به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین حسین انصاریان که به مناسبت ماه صفر در مسجد اعظم سخنرانی می کند، پیرامون توبه و خصلت های اخلاقی، اظهارکرد: خداوند اجازهٔ ناامیدی از رحمت، بخشش و دلسردی به هیچ گنهکاری نداده است و در قرآن می‌فرماید: «إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» از رحمت خدا ناامید نمی‌شوند، مگر آنهایی که خدا را باور و قبول ندارند.

استاد اخلاق حوزه علمیه بیان داشت: آیا انسان بی‌علت و بی‌سبب، محبوب پروردگار می‌شود که وقتی در حوزهٔ محبوبیت حق قرار گرفت، فیوضات الهی سیل‌وار به‌سوی او جاری شود؟ پاسخ منفی است. اگر در آیات قرآن و روایات اهل‌بیت دقت کنیم، صریحاً می‌بینیم که سلسله مسائلی باید از درون و برون ما برای محبوب‌شدن نزد پروردگار طلوع کند. با طلوع آن سلسله مسائل، انسان محبوب پروردگار می‌شود. وقتی انسان محبوب خدا بشود، هشت خصلت از اصول بسیار مهم اخلاقی به انسان الهام می‌شود. این هشت خصلت، هشت کلید برای درهای بهشت آخرت است. همچنین نمونه‌ای از بهشت، یعنی امنیت، معنویت و رزق‌های ملکوتی در باطن انسان هم رخ نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: انسان اگرچه در آتش حوادث باشد، به‌خاطر این هشت خصلت، شاد زندگی می‌کند. در روایات آمده است که هرچه مصیبت بر مصائب ابی‌عبدالله(ع) افزوده می‌شد، چهرهٔ مبارکشان برافروخته‌تر می‌شد. امام در عینِ بودن در آتش حوادث، در امنیت کامل درونی و اطمینان و آرامش کامل روحی به‌سر می‌بردند. حتی بزرگان دین ما نوشته‌اند: هنگامی که شمر تیزی خنجر را بر گلوی مبارک حضرت امام حسین(ع) گذاشت، امام لبخند زدند و با لبخند از دنیا رفتند. این لبخند نشان می‌دهد که امام در چه آرامش، اطمینان و امنیت‌خاطری در گودال به‌سر می‌بردند.

وی بیان کرد: انسان اگر بخواهد در مدار محبوبیت خدا قرار بگیرد که شاد، راحت و با امنیت درون و خاطر زندگی کند، اگرچه در آتش حوادث و مشکلات باشد؛ باید حقایقی را از مشرق وجود خودش، چون آفتاب روز طلوع بدهد. یکی از آن حقایق، نیکی‌کردن به همگان است و یکی دیگر از عوامل و اسباب محبوبیت انسان، توبه و خواهان پاکیزه‌بودن همهٔ جوانب وجودی است. پروردگار عالم در قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ وَیُحِبُّ المُتَطَهِّرینَ» خداوند یقیناً عاشق توبه‌کنندگان و بازگشت‌کنندگان به خداوند است. همچنین عاشق مرد و زنی است که خواهان همه‌نوع پاکی هستند. پروردگار دوستدار چنین انسان‌هایی است که رابطه‌شان را با گناه قطع می‌کنند و رابطه‌شان را با وجود مقدس مولا، آقا، سید، ربّ و مالکشان پروردگار وصل می‌کنند.

دو حقیقت نهفته در توبه

استاد انصاریان تصریح کرد: دو حقیقت در توبه نهفته است: یکی، قطع رابطه با گناهانی که به آن عادت شده است و دیگری، اتصال به پروردگار. این رشتهٔ اتصال به پروردگار، رحمت، مغفرت، احسان و لطف خدا را به انسان منتقل می‌کند. پس در حقیقت، ما دو کار در توبه می‌کنیم؛ رابطه‌مان را با گناه قطع می‌کنیم که دیگر از شرور، خطرات، خسارت‌ها و زیان‌ها در امان بمانیم و از طرف دیگر نیز، به منبع کل‌الکمالات وصل می‌شویم. این کابلِ اتصال قلبی سبب می‌شود که فیوضات، عنایات، الطاف، رحمت‌الله و مغفرت‌الله دریاوار به‌سوی ما جریان پیدا بکند.

نویسنده کتاب ارزشمند «حسنات و سیئات» افزود: انسان با چنین کاری، یعنی قطع رابطه با گناهان و اتصال به کل‌الکمالات، محبوب خدا می‌شود. البته به این هم باید دقت داشته باشیم که پروردگار عالم در قرآن مجید اعلام کرده که حقیقت، ذات و باطن گناه، آتش است. این آتش‌ها در وجود انسان در دنیا، البته نه به شکل آتش جمع می‌شود، بلکه انسان را به آتش‌گیره و هیزم دوزخ تبدیل می‌کند. در همین سورهٔ بقره که می‌گوید «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ»، می‌فرماید: «فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ» خود را از آتشی حفظ کنید که خود انسان، هیزم، آتش‌گیره‌ و آتش‌زنه‌اش است.

مفسّر قرآن کریم ادامه داد: ما یک معدن هستیم که اگر گناه در این معدن بریزیم، وقتی این گناهان چهرهٔ قیامتی‌شان را نشان می‌دهند، به‌صورت دوزخ نشان می‌دهند. قرآن مجید به مردم یاد می‌دهد که باطن گناه، آتش است؛ ولی چون مردم در دنیا زندگی می‌کنند، آن را آتش نمی‌بینند. وقتی پردهٔ بین دنیا و آخرت کنار برود، مردم تمام گناهان را به‌صورت آتش و عذاب می‌بینند.

استاد انصاریان تصریح کرد: کار توبه، خاموش‌کردن این آتش و بیرون‌آوردن انسان از حالت هیزم جهنم به شجرهٔ طیبهٔ بهشت است. این هم واقعاً عنایت خاص خداست؛ چنان‌که حضرت زین‌العابدین(ع) دراین‌باره می‌فرمایند: «إِلَهِی أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابا إِلَی عَفْوِکَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ» خدایا! تو دری به روی بندگان گشوده‌ای و نام این در را توبه گذاشته‌ای و فرموده‌ای: «یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللَّهِ» ای مردم مؤمن! بر شما واجب است که به خدا برگردید و رابطه‌تان را از گناه قطع کنید. به‌راستی، اگر توبه نبود، با همان گناه اول، انسان تا ابد از آن آتش عذاب می‌کشید؛ چه برسد به عمری گناه که کل وجود را به هیزم جهنم تبدیل می‌کند و در جهنم برافروخته می‌شود.

وی گفت:خدا توبه را واجب کرده است و می‌فرماید:‌ «تُوبَوا اِلَی اللّهِ تَوْبَةً نصوحاً» بازگشت و توبه کنید، البته توبهٔ خالص که تقلب در آن نباشد. در این‌ زمینه نیز، خداوند اجازهٔ ناامیدی از رحمت، بخشش و دلسردی به هیچ گنهکاری نداده است و در قرآن می‌فرماید: «إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» از رحمت خدا ناامید نمی‌شوند، مگر آنهایی که خدا را باور و قبول ندارند.

خطیب توانای حوزوی، بیان کرد: ما و شما که خداوند مهربان را باور داریم و فطرت، عقل و قلبمان بیدار است، نباید از رحمت خدا ناامید باشیم؛ چراکه فقط منکران خدا و پرده‌پوشان بر حقیقت، مردم ناامیدی هستند. ناامیدی یعنی خدا ناتوان از آمرزیدن و قبول‌کردن توبهٔ من است. خود این کفر است! درحالی‌که خداوند در قرآن به ما وعده می‌دهد و می‌فرماید: «أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ» هر گناهی هم که کرده باشد، تا دنیا برپاست و قیامت نشده، خدا پذیرندهٔ توبهٔ بندگانش است.

وی با بیان اینکه گناه، راه جبران دارد، تأکید کرد: پیغمبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «أحْدِثْ لکُلِّ ذَنبٍ تَوبَةً» برای هر گناهی که در دورهٔ عمرت مرتکب شده‌ای، توبه‌ای را بیاور و قرار بده؛ مثلاً چند ماه نماز صبح نخوانده‌ای، تعداد نمازهایی را که نخوانده‌ای، بخوان؛ یا اگر خدای‌ناکرده روزهٔ ماه رمضان را نگرفته‌ای، به تعدادی که نگرفته‌ای، بگیر؛ توبهٔ مال مردم‌خوری نیز، برگرداندن مال مردم است. این معنای «أحْدِثْ لکُلِّ ذَنبٍ تَوبَةً» است.

محقق و پژوهشگر نهج البلاغه، گفت: متأسفانه شاید بعضی‌ها بی‌توجه باشند و فکر کنند توبه به این است که به مشهد یا جلسه‌ای یا روز عاشورا به روضه بروم و گریه کنم، پیش خودم بگویم اشتباه کرده‌ام، خدا مرا بیامرزد؛ اما این‌طور که پیغمبر(ص)، معلم بشریت به ما یاد داده‌اند، برای هر گناهی توبهٔ ویژه‌ای است. وقتی چنین پدیده‌ای، یعنی توبه اتفاق بیفتد که برای هر گناهی توبهٔ ویژه است، انسان محبوب خدا می‌شود.

وی افزود: این صریح قرآن است که خدا عاشق توبه‌کنندگان است. بعد برای اینکه ما دلگرم باشیم و دلسرد و ناامید نباشیم، می‌فرماید: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ» به بندگان من بگو: ای بندگان من که نسبت به خودتان زیاده‌روی کرده‌اید، از حد اعتدال بیرون آمده‌اید و در حدود شیطان افتاده‌اید. «لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ» از رحمت خدا اصلاً ناامید نباشید. «إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً» تمام گناهان شما را با توبه‌های ویژهٔ خودش می‌بخشد. «إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» او بسیار آمرزنده و مهربان است.