حجت الاسلام والمسلمین محمد علی لیالی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، ضمن گرامیداشت ۱۴ آبان، روز فرهنگ عمومی ابراز داشت: تعاریف مختلفی از فرهنگ و مفاهیم مرتبط با آن تاکنون ارایه و عرضه شده است، اما به اجمال می توان گفت فرهنگ مجموعه قواعد و مقررات، آداب و رسوم، هنجارها و باید ها و نبایدهایی است که این ها یا مربوط به اصول و موازین دینی هستند و یا قواعد و ضوابط، عرفی، وضعی و قراردادی می باشند که در یک جامعه وجود داشته، دارد و خواهد داشت
وی افزود: از این حیث باید گفت بخش مهمی از شاخصه های فرهنگی یک جامعه ریشه در گذشته آن دارد و لذا ما در تحلیل مباحث فرهنگی، چاره ای جز توجه به ریشه ها و گذشته ها نداریم.
وی همچنین گفت: بر این اساس ما در یک جامعه، با طیفی از رفتارها و باورها و آداب پذیرفته شده از سوی جمعیت حداکثری جامعه روبرو هستیم که خود این ها به هنجارها و ارزش ها تعبیر می شود که این ها مطابق با فرهنگ عمومی جامعه است.
این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: در مقابل برخی رفتارها و عادت ها و رسومی نیز وجود دارد که در عرف جامعه شناسی و فلسفه اخلاق از آن ها به ناهنجاری ها یا ضدارزش ها تعبیر می شود که همان نبایدهای مطرح در جامعه به شمار می روند.
وی ادامه داد: در اینجا لازم می دانم که برای شفاف تر شدن بحث از مثال هایی چون فرهنگ راهنمایی و رانندگی، فرهنگ آپارتمان نشینی و فرهنگ شهرنشینی بهره بگیرم تا بر این نکته تاکید کنم که قاعدتاً چنانچه فردی این ها را رعایت نکند مورد بازخواست و حتی جریمه قرار می گیرد، ضمن آن که به هر حال نابهنجاری ها و ضدارزش ها به هویت و کلیت یک جامعه ضربه می زند.
حجت الاسلام و المسلمین لیالی همچنین با اشاره به سازگاری مولفه های فرهنگ عمومی ما با هویت ایرانی و اسلامی جامعه گفت: ما در جامعه خودمان، مولفه ها و مشخصه هایی داریم که باید در ساحت فرهنگ عمومی اولاً آن ها را بشناسیم تا در وهله بعد بتوانیم به درستی نسبت به شناسایی نقاط ضعف و نقص آن ها اقدام کنیم.
وی خاطرنشان کرد: از این نکته کلیدی هم نباید غافل شویم که اساساً مولفه های فرهنگ عمومی ما با هویت ایرانی و اسلامی ما سازگار است و لذا، هر حرکت و باور و رفتاری که با این قضیه سازگار نباشد از آن به عنوان نابهنجاری و ضدارزش تعبیر می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی همچنین بیان داشت: از سوی دیگر باید توجه داشت که به جهت تنوع فرهنگی جامعه ایرانی، خرده فرهنگ های آن نیز متنوع است، چه آن که در جامعه متکثری چون جامعه ما، خرده فرهنگ های بسیاری وجود دارد که ناظر به اقوام و مذاهب و فرهنگ ها و زبان های مختلف است و طبعاً رعایت این خرده فرهنگ ها برای تابعان آن ها ضروری است.
وی با اشاره به این که فرهنگ عمومی باید با اقتضائات خاص زمانی و مکانی و نیز تفاوت قومیتی و نژادی و غیره مورد توجه و تحلیل قرار گیرد، افزود: در جامعه ما، شاخصه ها و مولفه های مثبت و مطلوب فرهنگی وجود دارد که در مقابل آن ها ناهنجاری ها و یا ضد فرهنگ ها مطرح است؛ به عنوان مثال در جامعه ایرانی، فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی، احترام به والدین و بزرگترها، دیانت و مذهب و رعایت شعائر دینی و مناسبت های مذهبی از جمله ارزش ها و مولفه های مثبت ماست، همچنان که سنت حسنه وقف، آداب و رسوم مناسب برای مجالس عزا و عروسی، تاکید بر ازدواج و احترام به سالمندان و غیره همه این ها جزو هنجارها و ارزش ها به شمار می رود و عکس این ها به معنای نابهنجاری ها است، مثل این که کسی که به دنبال مال اندوزی و خوردن بیت المال و اختلاس و غیره باشد.
