایت امیرالمؤمنین راپذیرفتند مانند ملائکه ای هستند که بر آدم سجده کردند و کسانی که در روز غدیر، ولایت امیرالمؤمنین را نپذیرفتند مانند شیطان هستند». إقبال الأعمال ؛ ج۱ ؛ ص۴۶۵.
اولین کاروان غدیر در عالم خاکی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از ابتدای بعثت که نبوت خود را آشکار نمودند، به مناسبت های مختلف، جانشینی امیرالمؤمنین علی علیه السلام را اعلام می نمودند. اما مهم ترین اعلام رسمی و عمومی در حجة البلاغ و در غدیر خم اتفاق افتاد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله کاروان عظیم حجاج را به سمت وادی غدیر حرکت دادند، حتی دستور دادند زائران یمنی که مسیرشان به سمت جنوب مکه بود، برخلاف مسیر یمن، به سمت شمال مکه حرکت کنند و به مردم مکه نیز دستور دادند شهر خود را ترک نموده تا در کاروان غدیر شرکت نمایند. اولین کاروان غدیر با شکوه هر چه تمام تر و با جمعیتی بالغ بر یکصد و بیست هزار نفر که در آن زمان جمعیتی بسیار قابل توجه بود به حرکت در آمد، و سرانجام در وادی غدیر پیمان عالم ذر را تجدید نموده و برای امامت و ولایت از امیرالمؤمنین تا حضرت مهدی علیهم السلام از مردم بیعت گرفتند و این چنین دین اسلام را کامل و نعمت را بر مسلمین با بیعت بر ائمه اطهار علیهم السلام تمام نمودند.
امامان هدایت گر در خطبه غدیر
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در فرازی از خطبه غدیر فرمودند: ای گروه مردم! من همان صراط مستقیم و راه راستی هستم که خداوند به شما امر فرموده از آن پیروی کنید. و بعد از من علی بن أبی طالب، سپس فرزندان من از صلب او صراط مستقیماند. همان پیشوایانی که مردم را به راه حقّ هدایت مینمایند، و بدان وسیله دادگری می‌کنند. سپس آیات مبارکه سوره حمد را تلاوت نموده و اشاره فرمودند به این که این آیات شریفه در حقّ من و درباره آن امامان نازل شده است، آنان دوستان خدایند، نه بیمی بر آنهاست و نه اندوهگین میشوند، بدانید که به راستی گروه خدا پیروزند، بدانید که دشمنان «علی» همان اهل شقاق و نفاقند، آنان دشمن و مخالف و از حدّ گذشتگانند، آنان برادران شیطانند، همان هایی که برخیشان به برخی دیگر با گفتار آراسته و فریبنده پیام نهانی میفرستند تا فریب دهند». احتجاج طبرسی؛ ج۱ ؛ ص۶۲.
جشن عظیم و کاروان های پرشکوه ملائکه در آسمان
با انتصاب امیرالمؤمنین علیه السلام به امامت و تحقق اهداف تمام انبیاء و اولیاء الهی در روز غدیر، هر سال در چنین روزی جشن بسیار با عظمتی در آسمان ها برپا می شود و فرشتگان الهی که عظمت این روز را بهتر و بیشتر از زمینیان درک می کنند در قالب کاروان غدیر به سمت قصرهای بهشتی حرکت نموده و جشن و سروری فوق تصور ما برگزار می نمایند.
حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند: روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است و در این روز تمام ملائکه آسمان به امر خدا گروه گروه به سمت قصر بسیار عظیم در فردوس اعلا حرکت می کنند. این قصر صد هزار قبه عظیم از یاقوت قرمز و صد هزار خیمه از یاقوت سبز دارد و خاک آن از مُشک و عنبر است. پرندگانی خود را در این نهرها آغشته کرده و به این عطرها خوشبو کرده و هنگام حرکت و ورود ملائکه بر سر آنان بارانی از عطر و مشک نازل نموده و با صداهای زیبا نوای دلنشینی را در آن قصرها ایجاد می کنند و ملائکه تسبیح گویان به این قصر وارد می شوند و در این قصر انواع درختان و انواع نوشیدنی ها آماده شده است و در این روز هدایایی از طرف حضرت زهرا سلام الله علیها به شرکت کنندگان داده می شود و به قدری این کرامت عظیم است که ملائکه به این هدایا افتخار می کنند و جبرئیل که اعظم ملائکه است بر بالای منبر رفته و خطبه ای بسیار عالی در ثنای الهی و فضائل اهل بیت علیهم السلام قرائت می کند و مدح شیعیان را به گونه ای بر زبان می آورد که تمام ملائکه مشغول دعا و استغفار و رحمت برای شیعیان می شوند. تهذیب الأحکام، ج۶، ص ۲۴.
نخستین تجمع گسترده بشری پس از غدیر خم
پس از حادثه با عظمت غدیر خم و انتصاب الهی امیرالمؤمنین علی علیه السلام به خلافت بلافصل و جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، هرچند خلافت غصب شد و برای شیعیان مجالی جهت برگزاری تجمع غدیری حاصل نشد، اما شیعیان امیرالمؤمنین به دنبال فرصتی مناسب بودند تا در روز غدیر خم، بزرگ ترین و مهم ترین عید اسلامی را برگزار نمایند.
شاید نخستین گزارش تاریخی درباره برگزاری تجمع غدیری و حرکت کاروان های شادی غدیر که در میان کتب تاریخی به دست ما رسیده، مربوط به بیش از هزار سال قبل در بغداد می باشد.
جشن و سرور عید غدیر در عصر آل بویه
جشن و سرور به مناسبت عید غدیر خم، در عصر آل بویه (بیش از هزار سال قبل) و در سال ۳۵۲ هجری قمری برگزار شد. حکومت آل‌بویه برای نشان دادن جایگاه این عید، آن را تعطیل و جشن عمومی اعلام کرده و نهادهای حکومتی و مردم را به برگزاری جشن‌ها و آذین‌بندی شهرها ترغیب کرد. آنان در این جشن‌ها از طبل و شیپور استفاده می‌کردند، به زیارت مشاهده مشرفه می‌رفتند و نماز عید اقامه کرده و شتر قربانی می‌کردند و شب هنگام آتش روشن کرده به جشن و شادی می‌پرداختند. البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج۱۱، ص۲۷۶. المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ابن جوزی، ج۱، ص۱۴.
حرکت کاروان های غدیری در عراق
از دیرباز تا کنون شیعیان عراق و سایر بلاد در روز عید سعید غدیر خم، در قالب کاروان های غدیری به سمت نجف اشرف به منظور زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام رهسپار می شدند. علت حرکت شیعیان به سمت نجف اشرف در روز عید غدیر روایتی از امام رضا علیه السلام است که فرمودند: «أَیْنَمَا کُنْتَ فَاحْضُرْ یَوْمَ الْغَدِیرِ عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السّلام؛ در هرجا که باشی سعی کن در روز عید غدیر نزد حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام حاضر شوی». وسائل الشیعة، ج۱۴، ص: ۳۸۸.
حرکت کاروان های شاد غدیری به سبک و سیاق راه پیمایی اربعین و برپایی موکب های جشن و سرور در مسیر نورانی کربلا به سمت نجف، آثار و برکات فراوانی از جمله معرفی ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی علیه السلام به جهانیان خواهد داشت که امید است در آینده نزدیک این امر محقق شده و مردم سراسر جهان در ایام غدیر، فرمایش نورانی حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام را عمل نموده و به سمت نجف اشرف حرکت نمایند. ان شاء الله.
چرا وهابیت روز غدیر به کربلا حمله نمود؟
آثار تاریخی گذشته نشان می دهد که حرکت به سمت نجف اشرف در روز غدیر خم از قرن های قبل نیز مرسوم بوده است.
فرقه باطله وهابیت پس از روی کار آمدن و تصرف ریاض، تعرض خود را به عراق و شهرهای مقدس آن شروع کرد. این تعرضات حدود ده سال ادامه پیدا کرد. قدیمی ترین نویسنده ای که از قتل عام کربلا یاد کرده، میرزا ابوطالب اصفهانی است. وی چنین نقل کرده است: «روز هیجدهم ذی حجه (روز غدیر خم) که بیشتر مردم سرشناس کربلا به زیارت مخصوصه نجف رفته بودند، وهابیان وارد شهر کربلا شدند و پس از کشتن و اسیر گرفتن، تصمیم گرفتند خشت های طلای گنبد را کنده و ببرند؛ اما به دلیل استحکام آنها نتوانستند. از این رو به درون گنبد رفته و آن جا را با کلنگ و تبر ویران نمودند. بیش از پنج هزار نفر کشته شدند و زخمی های این حادثه از شماره بیرون است. در صحن مقدس خون کشته شدگان روان بود و حجره های صحن از جسد مقتولان پر بود. به جز کسانی که در اطراف حرم حضرت عباس علیه السّلام بودند، کسی از این حادثه رهایی نیافت. وهابیان در این حمله نه تنها به غارت اشیای قیمتی حرم پرداختند، بلکه هر چیز با ارزشی را از ساکنان شهر به غارت و چپاول گرفته و با خود بردند و ساکنان شهر از ترس آنان به باغ های بیرون شهر پناه بردند و گروه زیادی از مردم ناجوانمردانه کشته شدند». سفرنامه میرزا ابوطالب خان ، ص۴٠٨.
استمرار جشن های غدیری تا به امروز
پس از اقدام زیبای حکومت آل بویه در برگزاری جشن های غدیریه در سطح جامعه آن روز و برگزاری تجمعات و کاروان های شاد غدیری در عراق به ویژه نجف اشرف، تا به امروز در هر زمان و مکانی که شیعیان موقعیت را مناسب دیده و توانسته اند، در راستای عمل به توصیه ائمه معصومین علیهم السلام، عید غدیر خم را جشن گرفته و به شادی و سرور پرداخته و تجمعات غدیری را برپا نموده اند، چرا که همراهی با کاروان‌های شاد غدیر، در حقیقت ادامه دهنده مسیر ولایت از عالم ملائک، عالم ذر تا تجمع حاجیان حجة البلاغ در روز ۱۸ ذی حجه سال ۱۰ هجری است.
نظر مراجع عظام تقلید درباره کاروان های غدیری
با برپایی کاروان های غدیر در سراسر کشور، مراجع معظم تقلید و علمای بزرگوار شیعه ضمن حمایت همه جانبه از این برنامه الهی، خود نیز در این مراسم باشکوه شرکت نمودند.
آیة الله صافی گلپایگانی حفظه الله: شایسته است که دوستداران امیرالمؤمنین علیه السلام در این روز (عید سعید غدیر) مراسم جشن و سرور و شادمانی را با عظمت و شکوه بسیار برگزار نمایند و در نماز جماعت عید غدیر که مستحب است شرکت نمایند و به حالت اجتماع در جشن‌های این عید سعید حضور داشته باشند. تجلیل از عید سعید غدیر وظیفه همه‌ی شیعیان و دوستداران خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام است. احیای امر غدیر، یعنی احیای تمام دستورات شرع مقدس اسلام که اکمال دین و اتمام نعمت بزرگ خداوند می‌باشد.
• آیة الله مکارم شیرازی حفظه الله:
عید غدیر پایه ولایت بوده و همه این‌ها بر پایه ولایت می‌چرخد. عده‌ای از کسانی که احساس مسؤولیت می‌کردند دست به دست هم دادند تا موج تازه‌ای در غدیر ایجاد کنند، از جمله برنامه‌هایی که بنا است انجام شود برنامه راهپیمایی از حرم تا حرم یعنی حرم حضرت معصومه سلام الله علیها تا مسجد مقدس جمکران است که عصر روز غدیر برگزار خواهد شد که باید راهپیمایی باشکوه و عظیمی باشد، بنده هم ان شاءالله در بخشی از راهپیمایی به مقداری که توان هست شرکت خواهم کرد. در سایر شهرها نیز سزاوار است این برنامه اجرا شود تا غدیر فراموش نشود. غدیر سرمایه‌ای است که از آن استفاده نکردیم و اگر استفاده کردیم استفاده ضعیفی بوده است. در حالی که پیشینیان اهمیت بیشتری به غدیر می‌دادند!
برخی از آثار فراوان کاروان های غدیری عبارت است از:
• احیاء امر غدیر
• خروج غدیر از مظلومیت
• خنثی سازی هجمه ها بر علیه غدیر
• معرفی وجهه دیگری از شادی و سرور اهل بیت علیهم السلام
• گسترش فرهنگ تشیع و مکتب اهل بیت علیهم السلام
• قابلیت عمل به آداب و مناسک روز غدیر در کاروان های غدیری
برنامه های عملی کاروان های غدیر
با توجه به آن که حضرات اهل بیت علیهم السلام آداب و مناسک فراوانی برای این عید با عظمت بیان فرموده اند، در کنار برگزاری کاروان های غدیر می توان بسیاری از این مناسک را نیز عمل نمود. اما نکته بسیار مهم و قابل توجه آن است که بسیاری از آداب روز غدیر، جنبه اجتماعی و جمعی دارد، گویا اهل بیت علیهم السلام خواسته اند به شیعیان تفهیم کنند که روز غدیر را دور هم جمع شده و در جامعه حضور فعال داشته باشند.
۱. اجتماع مؤمنین
یکی از نام های روز غدیر خم، «روز جمع شدن» می باشد. امام صادق علیه السلام در مورد روز غدیر خم فرمودند: «وَاسْمُهُ فِی الْأَرْضِ یَوْمُ الْمِیثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَشْهُود». نام غدیر در زمین روز پیمان محکم و حضور همگانی است. تهذیب الأحکام، ج۳، ص: ۱۴۳.
۲ . عید و جشن و سرور
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: روز غدیر خم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد آن روز برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچم دار و فرمانده امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید. امالی صدوق، ص: ۱۲۵.
امام صادق علیه السلام فرمودند: عید غدیر، روز عید و خوشی و شادی است. وسائل الشیعة، ج۱۰، ص: ۴۴۴.
۳ . دیدار با مؤمنین
امام رضا علیه السلام فرمودند: هر که در روز غدیر به دیدار مؤمنی رود خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد. إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۵.
۴ . تبریک گفتن
امام رضا علیه السلام فرمودند: روز عید غدیر خم روز تبریک و تهنیت گویی است. بعضی از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هر گاه مؤمنی یا برادرش برخورد کرد بگوید: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام». إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۴.
۵. مصافحه کردن
امیر المؤمنین علیه السلام در خطبه روز غدیر فرمودند: در روز عید غدیر وقتی که به همدیگر رسیدید همراه سلام، مصافحه کنید و به یکدیگر دست دهید. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۲، ص: ۷۵۸.
۶ . تبسم به روی مؤمنین
امام رضا علیه السلام فرمودند: روز غدیر، روز تبسّم در برخورد با مؤمنان است. بنابراین، هرکس در روز غدیر هنگام برخورد با برادر مؤمن خود به روی او تبسّم کند، خداوند در روز قیامت با نظر رحمت به او می‌نگرد و هزار حاجت او را برآورده می‌کند و قصری از مروارید سپید در بهشت برای او بنا می‌نهد و روی او را برافروخته و زیبا می‌گرداند. إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۴.
امیر المؤمنین علیه السلام در خطبه روز غدیر فرمودند: در میان یکدیگر خوشرویی نشان دهید و در دیدار یکدیگر، اظهار شادمانی کنید و بر آن چه خداوند به شما بخشیده سپاس بگذارید. بحار الأنوار، ج۹۴، ص: ۱۱۷.
۷ . زینت و آراستگی
امام رضا علیه السلام فرمودند: غدیر روز زینت است، هر کس در روز غدیر خود را زینت کند (با رعایت مسائل شرعی)، خداوند خطاهای کوچک و بزرگ او را میآمرزد، و فرشتگانی را مبعوث می‌کند که تا سال دیگر در چنین روزی برای او حسنات بنویسند، و درجات او را بالا برند، و اگر در آن سال بمیرد شهید مرده است، و اگر زنده بماند سعادتمند خواهد بود. إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۴.
۸ . احسان و انفاق
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: و هرکس در روز عید غدیر برای برادرانش قرض بگیرد(برای حل مشکل آنها واسطه شود) و به آنها کمک نماید، من از سوی خدا ضامنم که اگر زنده بماند، بدهی‌اش را بپردازد و اگر قبضِ روحش کند، خداوند، خود قرض او را به عهده بگیرد. مصباح کفعمی، ص: ۷۰۱.
امام رضا علیه السلام عدّه‌ای از خواص خود را که روز غدیر به حضورش رسیده بودند برای افطار در منزل خویش نگه‌داشته و به آنان افطاری دادند و به منزل آنان نیز غذا و لباس و هدایایی فرستادند.
در کوفه و در روز عید غدیر خم حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام با فرزندان و شیعیانش به منزل امام حسن علیه السلام که برایشان غذا تدارک دیده بود رفتند، و غنی و فقیر از آن غذا برای اهل و عیال خویش بردند. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۲، ص: ۷۵۸.
۹ . شادمان کردن شیعیان
امام رضا علیه السلام فرمودند: و درهمی که برای برادران شیعه ات در روز عید غدیر صرف و بذل کنی برابر است با هزار درهم در روزهای دیگر، پس بیافزای بر نیکی ات به برادرانت در این روز و هر چه مقدورت باشد احسان کن به برادران مؤمنت و مسرور ساز در این روز هر زن و مرد مؤمنی را. تهذیب الأحکام، ج۶، ص: ۲۴.
۱۰ . هدیه دادن
امام رضا علیه السلام فرمودند: روز عید غدیر، روز بخشش و هدیه دادن است. زاد المعاد، ص: ۲۰۴.
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: در این روز به یکدیگر هدیه بدهید، این سخنان را هر که بود و شنید، به آن که نبود برساند، توانگر به عیادت مستمند برود و قدرتمند به یاری ضعیف برود که پیامبر کرم صلی الله علیه و آله و سلم مرا به این ها امر کرده است. وسائل الشیعة، ج۱۰، ص: ۴۴۵.
۱۱ . روز صلوات
امام رضا علیه السلام فرمودند: روز عید غدیر روزی است که در آن باید بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستاد . إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۴.
امام صادق علیه السلام فرمودند: روز عید غدیر، روزه بگیر و بسیار درود برمحمد و آل او بفرست و از ستمگران به آنان برائت بجوی. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: ۷۴.
۱۲ . اطعام و افطار
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند:و به ناتوانان همانند خود و هر اندازه که از دستتان برمی‌آید و برایتان امکان دارد، بخورانید. بحار الأنوار، ج۹۴، ص: ۱۱۷.
امام رضا علیه السلام فرمودند: هرکس در روز غدیر به مؤمنی غذا بدهد، مانند کسی است که به تمام انبیاء و صدیقین غذا داده باشد. و روز غدیر روز افطاری دادن به روزه‌داران است؛ زیرا هرکس در این روز به روزه‌دار مؤمنی افطاری دهد، همانند آن است که یک میلیون نفر را افطاری دهد. إقبال الأعمال، ج۱، ص: ۴۶۴.
بایسته ها در کاروان های غدیری
• برگزاری مراسم به صورت سنتی، مانند: مدیحه سرایی و مولودی خوانی
• رعایت مسائل شرعی و حریم محرم و نامحرم
• پرهیز از پخش موسیقی
• پرهیز از توهین به مقدسات دیگران
• پذیرایی مناسب و حتی المقدور به سبک موکب های اربعینی
• اجرای برنامه های مناسب و شاد برای کودکان، مانند: پخش پرچم های رنگی و بادکنک های غدیری بین آنان
• بیعت با صاحب غدیر حضرت مهدی علیه السلام در پایان مراسم
برترین اعمال، بیعت با امام
از برترین اعمال در روز عید غدیر، تجدید بیعت با وجود مبارک حضرت بقیه الله الاعظم حجة ابن الحسن العسکری علیه السلام است. زیرا مهم ترین امر، بعد از توحید و نبوت، امر ولایت ائمه اطهار علیهم السلام و قبول آن است و بهترین روزها روز عید غدیر است چرا که خداوند متعال هم اراده فرموده که در این روز، تجدید بیعت با امیرالمؤمنین علیه السلام انجام گیرد. پس بهترین و والاترین عملی که مؤمن در روز شریف غدیر باید انجام دهد، تجدید بیعت با امام و ولی هر زمان است.
از غدیر تا ظهور
در اولین غدیر در روز ۱۸ ذی الحجه سال ۱۰ هجری، رسول خدا صلی الله علیه و آله خطبه ای مفصل ایراد نموده و استمرار خط امامت از غدیر تا ظهور را ترسیم نموده و خواستار بیعت، تبعیت و پیروی عموم مسلمین از این صراط مستقیم شدند و ضمن ایراد خطبه فرمودند: «مَعَاشِرَ النَّاسِ فَاتَّقُوا اللّهَ وَ بَایِعُوا عَلِیّاً أَمِیرالْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ الْأَئِمَّةَ علیهمالسلام کَلِمَةً طَیِّبَةً بَاقِیَةً...؛ ای مردم! از خدا بترسید و با تقوا باشید و با علی علیه السلام به عنوان امیرالمؤمنین و امام حسن و حسین و دیگر ائمة اطهار علیهم السلام که کلام پاک و پایدار خدایند بیعت کنید...
رسول خدا صلی الله علیه و آله با معرفی شخصیت بی نظیر علی بن ابی طالب علیه السلام به عنوان خلیفة بلا فصل و جانشین حقیقی خاتم الانبیاء از یک سو و نشان دادن خط سیر امامت تا افق مهدویت با معرفی خاتم الاوصیاء عجل اللّه تعالی فرجه الشریف از دیگر سو خط امامت را از ابتدا تا انتها ترسیم نموده و به توصیف شخصیت بی نظیر و الهی آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پرداخته و فرمودند:
مَعاشِرَ النّاس! إِنّی نَبیٌّ وَ عَلِیٌّ وَصِیّی. أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِیَّ. أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَیالدِّینِ. أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَیالدِّینِ.
ای مردم! من پیامبرم و علی وصی من است. بدانید و آگاه باشید! آخرین امام از خاندان ما همان «قائم مهدی» است. او یاور دین خداست. او انتقام گیرنده از ستمکاران است.
دین کامل با بیعت کامل
آن گاه رسول خدا صلی الله علیه و آله در پایان خطبه غدیریه خویش برای همه امامان دوازده گانه بیعت گرفته و فرمودند:
ای مردم! جمعیت شما بیش از آن است که بتوانید به یکباره و با یک دست با من بیعت کنید و پیمان ببندید. اما خدای عزّوجلّ به من فرمان داده تا از زبان شما اقرار بگیرم و با زبان خود بیعت کنید به آنچه که در مورد علی علیه السلام و کسانی که بعد از او خواهند آمد، آن امامانی که از نسل من و او هستند و من شما را آگاه ساخته بودم که فرزندان من از نسل او هستند و از شما در مورد آنان پیمان گرفتم. پس همگی به یک صدا بگویید: شنیدیم آنچه را که از جانب خدای خود و پروردگار ما درباره ولایت و امامت علی علیه السلام و امامانی که از نسل او هستند ابلاغ نمودی و به آن راضی و خشنود هستیم و در برابر آن فرمانبرداریم. احتجاج طبرسی، ج۱، ص: ۶۳.
پرچم سبز غدیر نماد حرکت کاروان های غدیری
پرچم سبز رنگ بسیار با عظمتی که مناسبت‌های ایام غدیریه دور تا دور آن نوشته است و مزین به نام مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. این پرچم از طرف آستانه مقدسه امیرالمؤمنین علی علیه السلام در نجف اشرف به کاروان هایی که روز عید غدیر بیرون می آیند هدیه می شود. این پرچم خدمت مقام معظم رهبری و برخی از مراجع بزرگوار حفظهم الله رسیده و ایشان این پرچم را بوسیده اند.
ویژگی های کاروان غدیر
• همراهی همه اقشار مردمی بالاخص نسل جوان و نوجوان.
• اهدای پرچم متبرک به آرم عتبه مقدسه نجف اشرف به کاروان ها.
• استقبال از کاروان های غدیری در کشورهای دیگر مانند: سوریه، هند، پاکستان، انگلستان، افغانستان، عراق و...
• بستر سازی مناسب کاروان های غدیر برای اجرای برنامه های دیگر مانند: منبر غدیر، نماز غدیر، اطعام غدیر، مواسات مؤمنین، نذر غدیر و...
به قلم: حجت الاسلام مجید فولادی
۱۴:۲۵ - ۱۴۰۲/۰۴/۱۳