به گزارش خبرگزاری حوزه، دفتر بین‌الملل جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گزارشی ظرفیت سنجی اشاعه انقلاب اسلامی و ا اندیشه امام خمینی(ره) در کشور اندونزی مورد بررسی قرار داده است که در ادامه آن را می خوانید:

مقدمه

اندونزی به علّت موقعیت استراتژیک، هم‌جواری با تنگه مالاگا از دیرباز نقش تأثیرگذاری در تحولات فکری، فرهنگی و مذهبی در منطقه آسیای جنوب شرقی داشته است(مصاحبه، ربانی)، اندونزی خاستگاه اصلی ظهور و گسترش اسلام و تفکر اسلامی و تمدن مالایی در منطقه است. اسلام در اندونزی صوفی‌ مسلک است و برگرفته از آموزه‌های عرفانی و حتی شیعی است و از گذشته مراودات فرهنگی و سیاسی بین ایران، شبه‌قاره و آسیای شرقی وجود داشته است. اندونزی همواره صحنه تأثیر و تأثر میان فرهنگ‌های داخلی و نیز فرهنگ بومی بافرهنگ میهمان بوده است. پدیده تعامل فرهنگی یکی از ویژگی‌های دائمی حیات جامعه اندونزی بوده و به همین دلیل در فرهنگ کنونی اندونزی آثار و شواهد حضور فرهنگ‌های مختلف قابل‌مشاهده است. بااین‌حال، گسترش اسلام در جامعه، موجب شده است که چهره غالب یا بعد ظاهری بسیاری از فرهنگ‌های محلی اندونزی، رنگ اسلامی به خود بگیرد (مجموعه نویسندگان، ۱۳۹۲: ۲۹). اندونزی در طول تاریخ، شاهد سه موج فرهنگی خارجی بوده که بر حیات فرهنگی و اجتماعی آن تأثیرات عمیقی به‌جای گذارده است. این سه موج فرهنگی به ترتیب از شبه‌قاره هند، خاورمیانه و مسلمانان و بالاخره جهان غرب نشئت‌گرفته است و آثار آن در ابعاد مختلف حیات اجتماعی و مذهبی این کشور باقی‌مانده است (مجموعه نویسندگان، ۱۳۹۴: ۳۷).

باید توجه داشت که اندونزی یکی از دورافتاده‌ترین مناطق نسبت به کانون اسلام در عربستان و خاورمیانه است (حشمت زاده، ۱۳۹۵: ۲۶۶). به‌طوری‌که اسلام جزئی از هویت و اقتصاد مردم این منطقه شده و ماهیتی فرهنگی و تجاری داشته است(مصاحبه، زنگنه). اندونزی دارای ۲۵۰ میلیون جمعیت است که ۹۴% آن مسلمان و اغلب شافعی و محب اهل‌البیت (ع) هستند (مجموعه نویسندگان، ۱۳۹۲: ۲۹) در اوایل استقلال این کشور مسلمانان تلاش زیادی کردند که اندونزی به‌عنوان یک کشور مسلمان به رسمیت شناخته شود ولی شورای انقلاب موافقت نکرد، در مقابل ایدئولوژی پانچلیسا (به معنای ۵ اصل) به‌عنوان مرامنامه این کشور، شامل اعتقاد به خدای واحد، بشردوستی، وحدت ملی اندونزی دموکراسی مبتنی بر اجماع حاصل از مشاوره و عدالت اجتماعی قرار گرفت (همان: ۲۶).

اندونزی بیش از کشورهای پیرامون خود دارای ثبات و وحدت سیاسی است و در عین اینکه متکثر و پراکنده است، دارای قدرت ملی و نظامی است. این کشور به‌سرعت به سمت سیستم دموکراتیک در حال حرکت است و به تعبیر خود چهارمین دموکراسی دنیا لقب گرفته است (ربانی، ۱۳۹۳: ۲۱). اندونزی پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی است که تقریباً یک‌چهارم از جمعیت مسلمانان در این حوزه متمرکزند؛ یعنی اگر کسی قصد تعامل با جهان اسلام را دارد ناچار بخش قابل‌توجهی از آن به حوزه آسیای جنوب شرقی با مرکزیت اندونزی معطوف می‌شود. این کشور تنوع گسترده قومی و نژادی هم دارد که این خود یک امتیاز و جاذبه فرهنگی است. حدود سیصد قوم با ۷۰۰ زبان و گویش در این کشور ساکن هستند (همان: ۱۸). در گزارشی که CIA منتشر کرده است اندونزی تا ۲۰ سال آینده به یک قدرت جهانی تبدیل می‌شود و ضرورت ایجاب می‌کند که این قدرت‌های نوظهور و در حال ظهور را کنترل کنند و این مستلزم مقدمات بسیاری است(همان: ۳۷).

پیشینه روابط ایران و اندونزی

سفارت ایران برای نخستین بار در جاکارتا پایتخت کشور اندونزی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۰به‌وسیله «عبدالواحد یکتا» تأسیس شد و وی تا دی‌ماه ۱۳۳۰وزیرمختار بود. در این تاریخ به علت صرفه‌جویی در بودجه، سفارت مزبور تعطیل شد و سفرای ایران در هند، در جاکارتا آکردیته شدند. روابط دو کشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی از روند متعادل و رو به رشدی برخوردار بوده و در سال‌های اخیر گسترش قابل‌توجهی یافته است. در سال « ۱۳۶۵مختار کوسوماتماجا» وزیر خارجه وقت اندونزی به تهران سفر و علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه وقت ایران نیز در سال ۱۳۶۶از جاکارتا دیدار کرد. گسترش روابط میان ایران و اندونزی در دوران پس از انقلاب، باروی کار آمدن هاشمی رفسنجانی و آغاز دوره عمل‌گرایی در سیاست خارجی ایران همراه شد. علاوه بر این، ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی در ایران، با آغاز توسعه صنعتی اندونزی همراه شد که این کشور را به بازارهای مصرف جدید ازجمله کشورهای تازه به استقلال رسیده از شوروی برای محصولات صنعتی خود نیازمند می‌کرد.این وضعیت به ایران به‌عنوان یک بازار صادراتی بزرگ و نیز دروازه آسیای مرکزی و خاورمیانه، موقعیتی خاص در سیاست اقتصادی اندونزی می‌بخشید. در همین راستا «علیالعطاس» وزیر خارجه اندونزی در سال ۱۳۷۰سفری به تهران داشت. اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور وقت ایران نیز در شهریور ۱۳۷۱برای شرکت در دهمین اجلاس سران عدم تعهد به اندونزی سفر و در حاشیه این اجلاس با رئیس‌جمهور اندونزی ملاقات کرد. سپس در پاسخ به
این سفر، «سوهارتو» در آذر ۱۳۷۲به تهران سفر کرد و در پایان این سفر بیانیه مشترکی، حاوی مواضع دو کشور درزمینهٔ های مختلف منتشر شد. پس‌ازآن بنا به دعوت سوهارتو، هاشمی رفسنجانی مجدداً در مهر ۱۳۷۳در رأس هیئتی عالی‌رتبه از اندونزی دیدار کرد. در این سفر کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و اندونزی تأسیس شد.همچنین سوریونو رئیس دیوان عالی اندونزی در آذر ۱۳۷۴از ایران بازدید کرد و با مقامات قوه قضائیه ملاقات و مذاکره کرد

ایجاد گروه دی ۸ در سال ۱۳۷۶و عضویت ایران و اندونزی در آن فضایی جدید را برای توسعه روابط دو کشور ایجاد کرد. در زمان ریاست جمهوری خاتمی نیز رئیس‌جمهور اندونزی – مگاواتی سوکارنوپوتی برای شرکت در اجلاس دی ۸به ایران سفر کرد. بااین‌حال تا پایان دوران ریاست جمهوری خاتمی، تغییرات جدی در روابط دو کشور اتفاق نیفتاد. فضای روابط ایران و اندونزی باروی کار آمدن احمدی‌نژاد دچار تغییر شد و با سفر احمدی‌نژاد به جاکارتا در اردیبهشت ۱۳۸۴و دیدار رئیس‌جمهور اندونزی سوسیلو بامبانگ یودویونو از ایران در اسفند ،۱۳۸۶به‌صورت معناداری مناسبات ایران و اندونزی ارتقا پیدا کرد. در سفر احمدی‌نژاد به اندونزی شش سند همکاری در زمینهٔ های مختلف سیاسی و اقتصادی به امضاء رسید. روابط مثبت و رو به گسترش ایران و اندونزی در دولت‌های بعدی نیز کم‌وبیش ادامه داشت . با توجه به برگزاری شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران در شهریورماه سال ،۱۳۹۱آقای بودیونو معاون اول رئیس‌جمهور اندونزی در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران شهریورماه ۱۳۹۱شرکت کرد. ایشان در مدت اقامت در تهران با مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهور سابق کشورمان دیدار و گفتگو کردند. در دولت یازدهم حجم رفت‌وآمدها گسترش چشمگیری یافت و در اسفند ۹۲محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در سفر به جاکارتا و دیدار با «مارتی ناتالیگاوا» وزیر امور خارجه وقت اندونزی به بررسی مناسبات دو کشور پرداخت. در این دیدار مقرر شد کارگروه کنسولی برای رسیدگی به مشکلات کنسولی و مسائل انسانی مربوط به شهروندان دو کشور تشکیل شود. وزیر امور خارجه ایران پس‌ازاین دیدار گفت: روابط تهران و جاکارتا طی دو سه سال اخیر با رکود مواجه بوده و امیدواریم با این دیدار و تشکیل کارگروه‌ها این روابط گسترش یابد

سوسیلو بامبانگ یودهویونو رئیس‌جمهور وقت اندونزی نیز در دیدار ظریف بر گسترش همکاری‌های دوجانبه تأکید کرد . روحانی اردیبهشت ۱۳۹۴به‌منظور شرکت در گرامیداشت شصتمین سال تأسیس اتحادیه کشورهای جنوب-جنوب عازم جاکارتا شد، وی در این سفر در دیدار با جوکو ویدودو رئیس‌جمهور اندونزی ضمن ابراز آمادگی تهران برای گسترش هر چه بیشتر همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی با جاکارتا، اظهار داشت: حجم روابط اقتصادی ایران و اندونزی باید با توجه به استعدادهای دو ملت و امکانات گسترده دو کشور، هر چه بیشتر افزایش یابد. روحانی با اشاره به حمایت دولت ایران از فعالیت‌های بخش خصوصی، افزود: برای توسعه مناسبات اقتصادی، شرکت‌های خصوصی دو کشور باید بیش‌ازپیش فعال شوند و روابط خود را تقویت کنند. همچنین در مهر و دی‌ماه سال « ۱۳۹۴رتنو مرسودی»وزیر خارجه اندونزی دو بار به ایران سفر و با وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور ایران دیدار و رایزنی کرد. وی در این سفر در خصوص مناسبات دوجانبه ایران و اندونزی و تحولات اخیر در مناسبات تهران و ریاض با ظریف گفت‌وگو کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز در اسفند ۱۳۹۴در نخستین سفر دورهای خود به منطقه جنوب شرق آسیا و به‌منظور شرکت در اجلاس فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی با موضوع فلسطین سفری به جاکارتا داشت و در این سفر با مقامات اندونزی نیز دیدار و در خصوص روابط دوجانبه به رایزنی پرداخت. در دولت یازدهم روابط دو کشور در بعد پارلمانی نیز از روندی مثبت برخوردار بود و ۲۳آذر ۱۳۹۴مصطفی علی اسقاف رئیس گروه همکاری‌های دوجانبه مجلس نمایندگان اندونزی و هیئت همراه سفری به تهران داشتند و علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با این هیئت گفت:روابط دوجانبه سیاسی بین دو کشور در سطح خوبی قرار دارد و ازنظر اقتصادی هم باید تلاش شود تا ظرفیت‌های هر دو کشور بیشتر شناخته شود. وی اظهار داشت: گسترش روابط تجاری باید پروژه مهم هر دو کشور باشد و درزمینهٔ این روابط تسهیل امور بانکی اولویت دارد .

در اجلاس دوازدهم کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و اندونزی در سال ۱۳۹۵ در جاکارتا به ریاست محمود واعظی برگزار شد. توافقات مهمی در حوزه‌های مختلف ازجمله فروش نفت و گاز به اندونزی، تولید برق در اندونزی، همکاری در میدان‌های نفتی ایران، ساخت پالایشگاه در اندونزی، همکاری‌های پتروشیمی، همکاری‌های بانکی، تجارت کاغذ، لاستیک طبیعی، روغن پالم، و سایر کالاهای اساسی و... صورت گرفت و سند اجلاس به‌عنوان نقشه راه همکاری‌های دو کشور امضا شد. همچنین ۱۵آذرماه ۱۳۹۵سومین نشست مشترک رایزنی‌های کنسولی جمهوری اسلامی ایران و اندونزی در شهر «باندونگ» این کشور برگزار شد. همچنین ظریف در سال ۱۳۹۸ باخانم رتنو مرسودی، وزیر امور خارجه جمهوری اندونزی دیدار و گفتگو نمود.

تعاملات دولت سیزدهم با اندونزی

آقای سید ابراهیم رئیسی اول خردادماه۱۴۰۲ در صدر یک هیئت عالی‌رتبه به دعوت رسمی «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور اندونزی و باهدف تعمیق و گسترش روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در سفری دوروزه وارد اندونزی شد. این روابط در حوزه مسائل تجاری و اقتصادی به‌ویژه حوزه انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی بین دو کشور دنبال شد. رئیس‌جمهور سطح روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور را قابل‌توجه، اما غیرقابل‌قبول دانست و بر ارتقای آن تأکید و اظهار کرد: همکاری با کشورهای همسو جزو سیاست همسایگی دولت سیزدهم است. مقامات دو کشور ۱۱ سند همکاری امضا کردند. ازجمله این تفاهم‌نامه‌ها می‌توان به تفاهم‌نامه تجارت ترجیحی، لغو روادید، مبادلات فرهنگی، همکاری نظارتی بر تولید فرآورده‌ای دارویی، همکاری درزمینهٔ علمی، فناوری و نوآوری و همکاری دوجانبه درزمینهٔ نفت و گاز میان وزرای امور خارجه، ارتباطات و فناوری اطلاعات، نفت و ...اشاره کرد.

هدف این سفر رساندن حجم مبادلات تجاری دو کشور به رقم ۲۰ میلیارد دلار بود، البته دو کشور تصمیم گرفته‌اند که مبادلات خود را با ارزهای ملی انجام دهند. رئیس‌جمهور بابیان اینکه ایران و اندونزی نسبت به مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله مسئله فلسطین و وضعیت افغانستان دیدگاه‌های مشترکی دارند، گفت: دو کشور به حمایت از حقوق مردم فلسطین تا آزادی قدس شریف متعهد و پایبند هستند. همچنین دیدگاه دو کشور درباره ضرورت تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان که همه اقوام و مذاهب را نمایندگی کرده و در جهت احقاق حقوق همه مردم این کشور گام بردارد، یکسان است. آیت‌الله رئیسی در ادامه سفر با پوآن ماهارانی رئیس مجلس نمایندگان، بامبانگ سوساتیو رئیس مجلس مشورتی خلق دیدار کرد تأکید بر مسئله فلسطین، میانمار ، گسترش تعاملات اقتصادی و ... ازجمله مهم‌ترین موضوعات موردبحث بوده است. رئیس‌جمهور در دیدار روسای سازمان‌های اسلامی اندونزی به افزایش گرایش به خداپرستی و خداباوری در ملت‌ها به‌رغم دین‌ستیزی و تلاش غربی‌ها برای فاصله انداختن میان مردم و دین، تربیت انسان‌های مستعد و مبارزه با انحراف، فساد، بی‌عدالتی و تبعیض را به‌عنوان وظیفه سنگین علمای اسلام تأکید کرد.

مناسبات اقتصادی ایران و اندونزی

روابط تجاری و اقتصادی ایران و اندونزی در طول سالیان متمادی هم‌تراز روابط خوب فرهنگی و سیاسی دو کشور نبوده است. تجارت دوجانبه بین اندونزی و ایران عمدتاً بر فعالیت در بخش انرژی متمرکز بوده است.
اندونزی و ایران توافق کرده بودند که در چندین پروژه مشترک توسعه همکاری کنند. از مهم‌ترین این‌ها، یک پالایشگاه مشترک ۶میلیارد دلاری در اندونزی است که برای تکمیل در سال ۲۰۱۲برنامه‌ریزی شد. طبق برنامه‌ریزی قرار شد ایران روزانه حدود ۱۵۰هزارتا ۱۸۰هزار بشکه نفت برای این پالایشگاه تأمین کند، که این
حدود ٪ ۱۴ - ۱۲از مصرف کل اندونزی بود. جدا از همکاری انرژی ، ایران و اندونزی از مارس ۲۰۰۹بحث و تبادل‌نظر در مورد تجارت کشاورزی و سایر تجارت منابع طبیعی را آغاز کردند . در ماه مه ، ۲۰۰۹وزیران اندونزی در کنفرانسی در مورد
سرمایه‌گذاری خارجی که در تهران برگزار شد، شرکت کردند. دو کشور همچنین در آگوست ۲۰۰۹ تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردند که در آن توافق کردند در مورد مسائل فنی و اقتصادی مربوط به مسکن و شهرسازی همکاری کنند. در ژانویه سال ، ۲۰۱۰صادرکنندگان اندونزی و واردکنندگان ایرانی توافق کردند تجارت ماهی خود را افزایش دهند. اندونزی هدف ۲۰۰۰تن ماهی تن برای صادرات به ایران تعیین کرد. اما با تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال ، ۲۰۱۲بازرگانان دو کشور با مشکلات فزاینده‌ای مواجه شدند که براثر آن روند ارتقای روابط متوقف و سیر نزولی حجم روابط آغاز شد، به‌طوری‌که در سال‌های ۲۰۱۴و ۲۰۱۵ به کمتر از نیم میلیارد دلار در سال رسید . دلیل اصلی این موضوع تشدید تحریم‌های بانکی و بروز مشکلات متعدد در انتقال پول بین دو کشور و تحریم محصولات پتروشیمی ایران و عدم بیمه کشتی‌های نفت‌کش به مقصد اندونزی بوده است. مهم‌ترین چالش پیش روی جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های ۲۰۱۲و ۲۰۱۳شکل گرفت که عبارت بود از تحریم‌های نفتی، بانکی و بیمه کشتی‌رانی که مبادلات ایران با جهان را دچار رکود شدیدی نمود.

مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به اندونزی در سال۱۳۹۳(ارقام به میلیون دلار می‌باشند)

اقلام وارداتی از اندونزی در سال (۱۳۹۳ارقام به میلیون دلار می‌باشند).

روابط فرهنگی و روابط علمی ایران و اندونزی

روابط علمی و فرهنگی ایران نسبت به تعاملات اقتصادی وضعیت بسیار بهتری دارد و مؤسسات فرهنگی مرتبط با ایران به‌خوبی فعالیت می‌کنند، از مهم‌ترین این مراکز می‌توان به مرکز فرهنگی icc اشاره کرد، که به برگزاری جلسات، ترجمه کتاب‌های شیعی، تعامل با فرهیختگان جامعه، برگزاری نمایشگاه‌های متعدد فرهنگی در جاکارتا، اهدای مجموعه کتب مرجع شیعی به کتابخانه‌ها و.. اشاره کرد. به علت حجم زیاد فعالیت‌های فرهنگی مراکز دینی وابسته به ایران در گزارش جداگانه به بررسی رابطه فرهنگی ایران و اندونزی پرداخته می‌شود.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط رایزنی علمی ایران در جنوب شرق آسیا، طی سال‌های گذشته تفاهم‌نامه و قرارداد همکاری علمی و پژوهشی میان دانشگاه‌های ایران با کشورهای این منطقه به‌خصوص کشورهای مالزی و اندونزی امضاشده است. این تفاهم‌نامه‌های همکاری، تضمین‌کننده بستر رسمی و حقوقی برای آغاز دوره جدیدی از همکاری‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی در سال‌های آتی در حوزه‌های مختلف را فراهم کرده است، به‌ویژه اینکه در تمامی این تفاهم‌نامه‌ها، هدف عمده، اجرایی کردن پروژه‌های مشترک علمی و در وهله دوم تبادل استاد، محقق و دانشجو، تعریف‌شده است. این تفاهم‌نامه‌ها که برای یک بازه زمانی پنج‌ساله تعریف‌شده‌اند، طیف وسیعی از دانشگاه‌ها و مراکز علمی- تحقیقاتی ایران را تحت پوشش قرار می‌دهد. دانشگاه‌های تهران، الزهرا (س)، صنعتی شریف، مازندران، صنعتی امیرکبیر، علوم پزشکی تهران، علامه طباطبایی، پیام نور، خواجه‌نصیرالدین طوسی، شیراز، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان و دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه‌های طرف این تفاهم‌نامه‌های علمی هستند. پارک علم و فناوری یزد، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و پایگاهاستنادی علوم جهان اسلام نیز از دیگر مراکز علمی- پژوهشی طرف تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های جنوب شرق آسیا محسوب می‌شوند.

فرصت‌های پیش رو برای گسترش روابط ایران و اندونزی

جهت بهبود روابط اقتصادی با اندونزی سه طریق کلی را می‌توان پیش روی ایران ترسیم نمود. بحث اول، توسعه و تسهیل روابط بازرگانی میان دو کشور است؛ بحث دوم سرمایه‌گذاری ایران در اندونزی و نهایتاً بهره‌گیری از تجربیات و پتانسیل‌های بخش‌های موفق اقتصاد اندونزی. توسعه و تسهیل بازرگانی طبق گزارش‌ها سازمان توسعه تجارت ایران، به‌طور مشخص گسترش واردات ۴محصول برای توسعه بازرگانی با اندونزی توصیه‌شده است که عبارت‌اند از: کائوچو (لاستیک طبیعی)، روغن پالم، خمیرکاغذ و کاغذ و مقوا و نهایتاً چوب و محصولات خام چوبی. کائوچو(لاستیک طبیعی)طبق آمار واردات سال‌های گذشته نیاز کشور به واردات کائوچو سالیانه میان ۱۰۰تا ۱۲۰هزار تن و به لحاظ دلاری رقمی مابین ۲۵۳تا ۴۶۵میلیون دلار بوده است. بیشترین واردات کشور طی این سال‌ها از کشورهای مالزی، چین، سنگاپور و امارات صورت گرفته است. طبیعتاً اندونزی به‌عنوان دومین تولیدکننده بزرگ کائوچو جهان با تولید سالیانه ۳.۵میلیون تن و صادرات بیش از ۶/۲ میلیون تن می‌تواند منبع خوبی برای واردات این محصول باشد. در حال حاضر میزان واردات کائوچو از این کشور درصد ناچیزی از واردات ما را تشکیل داده است.

روغن پالم یکی از مواد اولیه موردنیاز بخش بزرگی از صنایع داخلی است. در طی سال‌های گذشته سالیانه بین ۶۰۰الی ۷۵۰هزار تن به ارزش ۵۲۰الی ۸۰۰میلیون دلار روغن پالم وارد کشور شده است. البته از سال ۱۳۹۳به دلیل ملاحظات وزارت بهداشت میزان واردات این محصول دچار کاهش شدید شده است. در حال حاضر سهم عمده واردات این محصول از کشورهای مالزی و سنگاپور صورت می‌گیرد، درحالی‌که اندونزی بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در جهان بوده و درعین‌حال روابط سیاسی بهتری با جمهوری اسلامی رادار است.

کاغذ و خمیرکاغذ ، بر اساس آمار واردات چند سال گذشته، سالیانه به‌طور متوسط حدود ۱۲۰هزار تن به ارزش تقریبی ۱۳۵میلیون دلار خمیرکاغذ به کشور واردشده است. متأسفانه باوجوداینکه کشور اندونزی یکی از تولیدکنندگان و
صادرکنندگان عمده خمیرکاغذ در دنیا با صادرات سالیانه ۲میلیون تن و ارزش ۲میلیارد دلار است ولی در سبد واردات کشورمان جایگاه مناسبی نداشته و به‌جز یک سال که مقدار کمی از محصول موردنظر از این کشور
واردشده، در سال‌های گذشته هیچ‌گونه وارداتی از کشور مزبور نداشته‌ایم.

مهم‌ترین موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های امضاشده بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و اندونزی

قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و چالش تعاملات ایران و اندونزی