خبرگزاری حوزه | تفاوت میان حکومت اسلامی و دیگر حکومت‌ها در حوزه اهداف و راهبردها و تکنیک‌ها و تاکتیک‌ها و مفاهیم و ساختارها مطرح است.

یکی از این تفاوت‌ها در مبنای اخذ مسئولیت در حکومت اسلامی است که با عنوان داشتن حجت شرعی در اخذ یک مسئولیت یاد میشود.

از آنجایی که اخذ به مسئولیت بدون داشتن تعهد و تخصص کافی و حتی وجود فرد مناسبت تر منجز نخواهد شد، این ویژگی تقوا و تقید به مسائل شرعی است که هم در ابتدا برای اخذ مسئولیت و هم در ادامه برای رسیدن به اهداف در مسئولیت خویش، نقش ایجاد می‌کند.

با اشاره به این نکته باید توجه داشت که بحث تقوا و تقید یک کارگزار در حکومت اسلامی از مهم ترین ویژگی های کارگزار حکومت اسلامی است و نبود آن خسارت های جبران ناپذیری را به بار می آورد.

همانگونه که عقل نسبت به ضمانت تقوا برای اجرای فرامین الهی در بستر حکومت حکم می‌کند، آیات و روایات خصوصا نهج البلاغة امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام این نکته را مورد توجه قرار داده است که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

۱. حضرت در نامه به مالک اشتر اولین توصیه که دارند امر به تقواست «أَمَرَهُ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ إِیْثَارِ طَاعَتِهِ وَ اِتِّبَاعِ مَا أَمَرَ بِهِ فِی کِتَابِهِ مِنْ فَرَائِضِهِ وَ سُنَنِهِ» (او را به ترس از خدا فرمان می‌دهد، و اینکه اطاعت خدا را بر دیگر کارها مقدّم دارد، و آنچه در کتاب خدا آمده، از واجبات و سنّت‌ها را پیروی کند).

۲. نامه ۵ نهج البلاغه که امیرالمومنین علی علیه السلام خطاب به اشعث فرماندار آذربایجان فرمانده آذربایجان میفرمایند: «تو حق نداری نسبت به رعیّت استبدادی ورزی...»

۳. نامه ۱۲ نهج‌البلاغه دستورالعمل نظامی حضرت به معقل بن قیس ریاحی یکی از فرماندهان حضرت که برای حرکت دادن سپاه به سوی صفین هزیمت نمود، فرمودند: «اِتَّقِ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ بُدَّ لَکَ مِنْ لِقَائِهِ وَ لاَ مُنْتَهَی لَکَ دُونَهُ...»(بترس از خداوندی که ترا چاره‌ای نیست جز ملاقات (پاداش و کیفر) او، و ترا غیر از او پایانی نمی‌باشد.

۴. نامه ۲۱ نهج البلاغه خطاب به زیاد بن ابی جانشین عبدالله بن عباس در بصره «فَدَعِ اَلْإِسْرَافَ مُقْتَصِداً وَ اُذْکُرْ فِی اَلْیَوْمِ غَداً وَ أَمْسِکْ مِنَ اَلْمَالِ بِقَدْرِ ضَرُورَتِکَ وَ قَدِّمِ اَلْفَضْلَ لِیَوْمِ حَاجَتِکَ»(ای زیاد، از اسراف بپرهیز، و میانه روی را برگزین، از امروز به فکر فردا باش، و از اموال دنیا به اندازۀ کفاف خویش نگهدار، و زیادی را برای روز نیازمندیت در آخرت پیش فرست)

۵. نامه ۲۶ نهج البلاغه نامه به برخی از مأموران مالیات که در سال ۳۶ هجری برای فرماندار اصفهان مخنف بن سلیم فرستاده شد«أَمَرَهُ بِتَقْوَی اَللَّهِ فِی سَرَائِرِ أَمْرِهِ وَ خَفِیَّاتِ عَمَلِهِ حَیْثُ لاَ شَهِیدَ غَیْرُهُ وَ لاَ وَکِیلَ دُونَهُ»(او را به ترس از خدا در اسرار پنهانی، و اعمال مخفی سفارش می‌کنم، آنجا که هیچ گواهی غیر از او، و نماینده‌ای جز خدا نیست)

۶. نامه ۳۷ خطاب به محمد بن ابی بکر که حضرت می فرمایند: «اِعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلاَتِکَ»( بدان که تمام کردار خوبت در گرو نماز است).

۷. نامه ۴۳ نهج البلاغة حضرت به مصقله بن هبیره شیبانی فرماندار فیروزآباد در سال ۳۸ هجری فرمودند: «گزارشی از تو به من دادند که اگر چنان کرده باشی، خدای خود را به خشم آورده‌ای، و امام خویش را نا فرمانی کرده‌ای، خبر رسید که تو غنیمت مسلمانان را که نیزه‌ها و اسب‌هایشان گرد آورده و با ریخته شدن خون‌هایشان به دست آمده، به اعرابی که خویشاوندان تواند، و تو را برگزیدند، می‌بخشی به خدایی که دانه را شکافت، و پدیده‌ها را آفرید، اگر این گزارش درست باشد، در نزد من خوار شده و منزلت تو سبک گردیده است! پس حق پروردگارت را سبک مشمار، و دنیای خود را با نابودی دین آباد نکن، که زیانکارترین انسان خواهی بود....»

اهمیت تقوا و تقید به مسائل شرعی در کارگزار حکومت اسلام بسیار بالاست و یکی از مهم ترین ویژگی های کارگزار تراز حکومت اسلامی است و باید در انتخاب اصلح به آن توجه ویژه نمود همان طور که رهبر انقلاب هم در ویژگی های فرد اصلح میفرمایند: «اصلح کیست؟ کیست که صلاحیّت بیشتری دارد؟ بنده ملاک را ذکر کرده‌ام:

هر کسی که در تقیّد به دین، تقیّد به عمل دینی و تشرّع دینی بهتر و جلوتر باشد»(۱۴۰۲/۱۲/۹)

رهبر فرزانه انقلاب در توصیف شهید سلیمانی چنین می‌فرمایند: «یک خصوصیّت دیگر این بود که هم یک فرمانده جنگاورِ مسلّط بر عرصه نظامی بود، هم در عین حال به شدّت مراقب حدود شرعی بود. در میدان جنگ، گاهی افراد حدود الهی را فراموش می‌کنند، می‌گویند وقت این حرف‌ها نیست؛ او نه، او مراقب بود.(۱۳۹۸/۱۰/۱۸)

علی کیانی