به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، سمیه حاجی اسماعیلی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زنان و خانواده در یکی دیگر از برنامه های تلویزیون اینترنتی «پاسخ» وابسته به مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه به بررسی نسبت بین عفاف و حجاب در حیات اجتماعی انسان پرداخت و گفت: این بحث همواره وجود داشته است و بارها در این مورد گفت و گو صورت گرفته که عفاف مهم‌تر است یا حجاب؟
وی ادامه داد: در حال حاضر که لایحه عفاف و حجاب نیز برای مدیریت وضعیت حجاب طراحی شده است، با توجه به شرایط کنونی مهم است ما پروتکل اصلی و محوری را روی چه موضوعی ببریم. آن موضوع از نظر من می‌تواند «حیا» باشد.
موضوع «حیا» برای قشر حداکثری جامعه ما دارای اهمیت است
حاجی اسماعیلی با اشاره به اینکه موضوع «حیا» برای قشر حداکثری جامعه ما دارای اهمیت است، اظهار کرد: ما هر چه بیشتر بتوانیم حول مبحث «حیا» در سطح جامعه کار فرهنگی داشته باشیم، بهتر می توانیم ترویج عفاف و حجاب را در لایه های مختلف مردم شاهد باشیم.
وی افزود: دغدغه عفاف و حجاب از ابتدای انقلاب اسلامی وجود داشته و حدود ۲۶ نهاد مختلف مأمور به رصد و مدیریت این موضوع در سطح کشور بوده اند. وزارت آموزش و پرورش، وزارت ارشاد، وزارت کشور، معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری و بسیاری از نهادها مکلف شدند که در این زمینه ورود کرده و کار کنند. اگر کارهای در خوری در بحث حجاب و عفاف از سوی این نهادها صورت می گرفت شاید ما شاهد وضعیت کنونی نبودیم. شاید یکی از دلایل اینکه فعالیت این نهادها با کم کاری هایی در این زمینه همراه بوده است، حضور نیروهای انتظامی و گشت های ارشاد باشد. اساساً حجاب یک پدیده فرهنگی بوده و این گونه پدیده ها را با آیین نامه، بخش نامه و از بالا به پایین مدیریت کرد.
لزوم هماهنگی و هم افزایی بین نهادی برای ترویج عفاف و حجاب
این پژوهشگر حوزوی ضمن پرداختن به برخی از مشکلات پیش روی نهادهای متولی ترویج عفاف و حجاب در کشور، خاطرنشان کرد: اگر بین این نهادها هماهنگی و هم افزایی لازم وجود داشت، می توانستیم نتایج بهتری را شاهد باشیم. نسل دهه نودی‌ها، متفاوت با نسل قبل بوده و نیازها، مطالبات، سبک زندگی و نوع نگرش آن‌ها به مسائل مختلف از جنس دیگری است. متأسفانه آموزش و پرورش برنامه جامعی برای این نسل و ترویج عفاف و حجاب در میان آن ها ندارد.
وی گفت: رسانه ملی ممکن است از زاویه خاصی بحث حجاب و پوشش را بازنمایی کند؛ اما در شبکه خانگی پوشش و حجاب به شکل مطلوب وجود ندارد. باید دانست که ما با نسلی مواجهیم که در مقاطع مختلف تحصیلی هیچ برنامه تربیتی در زمینه حجاب و عفاف را تجربه نمی کنند و فعالیت های جزیره ای و برنامه های قهری همچون گشت ارشاد یا پلیس امنیت اخلاقی نمی‌تواند بر جامعه پذیری آن ها در امر عفاف و حجاب تأثیرگذاری لازم را داشته باشد.
در تبلیغ و ترویج عفاف و حجاب کوتاهی شده است
حاجی اسماعیلی یادآور شد: تمام وزارتخانه‌ها و نهادهایی که متولی امر عفاف و حجاب در کشور بوده اند، کوتاهی داشته و در برنامه ریزی برای جامعه پذیر کردن نسل جدید دچار ضعف شده اند.
وی تصریح کرد: غفلت از این موضوع در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی طبیعی بود؛ زیرا نظام نوپا بوده و مردم هم خودشان با ارزش های مورد نظر نظام همراهی داشتند. اما در حال حاضر با توجه به تهاجمات فرهنگی صورت گرفته و تغییر ذائقه برخی افراد نسل جدید جامعه ما، لازم است برنامه ریزی کلانی برای ترویج عفاف و حجاب انجام شود. در حال حاضر دیگر غفلت از این امر قابل بخشش نیست.
لزوم اقناع سازی در جامعه
پژوهشگر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده زن و خانواده با تأکید بر اهمیت اقناع سازی جامعه در زمینه عفاف و حجاب بیان کرد: در اقناع سازی با موضوع عفاف و حجاب می بایست ایده بسیار دقیق و علمی داشته باشیم تا مردم نیز به مفید بودن این ویژگی اخلاقی پی ببرند و آن را از درون وجود خود بپذیرند.
وی در پاسخ به اینکه حوزه‌های علمیه در زمینه عفاف و حجاب چه اقداماتی را انجام داده و یا باید انجام دهد، گفت: شاید بتوان گفت متأسفانه حوزه های علمیه علی رغم اینکه یکی از نهادهای دارای مسئولیت در این زمینه است، اقدام خاصی را انجام نداده و حتی یک تقابل گفتمانی، غیریت و شکاف بین خود و توده مردم را در حوزه عفاف و حجاب ایجاد کرده است.
باید طلاب با روش های تبلیغ نوین آشنا شوند
حاجی اسماعیلی افزود: حوزه های علمیه متأسفانه هنوز با روش های تبلیغی سنتی و غیرمتناسب با شرایط امروز به تبلیغ می پردازند و این امر فاقد اثربخشی های لازم است. طلاب و مبلغین حوزه های علمیه می بایست با روش های تبلیغ نوین آشنایی پیدا کرده و بر این اساس به اقناع سازی نسل جدید بپردازند. روش های تبلیغی مورد استفاده در حوزه های علمیه هنوز همان روش های متناسب با شرایط دهه شصت می باشد و نیازمند روزآمدسازی است.
وی ضمن بیان برخی از راهکارها برای به روزرسانی برنامه های تبلیغی حوزه های علمیه ادامه داد: متأسفانه طلاب حوزه های علمیه معمولاً آن طور که باید و شاید با مسائل روز آشنایی نداشته و در مواجهه با افراد فاقد روحیه دینی دچار برخوردهای سلبی می‌شوند. نیاز است در حوزه های علمیه علوم روز حداقل در قالب های فوق برنامه، برنامه های فرهنگی و دوره های خاص به طلاب ارائه شود.
علوم سکولار را مطالعه کنیم و به نقد آن ها بپردازیم
این پژوهشگر حوزوی اظهار کرد: حوزه های علمیه نباید به دلیل سکولار بودن جنس علوم مورد مطالعه در دانشگاه ها، به طور کامل از مطالعه و مواجهه با این علوم خودداری کنند. این امر موجب عدم آشنایی طلاب با این علوم شده و یک شکاف جدی بین دانشجویان و اساتید دانشگاه با افراد حوزوی می گردد. این مطالعات می تواند به نقد و به چالش کشیدن دقیق تر این علوم هم منجر شود.
وی با مهم برشمردن حضور طلاب حوزه های علمیه در فضای مجازی و پرداختن به تبلیغ مجازی خاطرنشان کرد: این امر نکته مثبتی تلقی می شود؛ اما باید دانست که برای جامعه پذیر نمودن مسائل دینی برای مردم می بایست در قالب های بسیار نرم، با کیاست، ظریف و هنرمندانه عمل کرد.
حجاب از قبل انقلاب، به ابزاری سیاسی تبدیل شد
حاجی اسماعیلی در پاسخ به اینکه چرا در حال حاضر حجاب به عنوان یک ابزار سیاسی برای براندازی و یا ایجاد اغتشاش از سوی معاندین نظام اسلامی مورد توجه قرار گرفته است، افزود: بحث حجاب از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این کارکرد و نماد سیاسی بودن را پیدا کرده و با مبارزات ضد امپریالیستی و ضد غربی گره خورده بود. به همین دلیل پس از انقلاب اسلامی کارکرد آن بالعکس شده و کسانی که می خواهند بگویند ما می خواهیم به حالت پیش از انقلاب اسلامی برگردیم، به حجاب حمله کرده و آن را مورد هجمه قرار می دهند.
وی گفت: ما شناخت درستی از میدان نداشته و نمی توانیم بگوییم هرکسی که حجاب ندارد، الزاماً با نظام اسلامی مخالفت دارد. مسئولین امر باید با انجام پژوهش های لازم به تیپولوژی افراد جامعه بپردازند تا بتوانند نگرش ها و رویکردهای آن ها در زمینه عفاف و حجاب و هدف افراد از عدم رعایت پوشش اسلامی را به طور دقیق تری مورد واکاوی قرار دهند. با این کار می توان برنامه جامع تر و هدفمندتری برای مواجهه با افراد بدحجاب یا بی حجاب و معاند یا غیرمعاند طراحی کرد.
«تخلّف» دانستن بی حجابی در لایحه عفاف و حجاب، نقطه قوتی در این لایحه است
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زنان و خانواده، «تخلّف» دانستن بی حجابی در لایحه عفاف و حجاب را از نقاط قوت این لایحه برشمرد و تصریح کرد: اگر بی حجابی را در رده جرم و فرد بی حجاب را مجرم تعریف کنیم، این امر می تواند با تشکیل پرونده های قضایی و تبعات سنگینی برای نوجوانان و جوانان ما همراه باشد؛ اما در لایحه عفاف و حجاب بی حجابی به عنوان یک تخلف شناخته شده و مانند تخلفات رانندگی می تواند با مجازات های کمتری مواجه شود و آگاه سازی را به شکل بهتری به دنبال داشته باشد.
وی ادامه داد: قانون بودن و الزامی بودن عفاف و حجاب از جهت شرعی و سیاسی صحیح است. زیرا اولین چیزی که در میزان موفقیت یا عدم موفقیت یک نظام اسلامی برای درونی کردن ارزش ها مورد بررسی قرار می گیرد، مقدار پایبندی مردم جامعه به حجاب و عفاف است. نکته دیگر این است که هدف دشمنان فقط از بین بردن حجاب و این نوع پوشش نبوده و آن ها به دنبال ترویج بدن مندی هستند. با کوتاه آمدن از امر حجاب می بایست از مسائل دیگری همچون ممنوعیت همجنس بازی نیز عبور کنیم. پس حجاب خط قرمز نظام اسلامی بوده و یکی از مأموریت های اصلی این نظام در درونی کردن ارزش ها ترویج حجاب و عفاف است.
نظام اسلامی نباید از موضوع حجاب کوتاه بیاید
حاجی اسماعیلی در پایان تأکید کرد: اگر نظام اسلامی از حجاب کوتاه بیاید، به یک دولت رفاهی تقلیل پیدا کرده که فقط می خواهد مشکلات رفاهی و معیشتی مردم را مورد پیگیری و حل و فصل قرار دهد و دیگر هیچ مأموریتی برای ترویج ارزش های دینی ندارد. ولی باید دانست که ما در عین حال که قائل به وظیفه نظام اسلامی در ترویج عفاف و حجاب هستیم، اما در چگونگی انجام این مأموریت مهم بحث داریم.
