به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در تهران، در این نشست که روز گذشته برگزار شد، خانم نایب نیا به عنوان ارائه دهنده و حجج اسلام و المسلمین روح الله سعیدی فاضل معاون پژوهش جامعه المصطفی نمایندگی خراسان و محمد قربان‌زاده عضو هیأت علمی جامعه المصطفی به عنوان ناقدین نشست حضور داشتند.
در ابتدای نشست خانم نائب‌نیا اظهار کرد: قرآن از زمان نزول تا امروز با گرایش‌ها و رویکردهای گوناگونی تفسیر شده است.با پیروزی انقلاب اسلامی تفسیر قرآن با تاکید بر رویکردهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شتاب دوچندانی گرفت. در این میان رویکردی که کمتر به آن پرداخته شده است و ادبیات قابل توجهی در این زمینه تولید نشده رویکرد تمدنی به قرآن کریم است.
وی افزود: مقام معظم رهبری که جلسات تفسیری ایشان پیش از انقلاب در مشهد زبانزد عام و خاص است، در دهه‌های اخیر با الهام از آیات تمدن‌ساز قرآن کریم تفسیر تمدنی قرآن را به صورت سربسته با عنوان رویکردی نوین در تفسیر معرفی کردند که مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار گرفته است.
نایب نیا ادامه داد: رویکرد تمدنی همانند رویکردهای دیگر، شاخص‌ها و مولفه‌هایی دارد که آن را از سایر رویکردها متمایز می‌کند. این پژوهش تلاش داشته مولفه‌های رویکرد تمدنی را ارائه دهد و به این سوال پاسخ دهد که مولفه‌های آرای تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای چیست.
دی تصریح کرد: وجه نوآوری این پژوهش این است که تبیین رویکرد تفسیر تمدنی قرآن بر اساس آرای تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای در آثار قبلی مد نظر قرار نگرفته بود ولی در این کار به آن پرداخته شده است.
نایب نیا بیان کرد: رویکرد تفسیری مقام معظم رهبری را باید رویکرد اجتماعی و تمدنی دانست که دارای چند مولفه بنیادین است؛ مولفه اول زیست توحیدی است، مولفه دیگر نظام‌سازی، مولفه دیگر نگاه عمیق به تاریخ و تبیین سنن الهی و مولفه آخر تقریب و وحدت‌گرایی است.
وی گفت: مقام معظم رهبری رکن اساسی در ساخت تمدن اسلامی را زیست توحیدی می‌دانند. همچنین نظام‌سازی از مولفه‌های بنیادین تمدن‌سازی در نگاه مقام معظم رهبری است. ایشان ساختن انسان را نیاز به کارخانه انسان‌سازی می‌دانند که این کارخانه انسان‌سازی مساوی با جامعه و نظام اسلامی است.
پژوهشگر قرآن در ادامه اظهار کرد: مقام معظم رهبری در دیدگاه‌هایشان بر اصل وحدت و انسجام اسلامی تاکید دارند. ایشان ذیل آیه ۱۰۳ سوره آل عمران اتحاد را فریضه قطعی و امری قرآنی می‌دانند. ایشان وحدت را نه یک تاکتیک بلکه یک اصل اسلامی بیان می‌کنند. شاخص عمده اتحاد مسلمین در نگاه ایشان مسئله فلسطین است. بعد از این، وجود نبی مکرم اسلام را کانون دیگر وحدت اسلامی بیان می‌کنند.
در ادامه نشست حجت‌الاسلام سعیدی فاضل به عنوان ناقد اظهار کرد: نکته اول که نکته قوت این مقاله است انتخاب این موضوع راهبردی و مهم یعنی موضوع تمدن است که یک موضوع کلان و شاید کلان‌ترین موضوعی است که مورد نیاز جوامع اسلامی و غیر اسلامی است.
وی ادامه داد: پرداختن به وجوه تمدن و بحث‌هایی که مربوط به کسب نظریات تمدنی در حوزه‌های مختلف است از اهمیت زیادی برخوردار است. وقتی به قرآن نگاه می‌کنیم دو جریان تمدن وحیانی و غیر وحیانی داریم که هر دو به موازات هم پیش رفتند.
حجت‌الاسلام سعیدی فاضل گفت: ویژگی تمدن‌سازی این است پیشرفت همه‌جانبه را برای جامعه اسلامی رقم می‌زند چه در حوزه مادیات و چه در حوزه معنویات. اگر اسلام به تمامه اقامه شود ما در حوزه مادیات و رفاه اجتماعی در اوج خواهیم بود. از این جهت از شما تشکر می‌کنیم که این موضوعات تمدنی را مطرح می‌کنید. پرداختن به آرا و اندیشه‌های مقام معظم رهبری امتیاز دیگر اثر شما است چون ایشان پرچمدار این عرصه هستند.
وی ادامه داد: یک نکته اصلی که در نگاشته شما موجود است و برای من جای سوال دارد این است که تبیین صحیحی از واژگان صورت نگرفته است. واژگانی که شما استفاده می‌کنید واژگان دقیقی است ولی در متن، واژگانی به جای هم به کار می‌روند که موجب ابهام می‌شود. عنوان شما «مولفه‌های تفسیر تمدنی» است یعنی قرار است تفسیر تمدنی را بحث کنید. شما در توضیح عنوان از رویکرد تمدنی و گرایش تمدنی صحبت می‌کنید. رویکرد تمدنی و گرایش تمدنی دو مقوله متفاوت هستند و استفاده از این واژگان به جای هم ابهام ایجاد می‌کند.
سپس حجت‌الاسلام قربان‌زاده به عنوان ناقد دوم اظهار کرد: کاری که انجام شده کار بسیار عالی از جهت موضوع است و موضوع بسیار کاربردی را انتخاب کردند. اصل کار قدم مثبت و خوبی است و یک کار میان‌رشته‌ای است و می‌شود گفت یک بحث چندبعدی است. یک وقت شما می‌خواهید لغتی را با استفاده از کتاب لغت معنا کنید که کار ساده‌ای است ولی یک وقت می‌خواهید کاربرد این لغت را در عرف بررسی کنید. یک وقت دیگر ممکن است بخواهید پیوند این واژه را با واژه‌های دیگر بررسی کنید که باز گستره کار بیشتر می‌شود. بنابراین کار شما دارای ابعاد متعددی است.
وی ادامه داد: شما بررسی سیر جریان منظومه فکری را مطرح می‌کنید یعنی می‌گویید می‌خواهید سیر تاریخی را بررسی کنید ولی تاریخ‌هایی که بعد از آن نقل قول می‌کنید سیر تاریخی ندارد و پس و پیش می‌شود و نظم مشخصی ندارد.
حجت الاسلام قربان زاده عنوان کرد: سیر منطقی و تاریخی لحاظ نشده است. باز از کلام شما برداشت می‌شود می‌خواهید روش تفسیر تمدنی را بحث کنید ولی جای دیگری تصریح می‌کنید در این پژوهش برخی مولفه‌های اندیشه تمدنی تبیین می‌شود که این دو تناسبی با هم ندارند.
در پایان نیز، خانم نایب نیا به سوالات ناقدین و برخی از حضار پاسخ داد.
۳۱۳/۱۷
