به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از اصفهان، نشست «پیشینهشناسی رویکردهای اسلامی به علوم انسانی» با حضور طلاب و علاقمندان به این حوزه به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
حجتالاسلام سید رسول موسوی عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) در این نشست، اظهار داشت: یکی از مباحثی که در نظام جمهوری اسلامی مهم است، مباحث علوم انسانی است، به این معنا که علوم انسانی باید بومی شود و به تعبیر دقیقتر اسلامیسازی علوم انسانی یعنی نگاه ما به انسان یک نگاه معنوی و الهی باشد، رویکرد کشورهای غربی به علوم انسانی غالباً اومانیستی و انسانمحوری است و طبیعتاً هنگامی که اختلاف مبنایی حاصل شد در شاخهها و فروع نیز به طریق اولی اختلافاتی وجود دارد.
وی ادامه داد: مسئولین و پژوهشگران، کتابهای متعددی درخصوص اسلامیسازی علوم انسانی نوشتهاند و دیدگاهها و نظریات بسیاری در این رابطه وجود دارد که میتوان به آنها مراجعه کرد، بحث روششناسی نیز در این خصوص مهم است.
وجود دو دیدگاه در اسلامیسازی علوم انسانی
این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به وجود دو دیدگاه در رابطه با اسلامیسازی علوم انسانی، تصریح کرد: یک دیدگاه از منظر فلسفی بررسی میشود، یعنی از دانش و علم فلسفه به ویژه حکمت متعالیه که ملاصدرا آن را بنیان نهاده، برای اسلامیسازی علوم انسانی استفاده شود و فارابی نیز از فیلسوفانی است که از او به عنوان مؤسس توسعه فلسفه به علوم اجتماعی و انسانی یاد میشود.
وی خاطرنشان کرد: در یونان هم دیدگاهی اجتماعی نسبت به علوم انسانی وجود داشت و علوم انسانی دارای جایگاه بود، پس پیوندی میان فلسفه و دانستههای اجتماعی و علوم انسانی از ابتدا در یونان وجود داشته است و پس از ورود فلسفه به حوزه اسلامی توسط مسلمانان و فیلسوفانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا و فارابی نگاه به فلسفه چنین بود که بر علوم انسانی مسلط است.
حجتالاسلام موسوی یادآور شد: استفاده از قرآن و سنت، روشی دیگر در رابطه با اسلامیسازی علوم انسانی است، پیشینه این روش نیز به مفسرینی باز میگردد که از نگاه قرآن و حدیث، مطالبی را بیان کردند.
طبقهبندی تفسیرهای قرآنی
وی درخصوص طبقهبندی تفسیرهای قرآنی اظهار کرد: تفسیرهای اجتماعی، تفاسیری هستند که به مردم، جامعه و نیازهای اجتماعی توجه دارند، تفاسیر عصری(زمانی) هم مسائل روز و مورد نیاز را بیان میکنند و دسته سوم نیز شامل تفاسیر موضوعی هستند که نیازهای جامعه را بر مبنای آیات قرآن پاسخ میدهند یعنی موضوع از جامعه استخراج شده و براساس قرآن بررسی میشود که کتاب «سنتهای تاریخ در قرآن» از شهید سید محمد باقر صدر نیز در راستای تفسیر موضوعی است.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) یادآور شد: در جلد چهارم از تفسیر المیزان و ذیل آیه ۲۰۰ سوره آل عمران «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، کلمه «رابِطُوا» مباحث اجتماعی را از منظر قرآن بیان کرده است.
وی خاطرنشان کرد: به حمدلله در بحث اسلامیسازی علوم انسانی، چه با روش فلسفی و استفاده از ایدههای فیلسوفان و چه با روش تفسیری، منابع و پیشینه متعددی وجود دارد.
حجتالاسلام موسوی با تقسیم تفسیر موضوعی به دو نوع درون قرآنی و برون قرآنی، ابراز کرد: منظور از تفسیر موضوعی درون قرآنی آن است که موضوع در قرآن وجود دارد و تفسیر موضوعی برون قرآنی به مسائل روز و دانشهای بشری اشاره دارد.
ساختارگرایی و کارکردگرایی
وی درباره کارکردهای خانواده، گفت: اصل پیدایش کارکردهای خانواده در غرب مطرح شد و کتابهای متعددی نیز در این رابطه نوشتهاند، به طور کلی دو شاخه و مکتب فکری در تمام عرصهها میان غربیان رواج دارد که مباحث را به دو شاخه ساختارگرایی و کارکردگرایی تقسیم میکند.
این پژوهشگر علوم دینی تأکید کرد: ساختارگرایان معتقد بودند در موضوعات علوم انسانی میبایست به مبادی، ساختارها، اصول و ریشهها نگریست ولی به فواید و منافع کمتر توجه داشتهاند، کارکردگرایان نیز در پی تحولاتی که در غرب به وجود آمد، منفعتگرا شدند و به سمت بیان کارکردها و فواید رفتند.
وی یادآور شد: خانواده از مباحث بین رشتهای است به این معنا که هم در روانشناسی و هم در جامعهشناسی مورد بحث قرار میگیرد، اما از آنجا که مبحثی اجتماعی بهشمار میرود، پس جامعهشناسان بیشتر به آن پرداختهاند، جامعهشناسان کارکردگرا نیز بحثی با عنوان «کارکردهای خانواده» را مطرح کردند که برای مثال بحث تولید مثل و تنظیم و کنترل نسل را از کارکردهای خانواده برشمردند.
حجتالاسلام موسوی خاطرنشان کرد: آیات قرآن به گونهای است که هم به بحث ساختار خانواده و هم کارکرد خانواده نظر دارد، در گام اول میبایست با استفاده از روش «معادلیابی واژگانی»، آیات مربوط به خانواده همچون ولد، ابن و بنت را از قرآن استخراج کنیم، سپس در گام بعدی آنها را مرور کرده و هر کدام با بحث کارکردها متناسب است را مورد توجه بیشتری قرار دهیم.
انتهای پیام. /