خبرگزاری حوزه، | صحن امام هادی علیه السلام قدیمی ترین صحن حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها است که در سال‌های اخیر به این نام مزین شده و در گذشته مردم آن را به صحن عتیق می‌شناختند، این صحن از مکان‌هایی است که علاوه بر معنویتی خاص از تاریخ و هنری شناخته شده برخوردار است؛ ازاین‌رو به مناسبت میلاد امام هادی علیه السلام نگاهی مختصر به تاریخچه و برخی از جاذبه‌های هنری این صحن می‌اندازیم.

در سال ۹۲۵ هجری قمری شاه اسماعیل اول ساختمان ایوان قسمت شمالی معروف به ایوان طلا را به طول ۹، عرض ۶ و ارتفاع ۱۴.۸۰ متر به همراه دو مناره به ارتفاع ۳۲.۲۰ متر و قطر یک متر ساخت و صحن عتیق را بنا نهاد و برای نخستین‎‌بار صحنی به شکل مربع با ۳ ایوان ایجاد کرد و پس از او شاه طهماسب اول بنای تاریخی ایوان جنوب مدرسه فیضیه را که به صحن عتیق چسبیده را ساخته است.

این صحن و ایوان‌ها همچنان بر جای بود تا فتحعلی‎شاه، ظاهر آن را تغییر داد و به شکل ۸ ضلعی نامنظم درآورد و پس از آن بر ایوان‌های صحن عتیق افزوده شد و اکنون ۷ ایوان در آن است که ۴ ایوان در جنوب و ۳ ایوان در شمال صحن واقع شده است و در سال ۱۲۷۶ هجری قمری ایوان صحن کهنه مزین به طلا شد.(محمدی اشتهاردی، ۱۳۹۱)

در دیگر ایوان‌های صحن امام هادی علیه السلام نیز انواع تزیینات هنری اسلامی مانند مقرنس‎کاری و گچ‎بری و آینه‎ کاری به کار رفته و کتیبه‎ هایی نفیس به خط کوفی و نسخ و ثلث در آن دیده می‎شود.

یکی از آثار هنری فاخری که در صحن امام هادی علیه السلام (عتیق) قابل مشاهده است کتیبه ای است که بر حاشیه فوقانی این صحن با خطی خوش و زیبا و در هم فرو رفته ۲۹ بیت از شگفت ترین قصائد تاریخ علم و ادب و هنر سروده شاعر توانا مرحوم میرزا محمد صادق پروانه کاشی متخلص به «ناطق » اصفهانی نوشته شده است که آن را قصیده معجزیه نامیده اند.

این قصیده که در سال ۱۲۱۸ هجری قمری به مناسبت تعمیر و تذهیب گنبد حرم مطهر توسط اصفهانی سروده شد عدد هر مصراع آن طبق حروف ابجد ۱۲۱۸( تاریخ اتمام گنبد مطهر) است. این قصیده در شصت و دو بیت (۱۲۱۸) و یکصد و بیست و چهار مصراع (۱۲۱۸) سروده شده و ۲۹ بیت آن در حاشیه فوقانی صحن عتیق آستان حضرت معصومه سلام‌الله علیها بر روی کاشی نوشته شده است. و بیت « این قبه گلبنی است به زیور بر آمده/ یا پاک گوهریست پر از زیور آمده» اولین بیت این قصیده طولانی است.

بعد از انقلاب اسلامی ایران نیز تغییراتی در صحن عتیق انجام شد و در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی مقرنس‌های ایوان بازسازی و طلاکاری شد.