به گزارش خبرگزاری حوزه، «پدر و مادر در خانواده، مهمترین مربیانِ فرزندان هستند؛ مسلما زمانی که والدین به عنوان مربی بخواهند فرزندان خود را به عنوان یک منتظر حقیقی تربیت کنند، ابتدا لازم است شخص پدر و مادر بر اساس شاخصهای مهدوی تربیت شده باشند. چراکه فرزندان ما جلوه عملی رفتار، گفتار و کردار ما را الگو قرار میدهند؛ از این رو مربی در فرهنگ اسلامی، یک رکن اصلی در شیوه تربیت اسلامی است و «والدین و مربیان» میتوانند با شناخت مهارتهای تربیت مهدوی و تلاش برای پرورش آن، زمینهساز تربیت منتظران حقیقی باشند».
اینها بخشی از سخنان سرکار خانم نجمه نجم، استاد و پژوهشگر جامعة الزهرا سلاماللهعلیها و نویسنده کتاب «مهارتها و راهکارهای تربیت مهدوی (ویژه والدین و مربیان)» است که در این کتاب با رویکرد عملیاتی و کاربردی و با هدف ارائه مدل برای آموزش والدین و مربیان مهدوی، مهارتهای مختلف را با ذکر راهکار به صورت گام به گام طبقهبندی کرده و مصادیق مکمل را با توجه به شرایط سنی فرزند برای والدین و مربیان مطرح نموده است. بر همین اساس، گفتگویی با این پژوهشگر صورت گرفته است که در ادامه می خوانید:
جایگاه و نقش زنان در دوران غیبت و ظهور امام زمان عجّلاللهتعالیفرجهالشریف چگونه است؟
ضمن عرض تبریک به مناسبت اعیاد شعبانیه و پیشاپیش سال جدید، برنامه جامع و کلان تربیتی خداوند برای تکامل و تربیت انسان به گونهای تنظیم شده که یک زنجیره تربیتی با حلقههای پیوسته و منظم از ابتدا تاکنون است. آخرین حلقه این زنجیره را «تربیت مهدوی» تشکیل میدهد که خود دارای یک زنجیره منظم و به هم پیوسته است. «پدر و مادر و نهاد خانواده» یکی از مؤلفههای مهم در این زنجیره تربیتی در ایام غیبت هستند که بایستی مورد عنایت خاص قرار گیرند.
در حلقه تربیتی عصر ظهور، هم راهکارها و برنامههای تربیتی حضرت ارائه شده و نیز تصویری از آینده انسان و خانواده تربیتیافته بر اساس اعتقاد به مهدویت را ترسیم کرده است. این برنامهها و ویژگیهای ارائه شده از انسان و خانواده تربیت یافته، قابلیت دارد انرژی، انگیزه و طراوت قابل توجهی را به انسان عصر حاضر و خانوادهها هدیه کند (در راستای انگیزهبخشی و تلاش برای رسیدن به ویژگیهای مدنظر حضرت از طریق برنامهها و راهکارهای تربیتی خودشان). لازم است خانوادههای ما از این ظرفیت، نهایت بهرهبرداری را انجام دهند. اما متأسفانه ظهور و بروز نیافتن آثار این اعتقاد در حدّ مطلوب در جامعه اسلامی ما قابل تأمّل است و مسلما آسیبشناسی و بیان چرایی این کمبودها، جایگاه دیگری لازم دارد.
نقش مادران در ایجاد و تربیت نسل منتظر را چگونه میبینید؟
با پذیرش و تأکید بر نقش افزون مادران در تربیت فرزندان و نسل منتظر، اما خواهشمندم از کلیدواژه «والدین؛ پدر و مادر» برای بحث مهم تربیت فرزندان و به خصوص تربیت مهدوی استفاده کنیم، معتقدیم که نقش «مادر»، ظرفیتها و ظرافتهای بیشتری در تربیت دارد، اما همنوایی و همراهی پدر و مادر در مباحث تربیتی از جمله تربیت مهدوی، نیاز به فرهنگسازی دارد. لطفا این بحث مهم «خانوادهمحور» را در اذهان ثبت کنیم. رسانه در ایجاد و تثبیت نگاه «خانوادهمحوری در امر تربیت»، بسیار مؤثر است؛ پس «مادران و پدران» در کنار هم و با پشتیبانی هم در این مهم موفق خواهند بود.
اما در مورد اصل سوال بایستی عرض کنم که برای ایفای صحیح نقش پدر و مادر در تربیت نسل منتظر، دو موضوع را دارای اهمیت میدانم: ۱) آشنایی و مجهز شدن پدر و مادر به «مهارتهای لازم برای تربیت مهدوی»
۲) متبحرشدن پدر و مادر برای چگونگی استفاده از این مهارتها در امر تربیت مهدوی با کمک «راهکارهای تربیت مهدوی». در این فرصت، دغدغه اینجانب بیان ضرورتِ فراگیرشدن «مهارتها و راهکارهای تربیتی مهدوی» به طور علمی و عملی برای خانوادههاست. به عبارتی به منظور پرداختن به تربیت فرزندان بر اساس شاخصهای نسل منتظر، باید به دنبال بررسی و تبیین دو نوع مطلب باشیم: «مهارتهای مؤثر در تربیت مهدوی برای تربیت فرزندان و منتظران» و نیز «راهکارهایی جهت تحقق مهارتهای ذکر شده». برای رسیدن به این مهم، ابتدا باید مهارتها طبقه بندی شوند: «مهارتهای عمومی» و «مهارتهای تخصصی تربیت مهدوی»
اجازه بفرمایید ابتدا مراد خود را از «مهارتهای تربیت مهدوی» و «راهکارهای تربیت مهدوی» بیان کنم. «مراد از مهارتهای تربیت مهدوی»، تواناییهایی هستند که خانواده با پرورش آن، فرزندان را برای روبهرو شدن با مسائل روزانه زندگی و تمرکز برای حلّ آن با مبنای تربیت مهدوی آماده کند. در نتیجه این آمادگی فرزند بتواند با رفتار سازگارانه و مثبت، علاوه بر رسیدن به آرامش و تعادل به ایفای نقش فردی و اجتماعی خود بر اساس شاخصهای یک منتظر حقیقی و متربی مهدوی بپردازد.
اما درباره اینکه «مراد از راهکارهای تربیت مهدوی برای خانوادهها» چیست، راهکار به نوعی زیرمجموعه راهبرد است. میتوان راهبرد را یک روش یا طرح برای نیل به یک هدف تعریف نمود. مراد از راهبرد، محورها و اصولی است که به منظور طراحی اهداف و تعیین اقدامات برای رسیدن به اهداف و چشمانداز میبایست آنها را لحاظ نمود. در نتیجه مراد از راهکارهای تربیت مهدوی، مجموعه اقدامات اعم از برنامهریزی و نکات کاربردیِ طرحهای عملیاتی والدین در خانه، و مربیان در نهادهای فرهنگی-تبلیغی است. راهکارها بر اساس موازین اسلامی و ارزشهای مهدوی برای نشر نظری و عملی آموزههای قرآنی و مهدوی مورد استفاده قرار میگیرد.
در ضمن میبایست در اتخاذ راهکار، به قابلیتها و محدودیتهای خاص خانواده، جامعه و حتی فردی (هر یک از فرزندان و متربیان) توجه کرد. در نتیجه همواره بر اساس محدودیتهای زمانی و مکانی و شرایط خاص هر فرد، ظرفیتهای او توسط والدین و مربیان جهتدهی شود.
ملاحظه میفرمایید که ارتباط تنگاتنگی بین مهارتها و راهکارها وجود دارد. بر مبنای ویژگیهای مهم اشاره شده در قسم مهارتها؛ دادن علم و آگاهی، ایجاد علاقه و انگیزه، و رفتارهای عملی توأم با آرامش و ارتباط مؤثر برای متربیان مهدوی بسیار مهم است. در نتیجه علاوه بر «مهارتهای عمومی برای فرزندانمان» به عنوان متربیان و منتظران، «مهارتهای اختصاصی» در قالب مهارتهای شناختی، عاطفی، رفتاری، مبنایی، پشتیبان و غیره بر اساس آموزههای مهدوی و الگوی منتظران حقیقی، بایستی مورد عنایت باشد. همچنین راهکارهای مناسب آن برای خانوادهها و پدران و مادران ارجمند ارائه و تبیین شود.
اما اینکه مراد از مهارتهای عمومی و تخصصی چیست، اجازه بدهید به طور کوتاه عرض کنم که: «مراد از مهارتهای عمومی»، مهارتهایی است که در تمام موارد و موضوعات زندگی کاربرد دارد و مختص موضوع تربیت مهدوی نیست و فقط تأکیدی است بر اینکه میتوان این قابلیت را در موضوع تربیتِ متربیان مهدوی هم کاربردی کرد؛ به همین جهت نام مهارتهای عمومی یا مهارتهای مؤثر در تربیت مهدوی را برای آن در نظر گرفتم. برخی از مهارتهای عمومی و راهکارهای تحقق آن در راستای تربیت مهدوی که بایستی مورد عنایت خانواده و پدران ومادران بزرگوار باشد عبارتند از: «مهارت برنامهریزی»، «مهارت تصمیمگیری»، «مهارت حل مسئله»، «مهارت تفکر خلاق»، «مهارت روابط مؤثر اجتماعی» و «مهارت تقویت اراد ه و کنترل» (تقوامحوری). تأکید میکنم که این مهارتها را علاوه بر اثربخشی عمومی در زندگی، میتوان در راستای اهداف تربیت مهدوی به کار گرفت.
اما «مراد از مهارتهای تخصصی»، مهارتهایی است که ویژه تربیت مهدوی است و از گفتار و سیره رفتاری حضرت یا ائمه اطهار علیهمالسلام مرتبط با مهدی موعود و منتظران، قابل استخراج باشد. مهارتهای تخصصی را در قالب چند عنوان اصلی عرض میکنم که هر کدام زیرمجموعه ای دارد:
۱) مهارتها و راهکارهای شناختی تربیت مهدوی؛ ۲) مهارتها و راهکارهای مبنایی تربیت مهدوی (مهارت و راهکار انتظار مثبت، مهارت و راهکار امیدواری در ایام غیبت و مشکلات ناشی از نبود معصوم، مهارت تحرک و تحول فکری و فرهنگی و راهکار تحقق آن، و نیز مهارت و راهکار تقویت سلامت روان)؛ ۳) مهارتها و راهکارهای عاطفی، رفتاری، اصلاحیِ تربیت مهدوی؛ ۴) مهارتها و راهکارهای پشتیبان (مهارت صبر و راهکار تحقق آن، مهارت حق جویی و عدالتطلبی و راهکار تحقق آن و راهکار مهم اسوهسازی و تصویرسازی)؛ ۵) مهارت و راهکارهای خودمراقبتی (راهکارهای مراقبتی حضرت مهدی برای متربیان در دوران غیبت صغری و کبری، مهارت و راهکارهای خودمراقبتی از طرف والدین و متربیان).
بایستی عرض کنم با کسب مهارتهای فوق، فرزندان ما به عنوان منتظران میتوانند با عنایت به توانمندی در زمینه برنامهریزی، تصمیمگیری، حل مسئله، تفکر خلاق، روابط مؤثر اجتماعی و تقوامحوری به امید آمدن حضرت و منتظَر موعود، سرزنده و شادابتر باشند. با جدیت و مدبرانه برای تطهیر و پاکی درون خویش بکوشند تا میان روح آنان و حضرت سنخیت ایجاد شود. آنان میتوانند با امید به آینده مطلوب در زمان ظهور و عدالتمحوری خاص آن دوران، تلا ش کرده، شادابی درونی را حفظ کنند و البته احساس ناامیدی خود را کنترل و مدیریت کنند. شناخت درست حضرت و برنامهها و آموزههای ایشان، عاطفه و انگیزه فرزندان را برای اصلاح خود و جامعه بیشتر میکند و آنها را صبورانه و با حسّ عدالتطلبی در مقابل ظلم و ظالم ثابت قدم میسازد.
فرزندان و منتظِرانی که در مهارتهای مذکور توانمند شدهاند با بهرهمندی از باور، شناخت، عاطفه، فطرت، کردار و رفتار طیب و غیره میتوانند در نظامسازی مهدوی در خانه، خانواده، مدرسه، دانشگاه و جامعه موفقتر عمل کنند. لازم به ذکر است که تبیین هرکدام از این مهارتها و ارائه راهکارهای کلی و جزئی آن بایستی برای خانوادههای علاقهمند بیان شود. نکات عرض شده توسط اینجانب در این مجال کوتاه، گزارش و اشارهای بود با هدف آگاهی دادن و انگیزهبخشی برای دنبال کردن علاقهمندان.
شاخصهها و ملاکهای مادران زمینهساز ظهور چیست؟
مسلما زمانی که والدین میخواهند نقش مربی را ایفا کنند و فرزندان خود را به عنوان یک منتظر حقیقی تربیت کنند، ابتدا لازم است شخص پدر و مادر بر اساس شاخصهای مهدوی تربیت شده باشند. پس ابتدا پدران و مادران محترم بر این امر مهم توجه داشته باشند؛ چراکه فرزندان ما جلوه عملی رفتار، گفتار و کردار ما را الگو قرار میدهند؛ از این رو مربی در فرهنگ اسلامی، یک رکن اصلی در شیوه تربیت اسلامی است که ویژگیهایی برای او ذکر شده است و پدر و مادر در خانواده، مهمترین مربیانِ فرزندان هستند.
مهمترین ویژگیها برای والدین به عنوان مهمترین مربیان عبارتاند از:
ـ داشتن آگاهی و علم کافی؛ علمی که مبانی اصلی تعقل و تفکر را در بر دارد؛
ـ برای تربیت به همه عرصههای جسمانی، روانی، عقلانی، ایمانی، عاطفی، اجتماعی توجه کنند تا فرزندان متوجه شوند که تربیت مهدوی و منتظر حقیقی شدن یک بعدی نیست؛
ـ نکات تربیتی را به فرزندان با عطوفت و مهربانی و بر اساس مهارتهای لازم در این امر، گوشزد کنند؛
ـ در اجرای برنامههای تربیتی حتما دغدغه یادگیری مهارتها و راهکارهای لازم را داشته باشند؛
ـ خودنگهدار باشند و امر تربیت سربازان آینده حضرت را با صبر و حوصله دنبال کنند؛
ـ از وضعیت، طبیعت و توانمندی فرزندان خود به تناسب هر فرزند آگاه باشند؛
ـ متناسب با عقل و ظرفیت فرزندان خود سخن بگویند و به استعدادهای فطری و غرایز آنان توجه کنند؛
ـ کسب رضای خدا، اخلاص در عمل، آراستگی ظاهر و باطن، مهربانی و صمیمت با فرزندان با حفظ هیبت و وقار مادرانه و پدرانه را امور مهمی در نظر بگیرند.
تأکید میکنم «تقویت مهارتها» از زمره مواردی است که موجب رشد قابل توجه خانوادهها در امر تربیت مهدوی میشود؛ پس لازم است والدین، مهارتهای لازم را در زمینه تربیت مهدوی و نیز تواناییِ جذب و مقبولیت را در بین فرزندان کسب کنند تا در ادامه، قابلیت یابند در جهتِ تربیت و آموزش مهارتهای لازم برای فرزندان خود اقدامات مؤثر ی را انجام دهند.
پس از کسب آمادگی و صلاحیت لازم تربیتی در والدین و مربیان، در گام بعد بایسته و شایسته است پدر و مادر برای رویارویی صحیح فرزندان و متربیان با مسائل روزانه - در زندگی فردی و اجتماعی- و قابلیت تمرکز برای حلّ مسائل با کمک آموزههای تربیت مهدوی، تلاش کنند.
پس اقدامات زیر توسط پدران و مادران ضرورت دارد:
- توانمند شدن برای بهرهگیری از دانش و نگرش مهدوی (بر اساس آموزههای اهل بیت علیهمالسلام و امام مهدی علیهالسلام)
- توانمندی برای تبدیل «دانش و نگرش مهدوی» به «ارزش و بایسته تربیتی»
- توانمندی برای مواجهه مثبت با مسائل و مشکلات زندگی و حلّ صحیح آن
- آمادهسازی فرزند برای باورِ خود و توانمندیهایش
- کمک به فرزند برای تفکر و ترسیم منظومه خودآگاهی و خودشناسی( نکته مهم: تمرین تفکر و اندیشه و توانمندی بر رشد و کنترل آن، و دستیابی به قابلیت خودشناسی بر اساس منظومههای خودآگاهی، نکته بسیار مهمی است. یعنی هم پدران و مادران و هم فرزندان نسبت به مجموعه توانمندیها، استعدادها، روحیات، نقاط مثبت و منفی، علایق و خواستههای خودآگاهی داشته باشند و بتوانند آن را مدیریت کنند. در این زمینه کتاب «خودآگاهی و مدیریت خویشتن» جناب آقای نورعلیزاده مربوط به انتشارات کانون اندیشه جوان به علاقهمندان پیشنهاد میشود)؛
- آمادهسازی فرزند برای پذیرش آسانی و سختی در زندگی مادی، پذیرش مسائل زندگی به عنوان معماهای قابل حل، مواجهه درست با موفقیتها و شکستها، ظرفیت مقاومت در برابر آسیبهای تربیتی و اجتماعی موجود و در نتیجه دور کردن خطرات و ...
- کمک به فرزند برای خودکنترلی درست و بهجا؛ به عبارتی مدیریت خود در شرایط سخت و مشکلات روزگار غیبت
- بهرهمندی از مهارتها در جهت شادابی، نشاط و معناداری زندگی برای خود و دیگران
- یافتنِ انگیزه مضاعف برای خوب بودن و حرکت به سمت خوب شدن (با مفاهیم ساده و روشن)
- تجربه و درکِ احساس لذت از اطاعت خدا و اهل بیت و حیات طیبه (مفاهیمی مثل «حیات طیبه»، شایسته است با تبیین لازم و توضیح نکات کاربردی و قابل فهم و اجرا برای مخاطبان سطوح مختلف، ارائه شود)
بنابراین لازم است «والدین و مربیان» با شناخت مهارتهای تربیت مهدوی و تلاش برای پرورش آن، زمینهساز تربیت منتظران حقیقی باشند. پس ضرورت دارد پدران و مادران ضمن آشنایی با مهارتهای تربیت مهدوی، راهکارهای مؤثر برای آموزش و انتقال مهارتهای تربیت مهدوی به فرزندان خود را کسب کنند. پس برای امور زیر توجه ویژه داشته باشند:
- ایجاد رفتار و گفتار مناسب و مثبت بر اساس مهارتهای تربیت مهدوی
- انتقال صحیح به فرزندان و متربیان از ابتدای کودکی
- کنترل بیشتر والدین بر عملکرد خودشان منطبق با گفتار با عنایت به مبحث «الگوگیری فرزندان از رفتار و کردار والدین و مربی»
آیا برای دست یابی به مهارتها و نکاتی که اشاره کردید، اقدامی صورت گرفته است؟
برای دستیابی و زمینهسازی بخشی از اهداف و توانمندیهای فوق، بحث مهارتها و راهکارهای تربیت مهدوی مورد اهتمام اینجانب بوده است. بنابراین در این راستا برای پردازش مصداقی به مهارتها و راهکارها، با پیشنهاد بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود در تهران در زمان مدیریت حجتالاسلاموالمسلمین کفیل، اثری توسط اینجانب با نام «مهارتها و راهکارهای تربیت مهدوی (ویژه والدین و مربیان)» تالیف شده که به چاپ رسیده است.
اثرِ مورد نظر با رویکرد عملیاتی و کاربردی و با هدف ارائه مدل برای آموزش والدین و مربیان مهدوی، مهارتهای مختلف را با ذکر راهکار به طور گام به گام طبقه بندی کرده و مصادیق مکمل را نیز متناسب با بازی، مطالعه و غیره، با توجه به شرایط سنی فرزند برای والدین و مربیان مطرح نموده است. البته برخی از مبانی نظری این کتاب در کتاب قبلیِ بنده در این موضوع یعنی «آثار تربیتی اعتقاد به مهدویت» (نشر یافته توسط مرکز تخصصی مهدویت) ذکر شده است که در مقدمه کتاب جدید، توضیحات لازم در مورد رابطه مباحث بیان شده است.
دغدغه بنده، وزن دهی و بهخصوص برقراریِ رابطه مؤثر بین تحقیقات بنیادین، توسعه ای و کاربردی است. لازم است به گونه ای عمل کنیم که تحقیقات مهم و پژوهشهای نظریِ دارای این قابلیت، برای رسوخ و تاثیرگذاری در بعد فرهنگی و اجتماعی به مدلهای عملیاتی و کاربردی تبدیل شوند که این موضوع، خود گفتگوی مستقلی میطلبد.
امید است در پی آماده سازی والدین و مربیان برای کسب مهارتها و بهره مندی از راهکارهای مطلوب برای تربیت مهدوی متربیان، توانمندی فرزندان ایران اسلامی را در این موارد شاهد باشیم؛ رابطه فرزندانمان با خدا نزدیکتر شده و در تنظیم رابطهشان با خود، معنویت، عقلانیت و کارآییشان بیشتر شود؛ از طریق اصلاح روابط خود با دیگران، بتوانند عدالت، امنیت و الفت را در زندگی فردی و اجتماعی گسترش دهند؛ و با تصحیح رابطه خود با طبیعت، زمینه پیشرفت، رشد و استفاده مفید از آن را فراهم نمایند. در نتیجه، با رشد ایمان و تعقل فرزندانمان و به عبارتی در پی تربیت ایمانی و عقلانی نسل جدید، جامعهای متشکل از منتظران حقیقی و مهدوی به وجود آید.
فرزندان و منتظِرانی که رشد شخصی، خوداتکایی و خودشکوفایی، احساس خوشبختی و شادابی، افزایش سلامت روانی و جسمانی، تقویت اعتماد به خویشتن و احترام به خود، تقویت روحیه مشارکت و همکاری، رشد و تقویت عواطف انسانی، تقویت مهارتهای ارتباطی برای تبلیغ و ترویج تربیت مهدوی، ایجاد روحیه مقاومت در برابر تبلیغات مسموم و مخالف اهداف تربیت مهدوی، مجهز بودن فرزندان به ابزار و روشهای مقابله با فشارهای محیطی و روانی، توانمند در تقویت و توسعه ارتباطات دوستانه و مفید و سالم، توانمند در رفتارهای سالم و مفید اجتماعی و پیشگیری از مشکلات روانی، رفتاری و اجتماعی را در آنان شاهد باشیم.
عدم توجه بانوان به رسالتهای خود در جامعه زمینهساز ظهور چه پیامدها و آسیبهای اجتماعی را به دنبال دارد؟
توجه داشته باشیم اگر والدین به شناخت صحیح برسند و بفهمند که راه نجات آنان در اصلاح رابطهشان با خدا، خود و دیگران است و در پی امید، حرکت و خودسازی برآیند، معمولا فرزندانشان هم از تربیت مهدوی بهرهمند خواهند شد. گاهی نبود برنامهریزی در خانواده و به کار نگرفتن تدبیر، نیازسنجی و شناخت صحیح از فرزندان، عدم هماهنگی بین پدر ومادر در هدفگذاری تربیتی، گاهی نبود بیان مستدل و متقن والدین با زبان روز و متناسب با استعداد و توانایی فرزندان، گاهی عدم توجه به اقتضائات و تعامل مناسب والدین با آنان، از جمله ضعفهای والدین در مواجهه با تربیت فرزندان است. همچنین گفتار والدین و مربیان بیعمل، آسیب و مانع بزرگی در عرصه تربیت است و موجب بیاعتمادی و سرگردانی متربیان عرصه مهدوی میشود.
اما چالشی مهمتر از این امر هم وجود دارد. برخی خانوادههای دغدغهمند و خودجوش با رویکرد فعال در هر شرایطی آماده بوده و نقش درست خود را ایفا میکنند. اما چالش مهمتر و محوری، عدم وجود سیاستگذاری جامع در عرصه مهارت تربیت مهدوی و آموزههای تربیتی مهدوی در کشور است که خانواده بخشی از آن است.
ما علاقهمند رهبریِ تحولِ اندیشه و عقاید در سطح منطقه ای و جهانی هستیم. پس بایستی ابتدا در سطح خانواده، استان و کشور توفیق لازم را کسب کنیم. در این راستا نیازمند انگیزهبخشی، همفکری، وحدت نظر و عمل، و مشارکت جدی نهادهای تأثیرگذار هستیم.
نهادهای تأثیرگذار و سیاستگذار در زمینه تربیت مهدوی، برای گذر از وضعیت موجود و قرار گرفتن در چرخه تحول، و تجربه مدیریت تحول همهجانبه بهخصوص تحول در «تبلیغ مؤثر در سطح خانوادهها»، بایستی برنامهریزی متفاوتی نسبت به قبل داشته باشند. بایستی با توجه به آسیبها و چالشهای تربیتی موجود در خانوادهها، عوامل تحولبخش و حرکتآفرین به سمت وضعیت مطلوب را شناسایی کنند؛ سپس راهکارهای مقتضی را در زمینه تربیت مهدوی در خانوادهها تنظیم کرده و نقشهراهی هدفمند و سیستمی برای مراکز مهدوی، اساتید، پژوهشگران، مبلغان، والدین، مربیان و متربیان مهدوی در گروههای سنی مختلف ترسیم نمایند. بر این اساس، توجه به مخاطبشناسی و جذب هدفمند، اصول و راهبردهای طراحی و برنامهریزی تربیتی - آموزشی، عملیاتی و اجرایی کردن برنامههای مذکور، مدلهای ارزیابی و اثرسنجی مخاطبان و متربیان مهدوی، شبکهسازی والدین و فرزندان، مخاطبان و متربیان مهدوی و استمرار برنامههای تربیتی - آموزشی بایستی در دستور کار قرار گیرد. این بحث دارای مؤلفههای مختلف است و گفتوگوی مستقلی میطلبد.
ان شاءالله به برکت عنایت الهی، حمایت اهل بیت علیهم السلام و دعای پدرانه حضرت صاحب الزمان عجّلاللهتعالیفرجهالشریف در حقّ ما، «عزت دنیا و آخرت»، «عافیت جسم و روح» و «سعادت دنیوی و اخروی» رزق و روزی همه ما شود.