به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در هفتاد و پنجمین نشست از سلسله نشست‌های مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه‌های علمیه تحت عنوان «تأملات» به بررسی موضوع «استاد فکر بر محور اندیشه‌های آیت الله العظمی خامنه‌ای » پرداخت و در مقدمه تعریفی از فکر ارائه داد وگفت: ترتیب یعنی قرار دادن اجزا مختلف در جای خود. به نحوی که این اجزا از لحاظ تقدم و تأخر به گونه ای قرار گیرند که هنگام نسبت سنجی این مجموعه بتوان یک مجموعه واحد را مشاهده کرد.
وی افزود: امور معلوم، معلولات تصوری و تصدیقی است که هر فردی آن را دارا می باشد.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به مفهوم تعدی الا مجهول خاطرنشان کرد: تعدی الا مجهول به این معنی است که فرد از چیدمان و چینش ضابطه مند و منسجم اجزا که همان مواد بود، به عنوان معلومات تصوری و تصدیقی به یک نتیجه برسد که به وسیله آن توانایی حل یک مجهول را داشته باشد؛ در این صورت یک مجهول و یا جهلی از بین می رود.
وی با اشاره به سخن حاج ملاهادی سبزواری (بزرگ‌ترین فیلسوف قرن سیزدهم) در رابطه با تفکر گفت: حاجی سبزواری می گوید: «الفکر حرکة الی المبادی- و من مبادی الی المراد» فکر حرکت ذهن است از مقصودش که برایش مجهول است به سوی مقدمات، همین که مقدماتش را به دست آورد و ترتیب داد، آن وقت از مقدمات حرکت می کند، می رود به سوی مقصود خودش و مقصودش را کشف می کند.
حرکتی دو طرفه جهت کشف مجهول
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: فکر یک حرکت است لکن حرکت دو طرفه است. دو حرکت در فکر صورت می گیرد؛ یک حرکت ذهنی در خزانه معلومات و حرکت دوم داده هایی که در ذهن وجود دارد و می تواند برای مطلوب مدنظر به کار آید را جدا کرده، می چیند تا مجهول به دست آید.
لزوم توجه به شاخص های استاد فکر
وی در ادامه به بیان ویژگی های استاد فکر پرداخت و خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی های شاخص استاد فکر، اهل تتبع و مطالعه بودن است تا بتواند ذخائر علمی ذهن خود را به میزانی که هست، در دست داشته باشد.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی گفت: دومین ویژگی استاد فکر این است که اهل دقت و تأمل باشد. وقتی شخص خزانه ای از معلومات را دارا باشد اما اهل دقت و تأمل نباشد، نمی داند کدام معلوم برای کدام مجهول مناسب است.
وی ادامه داد: شناخت مجهول از مطلوب، سومین ویژگی شاخص استاد فکر است. گاهی برخی با وجود مطالب زیاد علمی در خزانه و داشتن تتبع نمی دانند که مشکل یا مجهول کجا قرار دارد که براساس آن از داده های خود بهره گیرند.
اهمیت ارائه تصویر مناسب به مخاطب
این استاد و پژوهشگر تاریخ و کلام اسلامی اظهار کرد: یکی دیگر از شاخص های استاد فکر این است که می بایست یک تصویر ذهنی مناسب به مخاطب ارائه دهد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می فرمایند «إنَّا مَعَاشِرَ الانْبِیَآءِ أُمِرْنَا أَنْ نُکَلِّمَ النَّاسَ عَلَی قَدْرِ عُقُولِهِمْ» ما موظفیم با مردم به اندازه فکر آنها سخن بگوییم. بنابراین باید تصویری به مخاطب نشان داد شود که بتواند آن را بفهمد.
وی در ادامه ارائه مدل را پنجمین شاخص استاد فکر برشمرد و افزود: ارائه مدل در عرصه فکر و اندیشه بسیار حائز اهمیت است. انسان هایی که توانسته اند افکار و اندیشه های خود را در قالب و مدل جدید ارائه و عرضه نمایند به نقطه ی عطفی در آن تفکر و اندیشه تبدیل خواهد شد. به عنوان مثال ملاصدرا در فلسفه نقطه عطف می باشد.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی گفت: افرادی که در علمی به نقطه عطف تبدیل شده اند در واقع توانسته اند الگو و مدل ارائه دهند. به عنوان مثال حضرت علی علیه السلام توانست طی پنج سال حکومت خود توانست مدل و الگویی را ارائه دهد که برای نسل های بعد قابل استفاد می باشد.
انسان ۲۵۰ ساله؛ مدلی برای مطالعه تاریخ ائمه معصوم (علیهم السّلام)
وی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری توانست با ارائه انسان ۲۵۰ ساله که خود مدلی است برای مطالعه تاریخ ۲۵۰ ساله پیرامون زندگی ائمه معصوم (علیهم السّلام)، برای انسان های هر زمان الگوی بی نظیری ارائه دهد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: مردم سالاری دینی یک الگوی واقعی در جهان وا نفسای امروز بوده؛ جهانی که عرصه افکار مختلف است. مردم سالاری دینی در جهان اسلام، جهان عرب و دنیای غرب توانسته مدل خاصی از حکومت را ارائه دهد.
اصالت فکر و اندیشه به دنبال الهام از منبع اصیل قرآن و سنت
وی برخورداری از اصالت فکر و اندیشه را ششمین شاخص استاد فکر دانست و افزود: فکر و اندیشه ی استاد فکر باید از اصالت برخوردار باشد. یکی از ویژگی های انسان های متفکر و اندیشمند در حوزه مطالعات اسلامی، دینی و شیعی، الهام گرفتن از منبع اصیل و قویم قرآن و سنت بوده که در واقع اصالت فکر و اندیشه آن ها به شمار می رود.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی گفت: آشنایی با مدل ها، رویکردها، اندیشه ها و شخصیت های مختلف هفتمین شاخص استاد فکر به شمار می رود.
وی ضمن اشاره به بررسی های خود از آثار و اندیشه‌های آیت الله العظمی خامنه‌ای، به برشمردن برخی از شاخص های مهم فکری ایشان پرداخت و تأکید کرد: برخورداری از اجتهاد فکری و فقیهی از ویژگی های مهم این استاد فکر زمانه شمرده می شود. هر استاد فکر و فقیهی می بایست دارای فکر باشد؛ فقهایی که به معنای خاص اهل فکر بوده اند همچون شیخ مفید دیدگاه و فتاوای فقهی آن ها اجتماعی تر می باشد.
گستره وسیع مطالعاتی آیت الله العظمی خامنه ای
این استاد حوزه و دانشگاه اشراف و گستره مطالعاتی را دومین شاخص آیت الله العظمی خامنه‌ای به عنوان استاد فکر برشمرد و خاطرنشان کرد: می توان با دقت به بیانات مقام معظم رهبری در جلسات خاص و عام که افراد مختلف نیز در آن حضور دارند، اشراف و شناخت بی نظیر ایشان از شعرا، کتاب ها و مباحث مختلف روز مشاهده کرد.
وی ادامه داد: حشر و نشر با شخصیت های فکری سومین شاخص مقام معظم رهبری، این استاد فکر برجسته به شمار می رود. یکی از ویژگی های ایشان از دوران جوانی نشست و برخاست با متفکران، اندیشمندان و اصحاب علوم مختلف است.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی چهارمین شاخص رهبر معظم انقلاب به عنوان استاد فکر را برخورداری از نگرش سیاسی و اجتماعی دانست و بیان داشت: برخورداری همزمان از نگرش سیاسی و اجتماعی از ویژگی های برجسته این استاد فکر به شمار می رود.
وی تأکید کرد: کلان نگری نسبت به دین و آموزه های دینی، پنجمین شاخصی است که می توان در اندیشه مقام معظم رهبری مشاهده کرد. گاهی برخی از ما تنها به یک گوشه و یک زاویه دقت داریم و از نگاه کلان به مسائل غافل هستیم.
اسلام، قرآن و سنت؛ سرچشمه دغدغه مندی
این استاد و پژوهشگر تاریخ و کلام دغدغه مندی نسبت به دین و دین داری فردی و اجتماعی را ششمین شاخص فکری آیت الله العظمی خامنه‌ای برشمرد و ادامه داد: دغدغه مندی نسبت به دین و دین داری فردی و اجتماعی از ویژگی های دیگر این استاد فکر زمانه به شمار می رود. گاهی برخی افراد غرق در دین داری فردی بوده و کاری به دین داری اجتماعی ندارند یا برعکس. مقام معظم رهبری با الهام گرفتن از اسلام، قرآن و سنت هم نسبت به دین و هم دین داری فردی و اجتماعی بسیار دغدغه مند عمل می کنند.
وی اظهار کرد: هفتمین شاخص مقام معظم رهبری که باید به آن توجه شود آشنایی ایشان با تاریخ، حوادث و سنت ها است. یکی از مهم ترین اشکالات ما این است که به سنت های حاکم الهی بر جامعه بشری توجه نداریم. برخی آینده نگری های این استاد فکر براساس مطالعه تاریخ و تطبیق سنن الهی می باشد.
حجت الاسلام والمسلمین جبرئیلی در ادامه به بیان شاخص های دیگر آیت الله العظمی خامنه‌ای، این استاد فکر برجسته زمانه پرداخت و گفت: مراجعه مستقیم به نصوص دینی، آشنایی با جریان های فکری جهان اسلام و ایران، برخورداری از ثبات اندیشه در پی داشتن مبانی فکری، الهام گرفتن از شخصیت های شاخص، برخورداری از روحیه جهادی، مبارزه و انقلابی، اعتقاد به جذب حداکثری از مهم ترین ویژگی های فکری آیت الله العظمی خامنه‌ای بوده که بنده طی مطالعات و بررسی آثار فراوان ایشان یافته ام.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان تأکید کرد: از مصادیق بارز استاد فکر با شاخص های مختلف شخصیت آیت الله العظمی خامنه‌ای است.
