حجت الاسلام والمسلمین معصومی دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، گفت: بحث آزاداندیشی با نهضت کرسی های آزاداندیشی که در پی فرمایش مقام معظم رهبری در سال ۸۱ آغاز شد، شاید اندکی متفاوت باشد؛ آزاداندیشی به نوعی به آزادی بیان برمی گردد.

وی افزود: آزادی بیان عمدتاً نگاه به مسائل اجتماعی دارد؛ آزادی بیان به دنبال ایجاد ظرفیت برای ایراد اندیشه های مخالف حاکمیت هاست.

آزاداندیشی مایه نوآوری در اندیشیدن است

حجت الاسلام والمسلمین معصومی، خاطرنشان کرد: آزاداندیشی در نگاه دیگر به معنای آزاد کردن اندیشه از قید و بندهایی است که آنرا محدود می کنند؛ این آزادی به نوآوری در اندیشیدن کمک می کند؛ پس آزاداندیشی به آزادی از قیودات اندیشیدن، نه بیان آن، برمی گردد.

اجتهاد، نمونه ای از آزاداندیشی در تاریخ حوزه های علمیه است

وی حوزه های علمیه را در آزاداندیشی به معنای آزادی در اندیشیدن دارای سبقه طولانی در تاریخ دانست و گفت: در حوزه های علمیه در طول تاریخ اجتهاد وجود داشته و همین امر که با پویایی فقه همراه بوده است، شاهدی بر وجود آزاداندیشی در این نهاد علمی می باشد.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه تصریح کرد: مقام معظم رهبری در سال ۸۱ و در پاسخ به نامه جمعی از طلاب در راستای ایجاد فضایی برای ارائه نظرات متفاوت با اندیشه های رایج در حوزه، با تأکید فراوان بیان کردند، باید در حوزه های علمیه کرسی های آزاداندیشی تشکیل شوند.

اندیشه ها باید قبل از انتشار مورد نقد علمی قرار گیرند

وی با اشاره به آثار حتمی هر اندیشه در عرصه های اجتماعی و در عصر حاضر افزود: از آنجا که در عصر حاضر رسانه های مختلفی فعالیت دارند باید اندیشه ها قبل از انتشار در سطح جامعه مورد نقد، بررسی و تحلیل علمی قرار گیرند؛ با این کار هم به محکم شدن بنیان های فکری کمک می شود و هم برای جامعه نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی بیان داشت: یکی از خواص کرسی های آزاداندیشی در کنار جلوگیری از انتشار حرف های ناصواب، نوآوری در عرصه های مختلف علمی است.

معیار برای تعیین حدود آزاداندیشی چیست؟ آیا تعیین حد برای آزاداندیشی متناقض آن نیست؟

وی گفت: وقتی بنا شد ما اقوال مختلف را پاسخ دهیم، دیگر هر قولی با مبنای علمی-تأکید می کنم با مبنای علمی- قابل مطرح شدن است؛ در این جا نیازی نیست که فرد اندیشمند حتماً طلبه و حتی مسلمان باشد.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه اظهار کرد: بنابراین از یک طرف حوزه است که می تواند در عرصه های نقادی نظرات مختلف و تولید علم ولو مخالف با نظرات قبلی و رایج حوزه باشد ایفای نقش کند؛ نقش آفرینی در نقادی نظرات مختلف از طریق کرسی های آزاداندیشی محقق شدنی است.

وی با تأکید بر اینکه حتی نظریات افراد غیرمسلمان نیز در قالب کرسی های آزاداندیشی قابل بررسی و نقد هستند، عنوان داشت: طلبه در ارائه نظر محدودیت دارد؛ محدودیت اول او تبعیت از مبانی منطقی و استدلال های علمی از نظر خودش است؛ محدودیت دوم او رعایت مبانی اصلی و اصول تفکری یک مسلمان است که شامل توحید، نبوت و مانند این ها می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی گفت: کرسی های آزاداندیشی عبارت است از فضایی که در آن افراد اندیشه هایی را که به نوعی با آنچه در حوزه رایج بوده و یا در علمی مورد قبول همگان می باشد تفاوت و اختلاف دارد مورد نقد و بررسی قرار دهند.

مصادیق واقعی کرسی های آزاداندیشی

وی ادامه داد: برگزاری جلساتی همچون نشست های علمی یا ارائه مطالب پایان نامه ها از مصادیق کرسی های آزاداندیشی نیستند؛ این روند ناشی از تلقی نادرست در مورد مفهوم کرسی های آزاداندیشی بوده است.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه برخی از مناظرات علمی را از مصادیق کرسی های آزاداندیشی برشمرد و خاطرنشان کرد: در دوره جدید اهتمام بر این شد که در قدم اول یک ادبیات واحد در مورد مفهوم کرسی های آزاد اندیشی ایجاد گردد.

وی گفت: ارائه تعریفی استاندارد و مشخص در زمینه کرسی های آزاداندیشی در حوزه های علمیه که مدنظر مقام معظم رهبری بوده یکی از کارهایی است که ما مورد پیگیری قرار داده ایم؛ برای این کار جلسات متعددی با اندیشمندان مختلفی برگزار کرده ایم تا به تلقی واحدی از کرسی های آزاداندیشی برسیم؛ این تعریف و چارچوب باید به تصویب شورای عالی حوزه برسد و به حوزه های علمیه سراسر کشور ابلاغ گردد.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی بیان داشت: به دلیل اهمیت کرسی های آزاداندیشی کمیته مربوط به آن ذیل کمیسیون آزاداندیشی، نوآوری و نظریه پردازی شورای اعطای مجوزهای حوزه که با ریاست مدیر حوزه های علمیه اداره می شود، تشکیل گردید.

تشکیل کمیته کرسی های آزاداندیشی در ۲۶ استان

وی ضمن بیان اینکه در حال حاضر کمیته کرسی های آزاداندیشی در ۲۶ استان تشکیل شده است، افزود: تعاملات جدی در راستای تشکیل این کمیته ها در استان های تهران، مشهد و اصفهان هم در جریان است.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه اظهار کرد: متأسفانه حوزه علی رغم فعالیت های گسترده ای که در داخل و خارج از کشور دارد هنوز وارد کارزار علمی با تازه ترین اندیشه های معارض نظام فکری حوزوی به شکل کرسی آزاداندیشی و در عرصه بین الملل نشده است.

لزوم بررسی آخرین دستاوردهای علمی جهان از سوی حوزه

وی گفت: ما باید همیشه در لبه علم قرار گرفته و آخرین دستاوردهای علمی را مورد بررسی قرار دهیم.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی با تأکید بر تأمین امنیت به عنوان یکی از لوازم کرسی های آزاداندیشی اظهار داشت: یکی از مسائلی که در برگزاری کرسی های آزاداندیشی تأمین امنیت اندیشمندان در این حوزه است؛ مناسب ترین مکان برای تضارب آرای علمی، مراکزی همچون حوزه و دانشگاه هستند.

لزوم افزایش هاضمه شنیدن و پذیرش در حوزه های علمیه

وی با اشاره به اینکه برخی اندیشمندان خود را سانسور کرده اند، ادامه داد: ما می خواهیم از همه اندیشمندان و اهل تحقیق دعوت کنیم در کرسی های آزاداندیشی حضور یافته و به طرح نظرات خود در چارچوب علمی و منطقی بپردازند؛ ما می خواهیم هاضمه پذیرش و شنیدن را در حوزه های علمیه بالا ببریم.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: شرایط در حال حاضر خیلی فراهم تر از قبل است و این ناشی از باز بودن فضای تبادل اطلاعات در سطح جامعه می باشد.

تأمین امنیت افراد شرکت کننده در کرسی ها را وظیفه خود می دانیم

وی افزود: ما می خواهیم پشتیبان نظر باشیم؛ تأمین امنیت افراد شرکت کننده در کرسی های آزاداندیشی را وظیفه خود می دانیم.

خلع لباس ها به دلیل ارتکاب جرم بوده

وی خلع لباس برخی روحانیون را به دلیل ارتکاب جرم دانست و گفت: اندیشیدن جرم نیست؛ اما انتشار تفکرات انحرافی و غیر علمی در سطح اجتماع، در میان توده مردم و پیش از نقد و بررسی علمی جرم بوده و می تواند موجب عقوبت شود.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی تصریح کرد: تاکنون در حوزه های علمیه و مراکز علمی و پژوهشی زیرمجموعه حوزه بیش از ۳۰۰ کرسی آزاداندیشی و نشست علمی در عرصه های مختلف مرتبط با علوم حوزوی برگزار شده است اما اخیراً این کرسی ها دچار افت و تقریباً تعطیلی شده اند.

لزوم افزایش سعه صدر طلاب در مواجهه با اندیشه های متفاوت

وی با اشاره به لزوم گسترش هاضمه حوزه در مواجهه با اندیشه های مختلف افزود: برای این کار می بایست با برگزاری کرسی های آزاداندیشی از ابتدای دوران تحصیل برای طلاب آنان را به شنیدن حرف های نو و نقد و بررسی علمی عادت دهیم.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه بیان داشت: در برخی از استان ها و در سال های اخیر جلسات خیلی خوبی در قالب کرسی های آزاداندیشی و همانند کارگاه های آموزشی برای گفت و گوی علمی برگزار شده است.

وی گفت: پس به طور کلی دو دسته جلسه داریم؛ یک دسته آن ها عمدتاً نخبگانی است، افراد از رأی خود دفاع می کنند و داور دارند؛ این دست جلسات کم تعداد هستند اما تشکیل آن ها به حوزه های علمیه سراسر کشور در یادگیری شیوه های نقد و گفت و گو کمک می کنند.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی اظهار کرد: دسته دوم از کرسی ها جنبه آموزشی داشته و با هدف ارتقای مهارت گفت و گوی علمی طلاب برگزار می شوند؛ در این کرسی ها افراد به نقل مواضع و دیدگاه های اندیشمندان بزرگ می پردازند و هرکدام از طرفین به عنوان موافق یکی از دیدگاه ها ظاهر می شود و دیگری به مخالفت می پردازد؛ در این کرسی ها ممکن است نظر شخصی شرکت کنندگان چیزی غیر از آنچه مطرح می کنند، باشد.

لزوم شناسایی پژوهشگران آزاد و نخبه

وی با تأکید بر لزوم شناسایی پژوهشگران آزاد، نخبگان و افراد دارای نظر و ایده ای که در هیچ سازمان یا پژوهشگاهی به طور رسمی به ایراد نظر نمی پردازند عنوان داشت: ما باید این گونه افراد را شناسایی کنیم، زمینه برای ارائه نظرات آن ها فراهم کرده و برای آن ها عرصه فعالیت در سازمان های و نهادهای مختلف ایجاد نماییم.

احیای کرسی های آزاداندیشی در حوزه ها از سال جاری

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه گفت: ما در شش عرصه، انجمن ها، مراکز و دانشگاه ها، عرصه های بین الملل و پژوهشگران آزاد و عرصه های دیگری که در نظام ما هست و بالاخره امور استان ها در حال برنامه ریزی هستیم؛ از سال جاری می خواهیم احیای دوباره کرسی های آزاداندیشی در حوزه های علمیه را شاهد باشیم.

وی ادامه داد: ما نمی خواهیم برگزار کننده کرسی ها باشیم، بلکه نقش تسهیل گری را در برگزاری آن ها خواهیم داشت؛ این کار به گونه ای است که نیازمند پشتیبانی همه ارکان حوزه می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی تأمین امنیت شرکت کنندگان در کرسی های آزاداندیشی حوزه را از وظایف اصلی حوزه برشمرد و خاطرنشان کرد: ما هماهنگی های لازم در این مورد را انجام داده ایم و تا آنجا که بتوانیم به این امر اهتمام خواهیم داشت؛ اما باید گفت که این موضوع بدون همکاری مراکز پژوهشی، پژوهشگران، مسئولین ذیربط و... شکل نمی گیرد.

متعهد می شویم امنیت شرکت کنندگان در کرسی ها را تأمین کنیم

وی گفت: به همه مراکز و اندیشمندانی که مایل هستند نکاتی را ارائه کنند اما عرصه ای برای آن ها فراهم نیست اعلام می کنیم که متعهد به تأمین فضای ارائه و امنیت برای آن ها خواهیم بود.

دبیر کمیته کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه در پایان بیان داشت: آنچه فکر می کنم باید در فعال کردن کرسی های آزاداندیشی اتفاق بیفتد این است که ما می بایست این کرسی ها را درگیر بروکراسی های رایج اداری نکنیم؛ تسهیل در برگزاری این کرسی ها برای احیای آن ها بسیار لازم است؛ انتظار ما از مسئولین مختلف حوزوی هم تسهیل در برگزاری این کرسی ها می باشد.