به گزارش خبرگزاری حوزه، حوزه های علمیه در صد سال گذشت منشا و خاستگاه تحولات بسیاری در جامعه ایران و سراسر کشورهای متأثر پیرامون خود بوده است. اوج اثرگذاری حوزه علمیه ایران در انقلاب اسلامی و پی ریزی نگاه تمدنی به زیست انسانی بر پایه معارف اسلامی بوده است.

تفکر اسلام ناب محمدی، آنچه بر اساس قرائت نوین و حقیقی از دین برآمده است برایند همین نوزایی تفکرات نوین در بستر حوزه های علمیه شیعه است. امام راحل به عنوان یکی از پیشگامان این عرصه در عصر معاصر بنیان گذار شکل دهی به یک مکتب انسانی نوین بر اساس پایه های زیست در عصر مدرن و همچنین در هم آمیختن این مؤلفه ها با مؤلفه های ناب دینی بوده است. این انقلاب اسلامی بود که توانست با نوع نگاه خاص دینی برگرفته از اسلام ناب ایران اسلامی را این چنین موثر و قدرتمند گرداند.

در همین راستا جوشیدن این چشمه پرفیض، بیش از پیش در این روزها مورد نیاز و تمنا است.کرسی های آزاد اندیشی در حوزه یکی از مبادی زایش خردورزی بر پایه بن مایه های دینی و فقه و فلسفه اسلامی و... است. در همین راستا با دبیر کمیته مرکزی کرسی های آزاد اندیشی حوزه های علمیه گفتگویی داشتیم تا از چند و چون این فعالیت ها در حوزه مطلع شوی..

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد اندیشی حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با حوزه، در رابطه با ضرورت تشکیل کمیته کرسی‌های آزاد اندیشی بیان کرد: پس از صدور فرمان مقام معظم رهبری در رابطه با گسترش کرسی‌های آزاد اندیشی در سال ۱۳۸۱ و اقداماتی که در این زمینه در همان اوایل صورت گرفت حوزه علمیه و مدیریت آن درصدد برآمد که مسئله کمیته کرسی‌های آزاد اندیشی را به صورت یک امر نهادینه شده در حوزه‌ی علمیه در بیاورد لذا در کمیسیون نظریه پردازی، نقد و کرسی‌های آزاد اندیشی شورای اعطا به جهت اهمیت کرسی‌ها یک کمیته‌ای تعیین شد که این کمیته مستقلا به گسترش و هدایت کرسی‌های آزاد اندیشی در حوزه های علمیه اهتمام داشته باشد.

کرسی‌های آزاد اندیشی یکی از پایه های جدی گسترش علوم به شمار می‌آید

وی با بیان اینکه مسئول این کمیته را مدیر حوزه علمیه تعیین می‌کند و یکسری اعضای حقیقی و حقوقی دارد، یادآور شد: این کمیته به دنبال صدور فرمان مقام معظم رهبری برای برگزاری‌ کرسی‌های آزاد اندیشی شکل گرفت و ضوابطی را مبنی بر این که کرسی‌های آزاد اندیشی از آنچه باید اتفاق بیفتد منحرف نشود و در عین حال عاملی برای گسترش این کرسی‌ها به شمار بیاید تصویب کرد و بر اساس آن قوانین که در این کمیته تصویب شد برای هر استان نیز یک کمیته استانی کرسی‌های آزاد اندیشی به ریاست مدیر حوزه و دبیری معاونت پژوهشی همان استان شکل گرفت.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری با تأکید بر اینکه کرسی‌های آزاد اندیشی یکی از پایه‌های جدّی گسترش علوم به شمار می‌آید، اظهار کرد: به این معنا اگر علمی بخواهد گسترش پیدا کند ممکن نیست مگر این که کاملا نقادانه به آن علم نگاه شود و هین نقدها کمک می‌کند برای اینکه اگر نواقصی در آن علم وجود دارد بر طرف شود و در عین حال عاملی برای تکامل آن‌ها است.

وی تصریح کرد: کرسی های آزاد اندیشی در واقع یک فضای قانونی، محفوظ، عقلانی و امن برای کسانی است که بخواهند اندیشه‌های خود را ارائه کنند و علاوه بر اینکه فرصت در اختیار همه افراد گذاشته می شود هیچگونه خط قرمزی در موضوعات این کرسی نباید لحاظ شود برای اینکه افراد جرأت داشته باشند بیاندیشند و اندیشه‌های خود را ارائه کنند و اگر نقدی هم بر این اندیشه وجود دارد در این محیط صورت بگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری ادامه داد: کرسی‌های آزاد اندیشی مأمنی برای آزادی در اندیشه است و جایی است که در آن عملا افراد اندیشه‌های منطقی و علمی خودشان را ارائه می کنند لذا طبیعتا باید از هرگونه جریان سازی‌های تبلیغی و ظاهری دور باشد به همین جهت در این کرسی‌ها منطقی بودن ارائه اندیشه‌ها و نقد آن و حداقل ظاهر علمی داشتن یکی از اصول کار است.

دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد اندیشی حوزه‌های علمیه افزود: اگر چه این کمیته پس از شکل‌گیری کرسی‌های متعددی را چه در استان‌های‌ دیگر و چه در قم پشت سر گذاشته است اما آن‌طور که مطابق نظرات رهبر معظم انقلاب بوده کار پیشرفت نکرده و ما از آنچه که تاکنون گذشته است راضی نیستیم بنابراین با توجه به فضاهای موجود در جامعه و محذورات دیگری که وجود داشته گسترش قابل تاملی در این زمینه در حوزه‌های علمیه نمی بینیم.

وی با بیان اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی مسئله کرسی‌های آزاد اندیشی را در دو شاخه دانشگاهی و دیگری حوزوی مطرح کرده است، عنوان کرد: شاخه حوزوی آن از طریق شورای اعطا صورت گرفته است در نتیجه یک کرسی آزاد اندیشی، کرسی است که در آن حداقل یک طرف قضیه، ارائه دهنده یا ناقد باید حوزوی باشد تا عنوان کرسی آزاد اندیشی حوزوی داشته باشد. بنابراین اولا باید یک نظریه منطقی و قابل ارائه باشد، ثانیا حتما باید با نقد همراه باشد و ثالثا باید حوزه‌ی علمیه در آن دخیل باشد و بالاخره در یک محیط علمی و منطقی کار شکل بگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری ادامه داد: نشست‌های متعددی در قالب‌های مختلف همچون مناظره، بیان آزاد اندیشه و... در طول این مدت شکل گرفته است اما در یکسال گذشته پس از برگزاری جلسات متعدد مبنی بر این که ما واقعا کرسی آزاد اندیشی را چه بدانیم، آیا یک نشست علمی را می توانیم یک کرسی آزاد اندیشی تلقی کنیم، نهایتا به تعریفی نزدیک به آنچه مقام معظم رهبری در نظر داشتند رسیدیم و آن این است که موضوعی که می‌خواهد برای این کرسی‌ها ارائه شود باید موضوعی چالش برانگیز نسبت به علوم حوزوی یا نسبت به جریانات فرهنگی موثر در جامعه باشد.

حوزه علمیه از قدیم در کوران تعاملات علمی قرار داشته است

وی با بیان اینکه اگر یک رأی ارائه شود که با نظرات و روال حاکم بر جریانات فکری و فرهنگی حوزویان به نوعی چالش داشته باشد در نتیجه می‌تواند یک کرسی باشد، عنوان کرد: کرسی‌های آزاد اندیشی محیط‌هایی هستند که افراد نظرات خودشان را ارائه می‌کنند و حوزه علمیه بر آن‌ها نظارت و در مقام امن خود محافظت می کند و به ارائه آزادانه نظرات افراد کمک خواهد کرد.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری بیان کرد: پس از توجه به موضوعات کرسی های آزاد اندیشی مراوداتی را با مراکز علمی آغاز کردیم چرا که ما به عنوان ستاد از مراکز علمی در راستای برگزاری این کرسی‌ها حمایت می‌کنیم.

وی یادآور شد: از گذشته همواره حوزه علمیه در مقابل جریاناتی که شبهه ایجاد کردند یا نظریه‌ای دادند پاسخگو بوده و در عین حال از نظریات مخالف اما درست استقبال کرده است و این امر سیره‌ی مستمر حوزه بوده که از قدیم در کوران تعاملات علمی قرار داشته است اما در حال حاضر حوزه علمیه با یک نگاه ویژه و جدای از درس‌ها و گفتگوهای علمی رایج به نوعی به نظرات جدید می‌پردازد و همین مسئله باعث می شود افراد زیرزمینی فکر و رشد نکنند و تبدیل به اپوزیسیون علمی نشوند.

معصومی لاری در خصوص حمایت‌های کمیته از برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی بیان کرد: انواع حمایت‌ها را داریم. به این معنا مجموعه نیازهای مراکز علمی و نهادها را در راستای برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی برطرف می‌کنیم. به عنوان مثال فردی نظریه‌ای را ارائه می‌دهد و نتوانسته ناقدی داشته باشد که ما ناقد معرفی می‌کنیم و یا امکانات فیزیکی و فضا را برای برگزاری فراهم می‌کنیم و حتی در عرصه‌های رسانه‌ای و تبلیغی و اطلاع رسانی کرسی‌ها برای مخاطبان فعالیت داریم.

وی در ادامه تأکید کرد: در راستای برگزاری گسترده و مناسب کرسی‌های آزاد اندیشی فعالیت داریم و نمی‌گذاریم وجود مانعی از برگزاری یک کرسی آزاد اندیشی جلوگیری کند، لذا متناسب با نوع مخاطب در کنار آن‌ها قرار می گیریم و به لحاظ علمی و اجرایی، رسانه‌ای و مالی آن‌ها را تغذیه می‌کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری افزود: پس از برگزاری هر کرسی خلاصه‌ای از آن در اختیار کمیته مرکزی قرار می‌گیرد و مورد نظرسنجی و ارزیابی واقع می شود و از جانب ما برای ناقد، ارائه دهنده و داور و مرکز برگزار کننده کرسی‌ها گواهی صادر خواهد شد.

دسترسی به متون کرسی‌های آزاد اندیشی امکان‌پذیر است

وی تصریح کرد: فعالیت کمیته مرکزی به پایان برگزاری یک کرسی آزاد اندیشی ختم نمی‌شود بلکه پیاده سازی صوت، خلاصه سازی‌ها و تصویر برداری‌ها را در یک بانک جمع آوری می‌کند اگر چه هنوز موفق نشدیم این بانک را در سامانه‌ای که معاونت پژوهش باید آماده کند ساماندهی کنیم اما اطلاعات جمع‌آوری شده است، لذا مراکز تخصصی که مایل باشند به متون این کرسی‌های آزاد اندیشی که به لحاظ علمی بسیار قابل استفاده است دسترسی پیدا کنند به صورت الکترونیک امکان پذیر است.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری ادامه داد: علاوه بر این سعی می‌کنیم بعد از زمان برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی متناسب با توان برگزارکننده یک گروه برای شرکت‌کنندگان در آن کرسی در عرصه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ایجاد کنیم که تا دو هفته با هدف طرح نظرات شرکت کنندگان، پاسخ نقادان و ارائه کنندگان فعال است بنابراین کرسی‌های آزاد اندیشی را از قالب جلسات یک روزه بیرون آوردیم.

وی افزود: گفت‌وگوی علمی که در طول این دو هفته شکل می‌گیرد به مراتب می‌توان گفت بسیار قوی‌تر از دو ساعتی است که کرسی آزاد اندیشی برگزار می شود. این امر علاوه بر ایجاد نشاط علمی در حوزه‌های علمیه، افراد را در یک کوران داد و ستد علمی قرار می‌دهد و همین مسئله باعث رشد علمی افراد خواهد شد بر همین اساس سعی کردیم یک کار فرهنگی و رسانه‌ای در کنار برگزاری کرسی‌ها داشته باشیم.

رسانه‌ها باید در انتشار اخبار کرسی‌های آزاد اندیشی فعالانه عمل کنند

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری تصریح کرد: در این زمینه بسیار ضعف داریم که بخشی به عهده رسانه‌ها است که باید این فعالیت‌ها را گسترش دهند چرا که ما به عنوان کمیته، ابزار رسانه‌ای نداریم لذا خبرگزاری‌ها باید در انتشار اخبار این کرسی‌ها فعال‌تر باشند و اگر خبرگزاری‌ها باعث ایجاد یک هویت اجتماعی برای کرسی‌ها شوند ما امید داریم که این کرسی گسترش بیشتری داشته باشد.

دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد اندیشی حوزه‌های علمیه عنوان کرد: حوزه علمیه فضایی است که هم تحمل شنیدن دارد و هم توان ارائه و نقد کردن بنابراین باید تعداد بیشتری از کرسی‌های آزاد اندیشی را برگزار کنیم.

وی اظهار کرد: در طول سال ۱۴۰۱ به طور میانگین هر ده روز یک کرسی آزاد اندیشی در حوزه علمیه قم داشتیم که شناسنامه دارند و برای آن‌ها گواهی صادر شده است، البته برخی از مراکز بدون هماهنگی با ما اقدام به برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی می‌کنند لذا اگر بخواهیم آمار آن کرسی‌ها را اضافه کنیم شاید بتوان گفت هر پنج روز یک کرسی برگزار شده است که آمار کمی نیست اما انتظار بیش از این است.

دبیر کمیته مرکزی کرسی‌های آزاد اندیشی حوزه‌های علمیه اضافه کرد: در سایر استان‌ها نیز مدارسی که طلاب از سطح ۳ به بالا داشته باشند موظف هستند که حداقل دو کرسی آزاد اندیشی برگزار کنند.

احساس ناامنی؛ از موانع جدی کرسی‌های آزاد اندیشی

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری گفت: این انتظار وجود دارد که این نوع گفت‌وگوها در حوزه‌های علمیه بسیار رایج باشد اما متأسفانه احساس ناامنی از بیان نظرات وجود دارد لذا این مسئله یکی از موانع جدی در حوزه علمیه است و ما موظف هستیم این احساس ناامنی را برطرف کنیم و این احساس با حمایت مسئولین حوزه علمیه از این کرسی‌ها آرام آرام برطرف می‌شود.

وی با بیان اینکه حضور مسئولین حوزه علمیه در کرسی‌های آزاد اندیشی قطعا به گسترش برگزاری این کرسی‌ها کمک خواهد کرد، گفت: اینکه حوزه علمیه کمیته‌ای تشکیل داده و از برگزاری این کرسی‌ها حمایت می‌کند خود یک پشتوانه امنیتی است بنابراین یکی از اقداماتی که باید انجام دهیم رفع این فضای ذهنی است که در برخی از مراکز و افراد وجود دارد و باز هم تاکید می‌کنم رسانه‌ها به شدت در این امر دخیل هستند.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری اشاره کرد: مانع دیگری که بر سر راه برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی وجود دارد این است که برخی به دلیل تبعات اجتماعی و یا فشارهای سیاسی از این مسئله پرهیز می‌کنند و این امر هم به فرهنگ سازی عمومی نیاز دارد.

وی افزود: برای رفع اینگونه امور کرسی‌ها را به چند دسته تقسیم کردیم برخی را در یک فضای کاملا عمومی می توانیم مطرح و اطلاع رسانی کنیم اما برخی از کرسی‌ها نیازمند حضور مخاطبان متخصص هستند اگر چه گاهی این کرسی‌های آزاد اندیشی تخصصی را نیز به صورت مجازی پخش می‌کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری با اشاره به اینکه دفاع از مرزهای دین و گسترش علوم وظیفه و تکلیف شرعی ما است، گفت: این که کسی بخواهد برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی را مترتب کند بر اینکه مزیت و امتیازی دریافت کند متناسب سیره حوزه علمیه نبوده، نیست و نخواهد بود و تا زمانی که این سیره وجود دارد حوزه علمیه می‌تواند رشد کند البته وظایفی در قبال حمایت از این افراد بر عهده ما است.

وی ادامه داد: ما با مراکز متعدد اعم از انجمن‌های علمی حوزه و پژوهشکده‌ها، پژوهشگران آزاد و نخبگان حوزه و حتی دانشگاه‌ها توافق نامه‌هایی امضا کردیم که بر اساس آن‌ها و طبق برنامه‌های مشخص، به این مراکز و افراد برای برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی کمک خواهیم کرد.

فرهنگ برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی باید در جامعه شکل بگیرد

حجت الاسلام و المسلمین معصومی لاری اضافه کرد: علاوه بر همه این‌ها حتی نگاه بین المللی به این مسئله داریم به این معنا بسیاری از نظراتی که در چالش با حوزه های علمیه مطرح می‌شوند عمدتا ریشه در خارج از کشور دارند که بعد از مدتی ترکش این نظرات وارد کشور می‌شود و عده‌ای آن را مطرح می‌کنند اما اگر به سرچشمه این نظرات ورود کنیم وکرسی‌های آزاد اندیشی را ولو به صورت مجازی برگزار کنیم اقدام شایسته‌ای است.

وی ادامه داد: در همین راستا با چند کشور از جمله عراق، آلمان و لبنان وارد مذاکره شدیم و افرادی را در نظر گرفتیم و حتی این نگاه را داریم که کرسی‌هایی را در بین ادیان برگزار کنیم چرا که عملا حوزه‌های علمیه به عنوان مرکزی که می‌خواهد از اندیشه امامیه و تشیع دفاع کند در برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی باید از این هم فعال‌تر شود.

حجت الاسلام والمسلمین معصومی لاری با بیان این که مقام معظم رهبری بر برگزاری کرسی آزاد اندیشی تأکید دارند، افزود: عرصه‌های رسانه‌ای در انتقال آنچه در کرسی‌های آزاد اندیشی صورت می‌گیرد بیش از ما می‌توانند کمک کنند که یکی از اقدامات مهم است لذا همه باید دست به دست هم دهیم و کمک کنیم تا فرهنگ برگزاری این کرسی‌های آزاد اندیشی در جامعه شکل بگیرد در حالی که متأسفانه در حوزه‌های علمیه نیز باید کوشش کنیم که بین طلاب این فرهنگ را گسترش دهیم.

وی با بیان اینکه در جریانات سیاسی حال حاضر کرسی‌های آزاد اندیشی باید نقش بسیار مهمی ایفا کنند، یادآور شد: یکی از مصادیق حضور حوزه در عرصه‌های به‌روز اجتماعی برگزاری کرسی‌ها است و نشست‌های و جلسات علمی متعددی داشتیم بنابراین برگزاری کرسی یک شاخه از شاخه‌های حضور حوزه علمیه است و الحمدلله انجمن ها فعال هستند.

انتهای پیام