به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، محمدتقی دشتی، رئیس مرکز پژوهشی مبنا با حضور در برنامه تلویزیونی «کتاب ۴» ویژه برنامه سی وسومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران، ضمن معرفی مرکز پژوهشی مبنا، اظهار کرد: مرکز پژوهشی مبنا، مخفف «مؤلفه‌های بنیادین نظام اسلامی» بوده و فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ با هدف پژوهش در عرصه‌های دین، فرهنگ دینی، نهادهای‌دینی و مردم‌سالاری دینی در واقع کارآمدسازی نظام جمهوری اسلامی تعریف کرده است.
این استاد دانشگاه افزود: بحمدالله این مرکز با پژوهش‌هایی که با استفاده از جامعه وسیع نخبگانی کشور صورت داده توانسته اثرگذاری و اثربخشی خوبی در پهنه حکمرانی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی یا تصمیم‌گیری داشته باشد. مبنا در واقع می‌خواهد به نظام جمهوری اسلامی از منظر پژوهشی و اندیشکده‌ای کمک کند که کارآمدتر شود.
* مسئله‌محوری و راهبردگرایی، رویکرد مرکز پژوهشی مبنا
دشتی، دو شیوه طرح پرسش و پاسخگویی به کلان موضوعات نظام را شیوه اصلی فعالیت‌های مرکز مبنا توصیف کرد و گفت: در عرصه پاسخ به حکمرانی، ما با نهادها وارد قرارداد می‌شویم و به پرسش‌هایی پاسخ می‌دهیم. از منظر پژوهش نیز ما به پشتوانه دسترسی به ۷۰۰ نفر از نخبگان کشور در عرصه های دانشی و اجرایی، پاسخ‌های مربوط به حل مسئله را می‌گیریم چرا که رویکرد اصلی مرکز مبنا مسئله‌محوری و راهبردگرا است.
وی تصریح کرد: مرکز پژوهشی مبنا یک مؤسسه خصوصی است، ولی ارتباطات بسیار خوبی با نهادهای مختلف نظام از بابت حل مسئله آن‌ها دارد، در واقع ارتباط با نهادها دارد و نکته حائز اهمیت اینکه ما هیچ بودجه و ردیف بودجه‌ای نداریم و درآمدهای ما مبتنی بر قراردادهای مرکز پژوهشی مبنا است. ما با هر سازمانی وارد قرارداد می‌شویم، از جمله صداوسیما، سازمان بازرسی، وزارت کشور، استانداری‌ها، برای حل مسائل‌شان قرارداد پژوهشی می‌بندیم و بحمدلله بودجه ما تأمین می‌شود.
رئیس مرکز پژوهشی مبنا با بیان اینکه طی ده سال گذشته بیش از ۲۰۰ پروژه علمی، پژوهشی و تحقیقاتی را کار کرده‌ایم، افزود: با گذشت یازده سال از فعالیت مرکز تاکنون ۶۰ مسئله فرهنگی، دینی و اجتماعی نظام را طی پروژه‌هایی انجام دادیم. قریب به یکصد کتاب را منتشر و ۲۷ کتاب در دست چاپ داریم.
دشتی در پاسخ به این پرسش که چه موضوعاتی در نظام جمهوری اسلامی و در کشور ایران مسئله‌ساز هستند، پاسخ داد: سؤال خیلی خوبی است. مبنا، مسائل را به صورت تصادفی کار نمی‌کند و بر اساس نظام‌واره‌های مسائل در دستور کار قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: پیش از این نظام‌واره‌ی جامع مسائل کشور به‌عنوان یک ابرپروژه برای سازمان بازرسی کل کشور کار کرده‌ایم. الان دقیقاً می‌دانیم که مسائل اولویت‌دار ما چه چیزهایی هستند، نظام‌واره‌های مسائل دیگری هم مثل آموزش و بحث‌های فرهنگی کار شده است. در واقع اولویت‌های ما بر اساس نظام‌واره‌های مسائل تعیین می‌شود. آنچه که در مسائل ما ریشه است. اگر بخواهیم ریشه‌های مسائل کشور را شناسایی کنیم به ۱۱ مسئله مادر و در نهایت ۹ مسئله ریشه‌ای فرهنگی دست یافته‌ایم.
این استاد و محقق دانشگاه خاطر نشان کرد: ما در نظام‌واره جامع مسائل کشور ۱۹۲۳ مسئله خرد را بعد از پالایش‌های متوسط شناسایی کرده و به ۸۱ مسئله میانی و میان‌مسئله و سپس به ۱۱ مسئله کلان رسیدیم. اگر بخواهم این ۱۱ مسئله مادر را معرفی کنم باید بدانیم که ما سه مسئله ریشه‌ای داریم که این‌ها بسترهای کارآمدی را مورد خدشه قرار می‌دهند.
وی بیان کرد: «اختلال در ارزش‌ها و هنجارهای بنیادین»، «اختلال در ساختارها و بافتارهای جامعه، مثل سرمایه‌ی اجتماعی، ارتباط گروه های اجتماعی با هم و غیره» و سومین مورد هم «اختلال در وحدت و انسجام ملی» است. این‌ها بستر هستند، یعنی اگر این‌ها نباشند کارآمدی فایده‌ای ندارد.
محمدتقی دشتی ادامه داد: در این میان ۸ نهاد کارآمدی داریم که این نهادها در کارآمدی مؤثر هستند. در هسته این‌ها در واقع نظام اجرایی و اداری کشور قرار دارد و ۷ نهاد حول این منظومه قرار می‌گیرند به نام «نهاد خانواده»، «نهاد آموزش»، «نهاد رسانه» و «نهاد دین». این چهار نهاد جامعه‌پذیری را درست می‌کنند و به تبع آن سه نهاد پشتیبانِ «سلامت»، «امنیت» و «تولید» را داریم.
رئیس مرکز پژوهشی مبنا گفت: تولید به معنای اعم کلمه، تولید ارزش، کالا، فرهنگ و غیره است. ما این ۱۱ مسئله مادر را وسط گذاشته‌ایم و برای کارآمدسازی نظام اسلامی این‌ها را تحت قالب منظومه کارآمدی نظام اسلامی یا «مکنا»، حل می‌کنیم.
* تدوین طرح تحول بنیادین نظام اداری یا انقلاب اداری
وی اضافه کرد: ان‌شاءالله در اپلیکیشنی که مختص نخبگان تهیه کرده‌ایم، سعی داریم نخبگان و نهادها را مدنظر قرار دهیم و برای حل مسائل نظام و کارآمدسازی آن، استفاده کنند. این برنامه محصول ۱۰ سال پژوهش، مسئله‌شناسی و آسیب‌شناسی مرکز پژوهشی مبنا است و این کتاب کارآمدی نظام در واقع پشتوانه نظری آن مکنا محسوب می‌شود.
دشتی در بخش دیگری از گفت وگوی خود با شبکه چهار سیما به معرفی کتاب «کارآمدی نظام» پرداخت و گفت: سال ۹۶ مقام معظم رهبری به یکی از نهادها فرمودند که بحث اختلال در کارآمدی نظام را بررسی و پژوهش کنید. چرا در جاهایی ما نمی‌توانیم کارآمد باشیم؟ بُعد دینی و فرهنگی را به ما دادند و ما طرف قرارداد شدیم و بحمدلله کار بسیار مبارکی شد.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری می‌فرمایند: اگر کارآمدی از میان برود مشروعیت نیز از بین خواهد رفت. خیلی جمله عجیبی است و لذا این بحث برای ما مهم بود. این کتاب با استفاده از روش SPM یا «روش مسئله‌محور راهبردگرا» که روش بومی خود مبنا است و در شورای عالی انقلاب فرهنگی هم به عنوان نوآوری در حال ثبت می‌باشد، یک روش ترکیبی جامع است که با استفاده از نخبگان متعدد و متخصصین امر و فراتحلیل، تمام پژوهش‌ها و کار اندیشکده‌ای سروسامان گرفت.
این محقق و پژوهشگر اظهار کرد: آنچه عصاره و نتیجه این پژوهش می‌باشد، آنست که اولاً احساس ناکارآمدی در مردم ما بیش از خود ناکارآمدی است. یعنی در جاهایی هم که کارآمد هستیم، مردم احساس ناکارآمدی می‌کنند. دوم اینکه، ما در بخش‌هایی ناکارآمد، در بخش‌هایی کارآمد هستیم و در بخش‌هایی هم بینابین هستیم و لذا اختلال در کارآمدی داریم. این عرصه‌ها، شاخص‌ها، تعریف، علل و عوامل اختلال و راهبردها و راهکارهای کارآمدی نظام در این کتاب مشخص شده است.
وی افزود: کتاب کارآمدی نظام، ویراست دوم است، عنوان فرعی؛ بررسی کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران در ابعاد دینی، فرهنگی و اجتماعی با تأکید بر آسیب‌ها و راهبردها است و نشر مکث اندیشه به عنوان ناشر تخصصی مرکز پژوهشی مبنا عهده دار چاپ و نشر آثار مجموعه است.
دشتی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود به موضوع «تبنا» یا تحول بنیادین نظام اداری کشور اشاره کرد و گفت: تبنا در واقع ذیل مکنا قرار دارد که اگر ما به تبنا، به عنوان تحول بنیادین نظام اداری یا انقلاب اداری نپردازیم، کاری که در کوتاه مدت می‌توانیم انجام دهیم در بلندمدت نخواهیم انجام داد، من این پیغام را خدمت ریاست محترم جمهور ارسال کرده‌ام و از همین تریبون هم مجدد خدمت ایشان این نکته را بازگو خواهم کرد؛ چراکه لازم است و در ابعاد هنجاری، ساختاری، روشی، نیروی انسانی، اصول حکمرانی و نظام دانایی به یک وحدت رویه، برنامه جامع و مدّون برسد و مرکز پژوهشی مبنا به این مهم دست یافته است.
۳۱۳/۱۷
