به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد کوهی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در رویداد تخصصی «مالکیت کلان داده‌ها» که به همت ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه و بنیاد شیخ انصاری در سالن امام خمینی (ره) مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام قم برگزار شد، به تحلیل ابعاد مختلف حکمرانی داده‌ها پرداخت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در این سخنرانی به وضعیت حکمرانی داده‌ها در کشورهای مختلف به ویژه اتحادیه اروپا اشاره کرد و گفت: حکمرانی داده‌ها شامل فرآیندهای مدیریت جمع‌آوری، یکپارچه‌سازی، پردازش، توزیع و امنیت داده‌ها است. در کشورهای پیشرفته، قوانین و مقررات خاصی برای دسترسی و حفاظت از داده‌ها وضع شده است.

وی افزود: در ایران نیز ۲۷ نهاد مختلف به جمع‌آوری داده‌ها پرداخته‌اند که یکی از چالش‌های اصلی عدم یکپارچگی این داده‌ها است. برای موفقیت در حکمرانی داده‌ها، لازم است داده‌ها در قالبی واحد جمع‌آوری و پردازش شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به تصویب قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی در آبان ۱۴۰۱ اشاره و تصریح کرد: این قانون بسیاری از مسائل حکمرانی داده‌ها را به شورای عالی فضای مجازی سپرده است. با این حال، چالش‌هایی همچون نبود هماهنگی و یکپارچگی در میان دستگاه‌ها وجود دارد.

حجت‌الاسلام و المسلمین کوهی همچنین به منشور حقوق شهروندی در خصوص حفاظت از حریم خصوصی و امنیت داده‌ها اشاره کرد و گفت: گرچه در مواد ۳۵ و ۳۷ این منشور به حفاظت از حریم خصوصی و امنیت داده‌ها پرداخته شده، هنوز بسیاری از این قوانین به‌طور کامل عملیاتی نشده‌اند.

وی به اهمیت قوانین بین‌المللی در خصوص مالکیت داده‌ها اشاره کرد و افزود: کشورهای مختلف به‌ویژه اتحادیه اروپا به‌طور صریح مالکیت داده‌ها را مشخص نکرده‌اند. این مسئله به دلیل پیچیدگی‌های فلسفی و حقوقی آن است که هنوز به یک جمع‌بندی نهایی نرسیده است.

در ادامه، این پژوهشگر حوزه فناوری‌های هوشمند به پنج چالش اصلی حکمرانی داده‌ها اشاره کرد و اظهار داشت: حریم خصوصی، امنیت داده‌ها، شفافیت در استفاده از داده‌ها، پاسخگویی شرکت‌ها و جلوگیری از انحصار داده‌ها از جمله مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه هستند.

وی همچنین به مدل‌های مختلف حکمرانی داده‌ها در کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: کشورهایی همچون چین، ژاپن و برزیل قوانین خاصی در این زمینه دارند. با این حال، هیچ‌کدام به‌طور مستقیم به مالکیت داده‌ها نپرداخته‌اند.

حجت‌الاسلام و المسلمین کوهی با اشاره به رقابت‌های جهانی در حوزه داده‌ها، خاطرنشان کرد: داده‌ها دیگر تنها یک ابزار اقتصادی نیستند، بلکه به ابزاری استراتژیک برای کشورهای مختلف تبدیل شده‌اند. حکمرانی داده‌ها نه تنها در بعد فنی، بلکه در ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز حائز اهمیت است.

وی افزود: برای مدیریت مؤثر داده‌ها و جلوگیری از خطرات ناشی از استفاده نادرست از آن‌ها، قوانین و مقررات باید به‌طور مستمر به‌روز شوند و به‌طور مؤثری اجرا گردند.

حجت‌الاسلام و المسلمین کوهی به سه گفتمان موجود در حکمرانی داده‌ها اشاره کرد و افزود: اولین گفتمان، گفتمان توسعه است که داده‌ها را منبعی استراتژیک برای پیشرفت بشر می‌داند. گفتمان دوم، گفتمان خطر است که بر آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات حریم خصوصی تأکید دارد. گفتمان سوم که کمتر شناخته‌شده است، به دنبال توانمندسازی عمومی و دسترسی آزاد به داده‌ها است.

وی در ادامه تصریح کرد: چالش‌های حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال پیچیده‌تر شده‌اند. داده‌ها باید به‌طور گسترده‌تری در دسترس قرار گیرند تا رشد دیجیتال تسریع شود، اما این باید با حفظ امنیت داده‌ها و حقوق افراد همراه باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: قوانین و سیاست‌های مرتبط با داده‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که هم به حفظ امنیت و حریم خصوصی افراد توجه داشته باشند و هم زمینه رقابت و رشد اقتصادی دیجیتال را فراهم آورند.

وی به تقسیم‌بندی حکمرانی داده‌ها بر اساس زنجیره ارزش اشاره کرد و گفت: حکمرانی داده‌ها بر اساس شش عنصر اصلی قرار دارد: جمع‌آوری داده‌ها و یکپارچه‌سازی آن‌ها، پردازش داده‌ها، توزیع و انتشار داده‌ها، امنیت داده‌ها، تعیین نهاد متولی این زنجیره و همکاری با سازمان‌های بین‌المللی.

حجت‌الاسلام و المسلمین کوهی با تحلیل چالش‌های حکمرانی داده‌ها در ایران و جهان گفت: کشورهای مختلف به‌ویژه اتحادیه اروپا قوانینی را برای محافظت از داده‌های شخصی وضع کرده‌اند که در آن شش حق اساسی برای دارندگان داده‌ها در نظر گرفته شده است؛ این حقوق شامل دسترسی به داده، اصلاح داده، حذف داده، محدودیت پردازش داده‌ها، انتقال داده‌ها، و حق اعتراض به پردازش داده‌ها می‌شود.

وی در ادامه به موضوع مالکیت داده‌ها اشاره کرد و گفت: با وجود اهمیت این مسائل، در بسیاری از اسناد بین‌المللی، موضوع مالکیت داده‌ها به‌طور صریح مطرح نشده است. علت این موضوع پیچیدگی‌های حقوقی و فلسفی است که در این حوزه وجود دارد.

وی با اشاره به تحلیل‌های آینده‌نگرانه در خصوص حکمرانی داده‌ها اظهار داشت: بحث حکمرانی داده‌ها و مالکیت داده‌ها در فضای دیجیتال پیچیده و چالش‌برانگیز است. و با گسترش اقتصاد دیجیتال و افزایش حجم داده‌ها، کشورهای مختلف به دنبال تنظیم قوانین برای حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها هستند.