هرچند در سالیان اخیر به دلیل کسالت جسمی این استاد گرانمایه‚ طلاب از فیض حضور در جلسات پربار درس ایشان محروم گشته‌اند‚ اما آثار علمی به ویژه شروح ارزشمندشان بر کتب درسی حوزه و نوارهای جلسات درس معظم‌له هم‌چنان مورد استفاده فراوان طلاب است. در این شماره بر آن شدیم در گفتگویی صمیمانه با ایشان‚ حوزویان ارجمند را از دیدگاه‌ها و رهنمودهای پرارج این فقیه وارسته بهره‌مند سازیم. ضمن تشکر وافر از بذل محبت و حوصله ایشان که علی‌رغم کسالت جسمانی‚ صمیمانه پذیرای همکاران افق حوزه شدند‚ از مخاطبان گرامی به دلیل اختصار این گفتگو عذرخواهی می‌نمائیم.
با تشکر از اختصاص وقت ارزشمندتان به این گفتگو‚ لطفاً مختصری از زندگی و دوران تحصیل خودتان را بیان فرمایید؟
بنده در روستایی به نام خواجه در چهار فرسخی تبریز متولد شدم. قرآن‚ صرف و نحو و بقیه درس‌ها را نزد پدرم آموختم و بعد از آن در مدرسه علمیه تبریز مشغول خواندن معالم شدم‚ ضمن این‌که هم‌زمان سیوطی را نیز تدریس می‌کردم. پس از خواندن شرح لمعه‚ رسائل و مکاسب‚ جهت ادامه تحصیل به قم عزیمت نمودم و از محضر اساتید و آیات عظام قدس‌اللّه‌اسرارهم بهره‌مند شده‌ام.
مختصری از تا›لیفات خود برای ما بیان کنید.
پس از استفاده مطلوب از محضر بزرگان حوزه‚ به تا›لیف پرداختم و <شرح معالم> بعنوان اولین اثر بنده تحریر شد. بعد‚ موضوع <القوانین> را نوشتم و سپس به نگارش <شرح رسائل> همت گماردم که 13 سال طول کشید. بعد از سه دوره تدریس کفایه‚ شرحی نیز بر این کتاب شریف نوشتم.
در چه زمینه‌هایی تدریس داشتید؟
از ابتدا به تدریس علا‌قه زیادی داشتم لذا پس از ادبیات‚ معالم و قوانین را در دوره‌ها متعدد تدریس داشته‌ام; هم‌چنین کتاب شرح لمعه را مکرراً تدریس نموده‌ام و چندین دوره رسائل و مکاسب و کفایه را نیز تدریس کرده‌ام.
وضعیت طلبه‌ها را از لحاظ علمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوب است‚ ولی باید در فقه بیشتر از این فعالیت داشته باشند.
برای این‌که طلبه‌ها در درس خارج شرکت کنند‚ اصول فقه را تا چه حدی باید بخوانند؟
خواندن معالم و اصول الفقه و رسایل و مکاسب و کفایه را ضروری می‌دانم و باید سنت قدیم در تعلیم و تعلم این کتب شریفه رعایت بشود.
در رابطه با سابقه تبلیغی خودتان بفرمایید؟
چون پدرم به تبلیغ علا‌قه داشت مرا از پانزده سالگی به منبر فرستاد و در زمان آیة‌اللّه العظمی بروجردی قدس‌سره حدود بیست سال‚ ماه مبارک رمضان را در مازندران به تبلیغ مشغول بودم. هم‌چنین حدود ده سال در قزوین به تبلیغ معارف الهی پرداخته‌ام.
فعالیت‌های تبلیغی خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از ثمرات تحصیلا‌ت حوزوی طلاب تبلیغ است و طلبه بدون تبلیغ شجره بلا ثمره است و باید طلاب این وظیفه را که شامل بیان احکام و معارف قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلا‌م است در همه شرایط رعایت نمایند‚ و بنده هم در طول سالیان دراز توا›م با تحصیل و تدریس این وظیفه را الحمدللّه فراموش نکردم.
طلاب را به چه منابع مطالعاتی و تحقیقاتی ارجاع می‌دهید؟
عزیزان طلبه سعی کنند به منابع قدیمی مراجعه کنند. هرچند طلاب‚ بیشتر به منابع جدید روی آورده‌اند‚ ولی کتاب‌های قدیمی نافع‌تر است و موجب تقویت بنیه علمی آنها می‌شود.
با توجه به این‌که شرح‌های متفاوتی بر درس‌های حوزوی نوشته‌اید نظر شما در باره شرح‌های فارسی چیست؟
بنده هیچ اقدامی در تا›لیف شرح‌های فارسی نداشته‌ام بلکه همه را عربی نوشته‌ام زیرا به اعتقاد من شرح فارسی طلبه‌ها را ضعیف بار می‌آورد.
تفاوت حوزه امروز با حوزه گذشته را در چه می‌بینید؟
در گذشته‚ شهریه بسیار اندک بود. در زمان آیة‌اللّه العظمی بروجردی حوزه رونق گرفت جمعیت طلاب 1200 نفر بود که به تدریج به تعداد طلاب افزوده شد و ایشان شهریه را نیز اضافه نمودند. ولی امروز از نظر معیشت وضعیت طلبه‌ها بهتر از سابق است. هرچند در گذشته‚ بررسی علوم دینی بیشتر بود و کمتر به کارهای جانبی می‌رسیدند‚ لذا زمان برای موفقیت علمی و معنوی طلاب بیشتر بود.
رمز موفقیت طلاب را در چه می‌بینید؟
باید بیشتر به خدا توکل کنند و از کوشش و دعا و مناجات غافل نشوند تا خداوند به آنها بیشتر توفیق بدهد.
و به درس و بحث بیشتر بپردازند و نیز مراجعه زیادی به کتاب‌های قدیمی داشته باشند‚ البته نه به این معنا که کتاب‌های جدید را کنار بگذارند.
چرا امروز اساتید کمتر به امر تبلیغ می‌پردازند با این‌که زمان سابق اهتمام بیشتری داشتند؟
در زمان سابق حتی پیرمردها نیز به هر وسیله‌ای ممکن خودشان را به روستاها می‌رساندند اما به هر حال کوتاهی نمودن در امر تبلیغ کم سعادتی است و علما نباید از برکات تبلیغ غافل شوند.
منبع: نشریه خبری افق حوزه
انتهای پیام
