به گزارش خبرگزاری حوزه، آفرینش انسان، هدایت او در مسیر صحیح و بهشتی شدنش، مورد تاکید خداوند تبارک و تعالی قرار گرفته است. اما هدایت انسان گاهی به صورت تکوینی صورت می‌پذیرد و خداوند با نهادینه کردن قدرت عقل و تفکر، زمینه هدایت شدگی انسان را فراهم می‌کند. هدایت گاهی نیز به گونه هدایت تشریعی خواهد بود. هدایت تشریعی بر پایۀ اختیار استوار است. خداوند می‌فرماید:«إِنّٰا هَدَیْنٰاهُ‌ السَّبِیلَ‌ إِمّٰا شٰاکِراً وَ إِمّٰا کَفُوراً؛[۱] به درستی که انسان را به راه راست هدایت نموده‌ایم یا شاکر خواهد بود یا کفران خواهد ورزید.» پس انسان حق انتخاب مسیر سرنوشت خویش را دارد. اما کسانی که مسیر باطل را انتخاب می‌کنند، مورد خشم و غضب خدا و دوستان خدا خواهد بود.

اشکال

دشمنی با نژادهای گوناگون یکی از دستاوردهای دین اسلام محسوب می‌شود که در سخنان رهبران آن نمود و جلوه پیدا کرده است. امام سجاد (علیه السلام) ضمن دعا برای حمایت از مرزداران مملکت اسلامی، ایرانیان و سایر نژادهای دیگر را مورد نفرین قرار داده و نابودی آنها را از خداوند طلب کرده است.[۲] به طور طبیعی چنین وضعیتی سبب تنفر اقوام غیر عرب از اسلام و پذیرش آن خواهد شد.

پاسخ

تساوی حقوق بشر اسلامی

اسلام تمام افراد بشر را از یک پدر و مادر می‌داند و هیچ امتیازی برای رنگ، ثروت، مقام، قبیله، نژاد و ... قائل نمی‌شود. اسلام تنها امتیاز را تقوا می‌شمرد و گرامی‌ترین مردمان را، پرهیزگارترین آنان می‌داند.[۳] اسلام، مردم را مانند دانه‌های شانه با هم برابر می‌داند، چنانکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «النَّاسُ سَوَاءٌ کَأَسْنَانِ الْمُشْطِ؛[۴] مردم مانند دانه‌های شانه برابرند.» همچنین امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیهما السلام) فرمودند: «فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ؛[۵] مردم از دو صنف و دو دسته بیرون نیستند، یا برادر دینی تو هستند و یا نظیر تو، انسان می‌باشند.»

نابرابری شرک و توحید

با این حال در نگاه اسلام، عقیده به توحید جزء فطرت انسان بوده و پیشرفت‌های مادی و معنوی در گرو آن خواهد بود و در مقابل شرک و کفر در میان جوامع سبب نابودی ملت‌ها و مانعی اساسی در جهت رسیدن انسان به کمال نهایی خویش می‌باشد.[۶] گزاره‌های تاریخی بهترین شاهد بر این مدعا می‌باشند. همواره در طول تاریخ، اگر مشرکان و کافران بر اریکه قدرت تکیه زدند، دستاوردی جز ایجاد فاصله طبقاتی و ناعدالتی نداشتند و در نهایت با اعتراض‌های گسترده مردمی به زیر کشیده شدند؛ زیرا در هر زمان که هدف هر جامعه و هر امتی بهره‌مندی از زندگی مادی باشد و فکر و ذکرش محدود در چهار دیواری زندگی دنیا گردد، چنین امتی نمی‌تواند به فکر اجرای عدالت و حرکت به سوی کمال حقیقی باشد.[۷] قرآن نیز از این واقعیت خبر داده و فرموده افراد کور باطن به دنبال نابودی محصولات و نسل انسانی هستند.[۸]

نابودی شرک بدون خشونت

بر همین اساس، دعا برای نابودی شرک و کفر در فرمایش رهبران واقعی اسلام یعنی پیامبر خاتم و اهل بیت (علیهم السلام) توضیح داده می‌شود. دستور قرآن[۹] و سیره معصومان همواره بر دعوت انسان‌ها به توحید و پرهیز از هر گونه جنگ و خشونت بوده است.[۱۰] اما گاهی دشمن به نقطه‌ای از فرومایگی می‌رسد که برای متوقف کردن او چاره‌ای جز شمشیر کشیدن و نفرین او وجود ندارد. امام سجاد (علیه السلام) نیز نخست در دعاهای خویش برای حمایت از مرزداران، هدایت شدن مشرکان و کافران را طلب می‌کنند و در صورت عدم پذیرش دین حق، نابودی آنها را از خداوند خواستار می‌شود و در این میان تفاوتی میان نژادهای گوناگون نیست. هر کسی که با لجاجت و عناد در برابر پذیرش حق ایستادگی کند، مورد مذمت و نکوهش قرار خواهد گرفت.

ریشه امام سجاد علیه السلام در ایران

اما کسانی که برای گسستن رشته پیوند میان امام سجاد (علیه السلام) و ایرانیان تلاش می‌کنند، باید بدانند که این ارتباط ریشه‌ای، عمیق و جاودان است؛ زیرا امام (علیه السلام) فرزند شاهزاده خانمی ایرانی از دودمان ساسانیان به نام شهربانو بود[۱۱] و اگر طبق اشکال مطرح شده، امام سجاد تمام ایرانیان را نفرین کرده باشد، قطعا شامل مادر خودشان نیز خواهد شد. حال آنکه قطعا صحیح نیست؛ زیرا از یک سو، دستور صریح قرآن به انسان‌ها، احترام به والدین است هر چند مشرک باشند[۱۲] و از سوی دیگر، بر اساس ادله قطعی عقلی، امامان معصوم از والدین غیر مسلمان زاده نمی‌شوند[۱۳] و این خود نشان از مقام و جایگاه مادر امام زین العابدین (علیه السلام) دارد.

نتیجه

در جهان بینی اسلامی، کسانی که مسیر باطل را انتخاب می‌کنند، فارغ از نژادی که دارند، مورد خشم و غضب خدا و دوستان خدا خواهد بود و بر همین اساس، امام سجاد (علیه السلام) در وهله نخست برای هدایت تمام مشرکان و پذیرش دین حق دعا کردند و سپس در فرض عدم قبول اسلام، نابودی آنها را از خداوند طلبیدند.

پی نوشت

[۱]. انسان/۳.

[۲]. الصحیفة السجادیة، ص: ۱۲۸، دعای ۲۷.

[۳]. حجرات/۱۳.

[۴]. من لا یحضره الفقیه، ج‏۴، ص۳۷۹.

[۵]. نهج البلاغة، نامه ۵۳.

[۶]. مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج‏۱۶، ص: ۱۸۴.

[۷]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۹، ص: ۱۱۹.

[۸]. بقره/۲۰۵.

[۹]. نحل/۱۲۵.

[۱۰]. رفتار شناسی امام علی در آیینه تاریخ، ص:۱۱۴.

[۱۱]. إعلام الوری بأعلام الهدی ص: ۲۵۶.

[۱۲]. اسراء/۲۴.

[۱۳]. إعتقادات الإمامیة، ص: ۱۱۰.

منبع: اندیشه برتر – معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه های علمیه