خبرگزاری حوزه | نماز و خلوت در دل شب با محبوب حقیقی از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چنانچه که قرآن در این باره می فرماید:

«تَتَجَافَی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ؛ فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ.»۱

ترجمه:

«پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود (و بپا می‌خیزند و رو به درگاه خدا می آورند) و پروردگار خود را با بیم و امید می‌خوانند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند؛ هیچ کس نمی‌داند چه پاداش‌های مهمّی که مایه روشنی چشمهاست برای آنها نهفته شده، این پاداش کارهایی است که انجام می‌دادند.»

شرح:

هر عاشقی نیازمند خلوت با محبوب است و از هر فرصتی برای همنشینی و همکلامی با محبوب بهره می گیرد. هر فرصتی را که در این جهت از دست می دهد، تمام وجودش پُر از غم و اندوه می شود؛ چراکه همنشینی با یار را از دست داده و این امر برای یک عاشق، بسیار گران است. اگر عاشقی اینگونه نباشد، عاشق نیست و یا حداقل اینکه راه و رسم عاشقی نمی داند.

خداوند به حضرت موسی علیه السلام فرمود:

«یَا اِبْنَ عِمْرَانَ، کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی فَإِذَا جَنَّهُ اَللَّیْلُ نَامَ عَنِّی أَ لَیْسَ کُلُّ مُحِبٍّ یُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِیبِهِ.»۲

ای پسر عمران! دروغ می گوید کسی که گمان می کند مرا دوست دارد، اما وقتی که شب می شود (می خوابد و) از من غافل می شود. مگر نه این است که هر عاشقی خلوت کردن با حبیب خویش را دوست دارد؟

به راستی که چه زیبا و دوست داشتنی است. خدایی که به دنبال خلوت با حبیب و محبوب خویش است، خدایی که به بنده خویش اجازه می دهد تا با او خلوت کند، همان خدایی است که در قرآن اینگونه معرفی شده است:

«هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ.»۳

او خدایی است که معبودی جز او نیست، دانای آشکار و نهان است، و او رحمان و رحیم است.

«هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ.»۴

و خدایی است که معبودی جز او نیست، حاکم و مالک اصلی اوست، از هر عیب منزّه است، به کسی یتم نمی‌کند، امنیّت بخش است، مراقب همه چیز است، قدرتمندی شکست‌ناپذیر که با اراده نافذ خود هر امری را اصلاح می‌کند، و شایسته عظمت است؛ خداوند منزّه است از آنچه شریک برای او قرارمی‌دهند.

«هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ.»۵

او خداوندی است خالق، آفریننده‌ای بی‌سابقه، و صورتگری (بی‌نظیر)؛ برای او نامهای نیک است؛ آنچه در آسمانها و زمین است تسبیح او می‌گویند؛ و او عزیز و حکیم است.

بنابراین بسیار عجیب خواهد بود اگر بنده ای درخواست خلوت با چنین حبیب و محبوبی در دل شب را اجابت نکند و در خواب غفلت به سر برد!

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بیداری در دل شب برای مناجات با خداوند را اینگونه توصیف می کنند:

«اِذا قـامَ الْعَبْدُ مِنْ لَذیذِ مَضْـجَعِهِ وَالنُّعـاسُ فِی عَیْنَـیْهِ لِیُـرْضِیَ رَبَّـهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِصَـلاةِ لَیْلِهِ، بـاهَی اللّهُ بِهِ مَلائِـکَتَهُ،

فَقـالَ: اَمـا تَرَوْنَ عَـبْدی هذا، قَدْ قـامَ مِنْ لَذیذِ مَضْـجَعِهِ اِلی صَـلاةٍ لَمْ اَفْـرُضْها عَـلَیْهِ اِشْـهَدُوا اَنِّی قَـدْ غَفَـرْتُ لَهُ.»۶

هنگامی که انسان از بستر لذتبخش خود برمی خیزد در حالی که چشمانش خواب آلود است، برای اینکه با نماز شبش می خواهد پروردگار خود را خوشنود سازد، خداوند در مقابل فرشتگانش به او می نازد و می فرماید: آیا بنده مرا نمی بینید که از رختخواب گوارایش برای نمازی که من بر او واجب نکرده ام برخاسته؟ گواه باشید که او را بخشیدم.

و اما اگر کسی مزیّن شد به این حُبّ و عشقی که منظور خداست و آنگونه که او می خواهد راه و رسم عاشقی را به جا آورد، هیچ کس نمی داند که آن محبوب لایتنهاهی چه پاداش و چشم روشنی عظیمی برای او مهیا کرده است؛ اگرچه، چه بسا همان همنشینی و همکلامی با چنین محبوبی در دل شب، بالاترین چشم روشنی برای یک عاشق باشد.

پی نوشت ها:

۱. سوره سجده، آیات ۱۶ و ۱۷.

۲. وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۷۷.

۳. سوره حشر، آیه ۲۲.

۴. همان، آیه ۲۳.

۵. همان، آیه ۲۴.

۶. وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۱۵۷.

تهیه شده در سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه