به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام احمد فربهی در چهاردهمین مدرسه شبهه پژوهی با عنوان «تفکر صحیح» که به همت مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه و با همکاری نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، مجمع عالی حکمت اسلامی، انجمن معرفت شناسی حوزه و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، به تشریح «آثار و نتایج تفکر صحیح» پرداخت و گفت: فکر در لغت به معنای حرکت عقل بین معلومات است؛ در منطق هم فکر به معنای حرکت عقل از برای تبدیل مجهول به معلوم می‌باشد. در قرآن کریم نیز داریم که غنای یک انسان عاقل به فکر اوست.

وی افزود: در تفکر می توان به قواعدی دست یافت که ما را به مصونیتی برای رسیدن به نتایج صحیح برساند.

تبدیل شدن قواعد منطقی به ارتکاز فکری، یکی از نتایج تفکر صحیح است

حجت الاسلام فربهی خاطرنشان کرد: اگر قواعد منطقی به مهارت تبدیل شوند، حداقل دو ثمره را به دنبال خواهد داشت؛ یکی از این ثمرات تبدیل شدن قواعد منطقی به رویه و ارتکاز فکری است. یعنی با کمترین توجه می توان به قواعد منطقی دسترسی داشته و از خطاهای فکری که دیگران به طور معمول با آن ها مواجه هستند، مصون ماند.

وی چگونگی رسیدن به بافت ذهنی منطقی را از طریق تمرین قواعد منطقی دانست و گفت: ما می توانیم از سه راه به این بافت ذهنی برسیم؛ یکی از آن ها «تحلیل» است. یعنی اگر کتاب یا هر محتوای دیگری را به صورت تحلیلی بخوانیم و روی صدق یا عدم صدق گزاره های آن توجه کنیم و از مطالعه دستوری بپرهیزیم، می توانیم ذهن خود را منطقی بار بیاوریم.

مثال یابی برای قواعد منطقی، یکی از راه های تبدیل این قواعد به مهارت

این استاد فلسفه مثال یابی برای قواعد منطقی را یکی دیگر از راه های تبدیل آن ها به مهارت برشمرد و تصریح کرد: تمرین و توسعه در مصادیق موجب می شود قواعد منطقی به مؤلفه شخصیتی گردد.

وی با اشاره به تطبیق قواعد منطقی بر ساحت های مختلف زندگی به عنوان سومین راهکار برای رویه شدن این قواعد در ذهن انسان، افزود: مرحوم علامه طباطبایی که روش تفسیری ایشان تفسیر قرآن به قرآن است، مبتنی بر دو رکن «تحلیل متن» و «انضمام آیات» می باشد که هردوی این ها از مهارت های منطقی هستند. مهدی عباسی به امام موسی بن جعفر(ع) عرض کرد که من در قرآن آیه ای را که از شرب خمر نهی کرده است، دیده ام؛ اما حرمت آن را ندیده ام. شما به چه دلیلی می گویید در قرآن خمر حرام شده است؟ امام فرمود: مگر ندیده ای که در آیه شریفه فرموده «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ». او در جواب گفت در کجای قرآن حرمت خمر آمده؟ امام سپس فرمود مگر ندیده ای که در قرآن می فرماید «قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ الْإِثْمَ». پس هرآنچه مصداق إثم باشد حرام است و چون خمر مصداق إثم می باشد، حرمت آن ثابت می شود.

حجت الاسلام فربهی بیان داشت: باید در صحنه های مختلف قواعد منطقی را به کار گیریم تا در این امر به مهارت برسیم. تحلیل، تمرین و تطبیق موجب تبدیل شدن قواعد منطقی به شخصیت منطقی می شود.

شفافیت، اولین محصول تفکر منطقی

وی گفت: اولین محصول تفکر منطقی «شفافیت» است که در نتیجه تعریفات به دست می آید. مهارتی که در باب تعریفات باید پیدا شود، صحبت کردن با شفافیت و قابل فهم بودن است. اینکه بپنداریم اگر پیچیده صحبت کنیم نشان از علم و منطق بالای ما دارد، این یک اشتباه بزرگ است. کسی که منطق قوی داشته باشد سعی می کند، شفاف و به دور از هرگونه پیچیدگی حرف بزند.

کارشناس دینی اظهار کرد: الفاظ قالب های معانی هستند و باید این قالب ها به گونه ای باشد که کثرت ارتباط و سرعت انتقال را برای ما به ارمغان بیاورد.

وی با تأکید بر اهمیت سرعت انتقال به عنوان یکی از کمک کننده ها در فهم بهتر اظهار داشت: اگر این ملکه را پیدا کنیم، می توانیم در مناظرات مختلف از آن بهره برده و به سرعت پاسخ های منطقی را پیدا و ارائه کنیم.

سرعت انتقال و کثرت ارتباط با تمرین احکام قضایا و مباحث قیاسات به دست می آید

حجت الاسلام فربهی گفت: سرعت انتقال و کثرت ارتباط با تمرین احکام قضایا و مباحث قیاسات و تبدیل آن ها به مهارت به دست می آید. این ویژگی را افرادی همچون علامه طباطبایی داشته اند.

وی ادامه داد: مناط محوری سومین ویژگی شخصیتی یک شخص منطقی است که پس از تمرین قواعد به دست می آورد.

تعجب، حاصل ادراک ناهماهنگی در بحث های منطقی

استاد سطوح عالی حوزه علمیه، ادراک ناهماهنگی در بحث های منطقی را موجب «تعجب» برشمرد و خاطرنشان کرد: طنزها و شوخی ها به طور طبیعی با به کارگیری ادراک ناهماهنگی به وجود می آید. کسانی که می خواهند مهارت های منطقی را به دست آورند، باید ادراک ناهماهنگی را به خوبی مطالعه کنند.

وی گفت: از زاویه خود و دیگران، می توان گفت نقد اندیشه های دیگران و مصونیت نسبی نسبت به تفکرات از مهمترین آثار تفکر صحیح است. از یک زاویه دیگر اثر تشخیصی و اثر تحریکی را می توان از آثار تفکر صحیح دانست. اگر فکر در محتوای صحیح و به روش صحیح باشد ما را به سمت امور صحیح تحریک و دعوت می کند.

حجت الاسلام فربهی در پایان خاطرنشان کرد: به طور کلی می توان شفافیت حداکثری، مصونیت و اتقان حداکثری، انسجام فکری و گفتاری و همچنین تزاید و تکثر استنتاجی از آثار محوری تفکر صحیح اعلام نمود.