به گزارش خبرگزاری «حوزه» آیت الله ابوالقاسم علیدوست پیش از ظهر امروز در نشست بازخوانی کارنامه علمی و عملی امام موسی صدر که با عنوان بررسی «روح تشریع در اسلام» در سالن غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه  علمیه قم برگزارشد، گفت: خانواده صدر، خانواده پر استعداد و نابغه خیزی است؛ شخصیتی که محور بحث امروز، امام موسی صدر است.

وی افزود: ایشان در 14 خرداد در سال 1307 متولد و در 37 سالگی به لبنان می رود و در سال 57 ربوده شدند؛ ایشان از محضر اساتید فاخری نیز بهره برده اند؛ هم بحث ایشان آیت الله العظمی  شبیری زنجانی است که در خصوص ایشان بیان کردند امام موسی صدر  بی نظیر بودند و به غایت عرفی و مستقیم الفکر با بیانی روشن، منصف و با ادب و فهم دقیق داشت.

وی تصریح کرد: در این زمینه تا شخص را نشناسیم شاید به خوبی متن را درک نکنیم؛ روشن است اگر که این گفتمان درک شود، متون وی به گونه دیگری فهم می شود.

آیت الله علیدوست اظهارکرد: در این زمینه به پنج ویژگی در کتب ایشان می توان اشاره کرد؛ امام صدر صاحب اندیشه و بیانی معتدل بود؛ وی در تفسیر قرآن به دنبال جانب داری از هیچ طرفی نبود.

وی خاطرنشان کرد: در دوران امام صدر دو گفتمان سنتی غیب گرا و تفسیر مادی و منطق گرا از قرآن احاطه داشت که ایشان بیان می کردند نباید بیش از متن قرآن غیب گرا و منطق گرا باشیم.

استاد حوزه گفت: نکته دوم اینکه ایشان یک نگاه کاملا تمدنی و جهانی به تراث اسلامی داشتند؛ این سخنان ایشان در دورانی این نگاه را داشت که کمتر کسی در آن دوران چنین نگاهی داشت.

وی افزود: فرمایش ایشان ذیل آیه سُبْحانَ الَّذي أَسْري بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَي الْمَسْجِدِ الْأَقْصَي الَّذي بارَکْنا حَوْلَهُ .... بسیار زیبا و بلند نظرانه است؛ در خصوص این آیه اگر کسی خود را از فهم عاجز می داند اشکالی ندارد، ولی ایشان بیان می کنند دین اسلام در شبه جزیره نازل شده، ولی آن دین برای این سرزمین نبود؛ خداوند ایشان را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی سوق داد که در آن سرزمین که خاستگاه ادیان و تمدن های جهانی بودند، این ارتباط را ایجاد کنند، زیرا به مثابه ارتباط با این حلقه تمدنی و دینی و جهانی است؛ پس مسجد الاقصی رمز جهانی بودن اسلام است.

وی تصریح کرد: ایشان در رفتار نیز شخصیت جامعی داشت که همیشه اعتدال را رعایت می کرد؛ ایشان در مجلس پاپ بیست و سوم شرکت کردند و منشور صلح روی زمین که از کتاب پاپ ژان پل بیست سوم بود را محور بحث قرارداد ولی بیان کرد که جایز نیست لحظه ای نسبت به مسجد الاقصی عقب نشینی کنیم، زیرا برای بازگرداندن این مسجد مبارک و دور داشتن آن از یهودی شدن نباید لحظه ای غافل شد؛ یعنی جذب ودفع را با هم رعایت می کرد ولی احاطه رفتاری ایشان بر رحمت و رافت است.

آیت الله علیدوست اظهارکرد: نکته بعدی این است که ایشان قدرتی خاص در بومی کردن مفاهیم زاییده شده و تولید شده از سوی دیگران دارند؛ دوران امام موسی صدر دوران رواج تفکرات سوسیالیستی در کشورهای اسلامی است، حتی بسیاری از نویسندگان مسلمان این سوسیالیسم را قبول کردند.

وی خاطرنشان کرد: جامعه تک طبقه از این تفکر زاییده شد، ولی ایشان با گرفتن این مفهوم در کتاب رهیافت های اسلامی به قدری جامع این تفکرات را بیان می کردند، مفاهیم را بومی کردند و سپس به آنها جواب دادند.

استاد حوزه گفت: پنجمین ویژگی ایشان، برداشت های بسیار دقیق، به خصوص در تفسیر بود؛ ایشان در خصوص روایت امام علی(ع) نسبت به پیرمرد یهودی به نهاد بازنشستگی و سیاست حاکمیت اشاره می کند که در آن زمان چنین بحثی مطرح نبود.

وی افزود: ایشان در خصوص سوره فیل بیان کردند اگر منظور ابابیل وبا بوده که در آن زمان محمد عبده مصری این بحث را مطرح کرد، پاسخ بسیار دقیقی بیان کردند؛ ایشان بیان کردند که این سوره در سال 5 هجری نازل شده است، یعنی 45 سال از عام الفیل می گذرد و قاعدتا کسانی که عام الفیل رادر مکه دیده بودند، زنده بودند ولی آن را تکذیب نکردند؛ ایشان با چند مبنای عقلانی جلوی این تفکرات را گرفتند.

وی تصریح کرد: ایشان در کنفرانس هفتم الجزایز و در سال 1352 شمسی مقاله ای را ارایه کردند؛ در این مراسم 975 مستمع و 100 عالم برجسته حضور داشتند و 10 روز نیز ادامه داشت و مقاله ایشان نیز در خصوص روح تشریع در اسلام بازتاب های فراوانی داشت.

آیت الله علیدوست اظهارکرد: نام اصلی مقاله ایشان به فارسی به معنای روح شریعت اسلامی و آسیب شناسی قانونگذاری معاصر در جهان اسلامی است.

وی خاطرنشان کرد: به همین خاطر است که ایشان در این مقاله به آسیب شناسی قانون گذاری در جهان اسلام می پردازد؛ البته پیش از ایشان این بحث در آثار محمد عبده و رشید رضا این بحث انجام شد که در جهان اسلام مشکل قانون گذاری وجود دارد.

استاد حوزه گفت: در این مقاله پنج مطلب بیان شده؛ نخست، ایشان دو پرسش مطرح می کند؛ اول تفاوت قانون الهی با قانون بشری چیست و دوم اینکه شریعت اسلام با ریشه در غیب و ثابتات چگونه می تواند با تحولات انسان و جهان کنار بیاید.

عضو جامعه مدرسین افزود: ایشان در بخش دوم وارد آسیب شناسی قانونگذاری در کشورهای اسلامی شدند و بیان کردند که متاسفانه قانون گذاری در کشورهای اسلامی ازروح شریعت اسلامی دور افتاده است.

وی تصریح کرد: ایشان بیان می کند قانون گذاری ما از حیث مبنا و منبع و اصول کلی و خرد با اسلام متفاوت است؛ یعنی آنچه در جهان اسلام قانون گذاری می شود مشکل مبنایی، منبعی و اصولی مشکل دارد.

آیت الله علیدوست اظهارکرد: ایشان بیان می کند مبنا، در قانون گذاری اسلام غیب است و به همین خاطر قداست و جاودانگی دارد؛ ولی در قانون گذاری فعلی خبری از غیب نیست؛ ایشان منبع را قرآن، سنت، اجماع و عقل می داند، ولی در قانون گذاری جهان اسلام هم شاهد تجربه و هم عقل هستیم ولی با این تفاوت که عقلی که در قانون گذاری اسلامی است عقل کاشف است نه عقل حاکم.

وی خاطرنشان کرد: ایشان در تفاوت در اصول بیان می کند وقتی منبع و مبنا متفاوت شد خروجی قانون نیز تفاوت می کند مثل اینکه نیت از اصول اسلامی است ولی این نیت و قصد غربت در قوانین وجود ندارد.

استاد حوزه گفت: ایشان در مرحله سوم بیان می کند که چگونه با توجه به ظرفیت در تراث اسلامی می توانیم به این سوالات جواب دهیم و این پاسخگویی را عینیت ببخشیم؛ ایشان باین می کند با توجه به نهاد اجتهاد و اصول تحول آفرین می توانیم به این سوالات جواب دهیم.

وی افزود: بحث چهارم ایشان این است که در تراث اسلامی، یک سری احکام مشاهده می شود که نه اینکه برای تحول آمده و فلسفه آن تغییر وضع موجود است، ولی قابل تغییر می باشد؛ ایشان بیان می کند در بحث تعدد زوجات ما از آیه سوم مائده نه منع تعدد زوجات را در می یابیم و نه جواز آن را؛ یعنی این حکم و نهاد برای ایجاد تحول نیامده است، ولی در ذات خود تحول پذیراست و بیان می کند که ممکن است در یک مقطع به این مطلب برسیم که ممکن است جواز دهیم که تعدد زوجات ممنوع است ولی دغدغه این مطلب را دارند که از نص نیز خارج نشوند.

وی تصریح کرد: دوم نهادها و اصولی که برای تغییر وضع موجود آمده است را نیز بیان می کند که شارع مقدس می توانست بیان کند که هیچ کس در معامله حق شرط گذاری ندارد ولی، المومنون عند شروطهم در کنار احکام دیگر آمد که می توانست بیع جایز را لازم کند.

آیت الله علیدوست اظهارکرد: سوم یک سری احکام سیطره پیدا می کند و بر احکام اولی سیطره پیدا می کند؛ این اصول اصولی است که بر احکام قبلی حکومت می کند و مثال آن را احکام ثانویه بیان می کند.