به گزارش خبرگزاری حوزه از مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند، در نشست تخصصی «بررسی مدل‌های برنامه‌ریزی در ایران با نگاهی به الگوی مطلوب برنامه‌ریزی در حوزه‌های علمیه» که به‌همت دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان برگزار شد، تصریح کرد: باید به دو مسئله بپردازیم؛ اول اینکه متناسب با شرایط و در زمان مناسب حرکت کنیم و دوم اینکه منفعل نبوده و در ساختن شرایط نیز حضور داشته باشیم.
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به آیه «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»، (حدید، ۲۵) گفت: حوزه علمیه در آستانه تحولی قرار دارد که اگر آن را باور نکند و به استقبال آن نرود، منزوی خواهد شد.
وی توضیح داد: حوزه علمیه باید خود را با مقیاس جدید دین‌داری مواجه کند و باور کند که جامعه اسلامی در مقیاس جدیدی وارد شده که شرایط و ابزارهای حل مسئله آن نسبت به قبل تفاوت کرده و آن «دین‌داری در مقیاس تمدنی» است.
او با اشاره به لزوم ارائه نسخه تمدن‌سازی نوین اسلامی و تعیین نقش حوزه در آن، گفت: هرچقدر حوزه علمیه در مسائل مختلف غایب باشد، رقیب او به ارائه می‌پردازد، چون عرصه عمل متوقف نمی‌شود و مردم مجبور به ادامه مسیر هستند؛ بنابراین ابتدا باید به الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت بپردازیم که از منظر آن می‌توان مسائل را بررسی کرد.
چارچوب مفهومی تحول در حوزه علمیه
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در ادامه به بحث مفهوم تحول در حوزه علمیه پرداخت و گفت: نیازهای حوزه باید در سه مجموعه درون حوزه، نظام اسلامی و جامعه اسلامی سنجیده شود.
وی تمدن‌سازی را دارای سه رکن دانست و گفت: اگر در این سه رکن فعال ظاهر شویم، می‌توانیم ادعا کنیم که قدرت تمدن‌سازی پیدا کرده‌ایم، در غیر این صورت طرف مقابل با در دست گرفتن این سه صحنه، جامعه را در دست می گیرد.
حجت الاسلام و المسلمین پیروزمند، رکن اول را محصولات عنوان کرد و گفت: چیزهایی که مصرف کرده و نیازهای خود را با آن رفع می‌کنیم، در اختیار رقیب قرار دارد و او از طریق تولید و نوآوری در محصولات خود ذائقه و سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد.
وی افزود: رکن دوم روابط است؛ یعنی همان ساختارهایی که شکلی از آن در سازمان‌های رسمی ایجاد می‌شود، بنابراین الگوی ارتباطات به‌معنای عام در سطوح و موضوعات مختلف باید شناخته شود تا در مسیر تمدن‌سازی بتوان از آن استفاده کرد.
او با اشاره به رکن سوم که تولید دانش است، گفت: جامعه‌ای که نیازهای علمی خود را برآورده کرده و برای جهان نیز تولید علم می‌کند، حوزه نفوذ خود را گسترش داده که در این زمینه نیز، تمدن رقیب، این کار را به‌خوبی انجام داده است.
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم، ادامه داد: رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۷۶ سخنرانی فوق‌العاده‌ای داشتند که کلیدواژه‌های آن تاکنون استفاده شده و یکی از آن‌ها این بود که حوزه هم‌زمان مسئولیت سه وظیفه «حفظ، ترمیم و بالندگی» را دارد؛ حفظ یعنی انتقال میراث گذشته به آینده، ترمیم یعنی دانش گذشته ناظر به مسائل جدید شود و بالندگی یعنی تحول و تکامل دانش گذشته که مستلزم تغییر در روش‌ها است و در این زمینه حتی روش فقاهت هم باید بالنده شود.
وی تأکید کرد: حوزه علمیه امروز باید برنامه خود برای این سه مرحله را ارائه دهد و نسبت به فقه، ایفای نقش حوزه در ارائه محصولات، اصلاح ساختارها، تولید دانش و... نقش‌آفرینی کند، زیرا تحول وقتی اتفاق می‌افتد که حوزه علمیه زیر بار این مسئولیت قرار گیرد.
الگوی برنامه‌ریزی مناسب در حوزه علمیه
حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند در بخش دیگری از سخنان خود ابراز کرد: برنامه‌ریزی دو نوع خطی و پویا دارد که مدل خطی معتقد است با تغییر یک نقطه از واقعیت، نقاط دیگر را تغییر می‌دهیم، اما مدل دوم، اعتقاد دارد که واقعیت را گفتمان‌ها می‌سازند و برنامه باید پویا و متناسب با انسان‌ها و تحولات در تغییر باشد.
وی با اشاره به اینکه این الگوها، خاستگاه غربی دارد و باید اصلاح شود، یادآور شد: در مدیریت حوزه علمیه باید توجه کنیم که موضوع مدیریت، شناور است که باید هر روز رصد شود و بدانیم که مدیریت، تنها متغیر تأثیرگذار نیست بلکه می بایست به‌دنبال نقطه بهینه خود باشد.
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم، با تأکید بر اینکه مدیریتی جوابگو است که ترکیبی از ثبات و شناوری باشد، گفت: لایه باثبات آن برای حفظ جهت‌گیری‌ها و ابزارها، و لایه شناور برای هضم تحولات و دیدن تنوع جوشش خلاقیت‌ها و استفاده از آن‌ها است.
وی ادامه داد: از زاویه‌ای دیگر، برنامه‌ریزی دو مدل متمرکز و نیمه‌متمرکز دارد که در شیوه متمرکز، از بالا سیاست‌گذاری شده و تا پایین اجرا می‌شود اما در افق آینده باید مدیریت راهبردی و نیمه‌متمرکز داشته باشیم، زیرا حجم مسائل آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان همه را در سطح مدیریت رسیدگی کرد، بلکه باید به خلاقیت‌ها اجازه رشد و بروز داده شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند، علاوه بر اینکه آمایش را مکان‌محور دانست که در آن باید به تعادل توجه کرد، افزود: طرح آمایش کشور، ملاک تعریف تعادل را عدالت قرار می‌دهد؛ ملاک عدالت نیز تساوی نیست بلکه تناسب است و تناسب در جهت تحقق هدف، معنا پیدا می‌کند و جریان آن هدف در پهنه مکانی از طریق الگوی پیشرفت معین می‌شود و در اینجا، برخلاف غرب، هدف را اقتصاد قرار نداده بلکه به فرهنگ نیز می‌پردازد.
وی تصریح کرد: در طرح آمایش حوزه علمیه، باید به امکان حضور به‌هنگام در مکان و موضوع لازم توجه کرد، یعنی باید به عنصر زمان و مکان بیشتر توجه شود؛ زیرا حوزه علمیه مسئول اقدام است که حداقل آن، سخنرانی و جهاد تبیین است.
او با اشاره به اینکه در بحث آمایش باید تعارضات را حل کنیم، با بیان مثالی در این زمینه گفت: شهرسازی‌ها عمودی شده و برج‌هایی ساخته می‌شود که به‌اندازه پنج محله است و بافت جمعیت و روابط را تغییر داده، اما بعد از آن متوجه دو نیاز مسجد و روحانی برای آن می شوند.
انتهای پیام/۳۱۳/۲۵
