به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در مراسم عزاداری حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: آیات ۳۵ الی ۳۸ سوره مبارکه نور آیاتی هستند که به همدیگر مرتبطند. در این مجموعه آیات به صورت اجمالی می‌توان گفت که خداشناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی و معادشناسی وجود دارد بنابراین این آیات متضمن مطالب بسیار گسترده‌ای‌اند. اگر بخواهیم در خصوص این آیات بحث‌های تفسیری، روایی، فلسفی انجام دهیم بیش از یک سال کار علمی می‌طلبد، سالی که روزی سه الی چهار ساعت راجع به این آیات تحقیق و بررسی انجام شود.
وی ادامه داد: در این آیات ارتباط بین خدا و بشر و اینکه خداوند در این عالم مادی چگونه بر این بشر ظهور کرده و می‌کند از جمله مفاهیم این آیه است. اگر بخواهیم بخش محوری این آیات را بیان کنیم با به آن بخشی از این مجموعه آیات اشاره کنیم که خداوند خودش را دارد معرفی می‌کند « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ؛ خدا نور (وجودبخش) آسمانها و زمین است» خدا می‌فرماید حقیقت من یک حقیقت نوری است نه این نور مادی. نوری که به ذاته روشن است و مظهر(روشن کننده) غیر است. نوری که «الظاهر بذاته و مظهر لغیره» است که یک درجه نازلش همان خورشید است
آیت‌الله فاضل لنکرانی تشریح کرد: خداوند در ادامه آیه برای روشن کردن مفهوم نور خود مثلی می‌زند و می‌فرمایید « مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ؛ داستان نورش به مشکاتی ماند که در آن چراغی روشن می‌باشد و آن چراغ در میان شیشه‌ای است که از تلألؤ آن گویی ستاره‌ای درخشان است. در قدیم مشکات به محلی می‌گفتند که معمولا چراغ‌دان را آنجا قرار می‌دادند که محوریت داشته باشد و از گزند خاموش شدن به واسطه باد و چیزهای دیگر در امان باشد. جایگاه نوری‌اش خوب باشد. بر این اساس مَثَل نور خدا، مَثَل محل چراغی می‌ماند که در آن مصباحی و چراغی روشن است که این چراغ داخل شیشه‌ای است. این چراغی که در این شیشه روشنایی می‌دهد او را مثل ستاره‌ای قرار می‌دهد که می‌درخشد.
وی ادامه داد: این چراغ همیشه در حد اعتدال است این ازاعه و آشکارگی نور همیشه در حد بالایی از روشنایی و اعتدال است و انحرافی به شرق و غرب ندارد. در این نور هیچ انحرافی وجود ندارد. این چراغ اذاعه نور می‌کند. حتی اگر آتشی نزدیک آن قرار ندهند خودش روشنایی می‌دهد برای همیشه. این نوری، نوری است پشت نور دیگر. « یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لَا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَی نُورٍ؛ روشن از درخت مبارک زیتون که (با آنکه) شرقی و غربی نیست (شرق و غرب جهان بدان فروزان است) و بی‌آنکه آتشی زیت آن را برافروزد خود به خود (جهانی را) روشنی بخشد، پرتو آن نور (حقیقت) بر روی نور (معرفت) قرار گرفته است».
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم گفت: در ادامه آیه آمده است « یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ؛ خدا هر که را خواهد به نور خود (و اشراقات وحی خویش) هدایت کند و (این) مثلها را خدا برای مردم (هوشمند) می‌زند (که به راه معرفتش هدایت یابند) و خدا به همه امور داناست! » در این بخش از آیه باید دقت بیشتری کرد چرا که خداوند می‌فرمایید این نور، نوری نیست که هر کسی بخواهد سراغش برود، این نور برای هر کسی قابل دستیابی نیست. کسی که مورد عنایت خداوند قرار می‌گیرد به این نور هدایت می‌شود. فقط کسانی که خداوند بخواهد می‌توانند با این نور هدایت شوند.
وی ادامه داد: این نور را در روایات به قلب مومن تعبیر کرده‌اند، به هدایتی که خداوند برای بشر قرار داده است. مشکات را نیز به علم یا قلب پیامبر(صلی‌الله علیه وآله) تفسیر کرده‌اند. در تفاسیر اهل سنت نیز این تعابیر و تفاسیر وجود دارد این‌ها در واقع مثال‌های خداوند برای ماست برای اینکه خوب بفهمیم و گرنه خداوند و امر الوهی از این مثال‌ها مبراست.
آیت‌الله محمد جواد فاضل تاکید کرد: وقتی که در این آیه بیان می‌شود که این چراغ و این نور همیشه روشن است یعنی بعد از وجود پیامبر(صلی‌الله علیه وآله) باید یک شخصیت‌ها و افرادی باشند که خودشان مرضی لله باشند و این نور را روشن نگه‌دارند اگر چه ملائکه و وحی بر آنها نازل نشود. خداوند نور خودش را در پیامبر(صلی‌الله علیه وآله) و در نبوت و استمرارش را در ولایت قرار داده است این هدایت هدایت خاصه است هر کسی به این نور، هدایت نمی‌شود آنهایی که متعلق خداوند هستند در این هدایت قرار می‌گیرند و اراده خدا هم بدون دلیل و بیراه نیست.
وی ادامه داد: انسانی که دنیا قلب او را نگیرد، اهل لجاجت نباشد، غشاوه علی چشم و قلب نداشته باشد و اکنه به معنای پرده‌ای که تمام قلب را می‌گیرد نداشته باشد ممکن است مورد هدایت الهی واقع شود. کسی که اکنه و غشاوه داشته باشد هر چه برای او آیات قرآن بخوانند و هر چه معجزات نشانش دهند تاثیری بر او نداد این‌ها همان‌ها هستند که قلب آنها قسی شده است. اگر قلب‌ها اینطور نباشند این‌ها هدایت به نور پیدا می‌کنند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)بیان کرد: خداوند در این آیات چقدر خوب خودش را دارد معرفی می‌کند. این مثال‌های خداوند برای این است که همه بشر آن را بفهمد نه اینکه خودش را بخواهد به این امثال تشبیه کند خداوند مبری از این تشبیه است و این امثال فقط برای فهم بیشتر انسان است. در روایات آمده است که شجره مبارکه شجره نبوت است. این در حالی است که در خود آیه آمده گفته است که این شجره مبارکه چه شجره‌ای است و شامل چه کسانی می‌شود. چراغ هدایت فقط در همین شجره مبارکه است. در آیه ۳۶ می‌فرماید « فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ؛ (و آن مشکات) در خانه‌هایی (قرار دارد مانند معابد و مساجد و منازل انبیاء و اولیاء) که خدا رخصت داده که آنجا رفعت یابد و در آنها ذکر او شود و صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند.» نور من در خانه‌هایی هست که در ملکوت رفعت پیدا می‌کنند، مردان، زنان و در و دیوار این بیوت ذکر خداوند دارند؛ شب و روز خداوند را تسبیح می‌کنند. در روایات شیعه و اهل سنت از پیامبر(صلی‌الله علیه وآله) سوال شده که منظور از این بیوت، خانه‌های انبیاء است که ایشان فرمودند بله.
وی ادامه داد: در کتب اهل سنت آمده است که ابوبکر از پیامبر(صلی‌الله علیه وآله) سوال کرد که بیت علی و فاطمه از این بیوت است که پیامبر فرمودند برترین این بیوت است. این را آلوسی در کتاب خودش نقل کرده و بعدش می‌گوید اگر سند حدیث درست باشد نمی‌شود دست از این حدیث برداشت.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: به نظر من ما اصلا برای تفسیر این آیه نیازی به روایات نداریم. خود آیات کاملا مباحث را تشریح کرده‌اند. در آیات آمده است که این خانه‌ها، خانه‌هایی هستند که خداوند اراده کرده در ملک و ملکوت رفیعه باشند، چشم دنیا و ملائکه به این بیوت و خانه‌ها باشد.
وی ادامه داد: در روایات آمده است که حضرت فاطمه زهرا(سلام‌الله علیها) از نور عظمت خداوند خلق شده است. وقتی خداوند حضرت فاطمه(سلام‌الله علیها) را خلق کرد ملائکه گفتند خدایا این نورت چیست؟ آنها وقتی نور ایشان را دیدند آنقدر این نور، نورانی بود که بی اختیار سجده کردند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: به نظر من برای اینکه بخواهیم بگوییم منظور از «بیوت» در این آیه خانه حضرت فاطمه (سلام‌الله علیها) و حضرت علی (علیه‌السلام) می باشد اصلا نیازی به این روایات نداریم این موضوع از مفهوم خود آیه قابل اثبات است. کدام خانه را سراغ دارید که در آن شبی ۱۰۰۰ رکعت نماز خواند شود. تسبیح، ذکر و یاد خداوند همیشگی باشد. همسر و زن و بچه‌ها در آن نماز بخوانند. همواره یکی در حال نماز خواندن و تسبیح خدا باشد. درست است در مسجد هم تسبیح خداوند انجام می‌شود اما این ذکر و تسبیح همیشگی نیست بلکه گاهی صورت می‌گیرد اما در این بیوت تسبیح خداوند همیشگی است.
وی ادامه داد: الان زمانی است که جامعه ما نیاز دارد که این حقایق در آن مطرح شود. اگر چه باید به این نکته هم توجه کنیم که این مقداری که الان در مورد دین، آیات قرآن، روایات و منابع و معارف دینی بحث و گفت‌وگو و تحقیق انجام می‌شود در طول تاریخ سابقه ندارد ،اصلا قابل مقایسه نیست. اما متاسفانه آن چه باعث ایجاد مشکلات برای جامعه ما شده است التفاوت و عدم توجه به میدان عمل است. ما همه کارهایی را که انجام داده‌ایم به اندازه کافی در جامعه مطرح نکردیم. در چنین جامعه‌ای که همه چیز در خدمت‌ماست هنوز معارف ناب اهل بیت(ع) به اندازه کافی مطرح نشده است، مبانی علمی و دینی این نظام و انقلاب را برای نسل جدید بیان نکرده ایم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: امام(ره) بر اساس نظریه ولایت فقیه این انقلاب را بنا نهاد اما ایشان حکومت دینی را از آیه آیه قرآن استنباط کرد. قرآن می‌گوید دین یعنی حکومت و امام راحل نیز در کتاب بیع‌شان می فرماید الاسلام هو الحکومه. کم‌کاری ما بوده است که در حال حاضر برخی از جوانان می‌گویند دین و حکومت ارتباطی به هم ندارند. همانطور که امام فرمود، حکومت عین دینداری است البته که باید شرایط و ضوابط حکومت دینداری را نیز رعایت کرد.
نظر شما