به گزارش خبرگزاری حوزه، از جمله مهم ترین و محوری ترین توصیه های رهبر معظم انقلاب به فعالان فرهنگی در سال های اخیر، داشتن عزم و همت بلند و متعالی با رویکرد هدفگیریِ آرمانهای انقلابی بوده است و این که در مسیر تحقق تحول فرهنگی با نگاهی به اولویت های کشور و نظام اسلامی، در پیِ گشودن گره های ایران اسلامی در عرصه مباحث فرهنگی باشند.
اهمیت رویکرد نرم افزاری به مقوله فرهنگ
نگاه صحیح و واقع‌گرایانه نسبت به مقوله فرهنگ در جامعه اسلامی و البته با در نظرگرفتن آرمانهای ایرانی و اسلامی به عنوان اصلی ترین زیرساخت نرم افزاری در رشد و پیشرفت و تحولات به شمار می رود و این مساله سالهاست که مورد تأکید خاص سکاندار انقلاب قرار دارد.
البته باید به حساسیت خاص امور فرهنگی نیز در این گیر و دار توجه داشت، کما این که حضرت آقا در یکی از بیانات خویش تأکید می فرمایند:"کارها و اقدامات فرهنگی همچون شمشیر دو دم است، اگر همراه با محتوای خوب باشد، بستر اصلاح جامعه خواهد بود اما اگر با محتوای نامناسب باشد، بستر گسترش نابسامانی و کژی خواهد شد. "
چرا در همه حال نیازمند پیوست فرهنگی هستیم!؟
مصطفی گودرزی، فعال فرهنگی و مدرس سواد رسانه در همین باره معتقد است: فرهنگ، مثل روحی است که در کالبد همه فعالیت های مختلف جامعه حضور دارد به همین خاطر رهبر معظم انقلاب چند سال پیش فرمودند که اهمیت فرهنگ برای جامعه مثل اهمیت و ضرورت اکسیژن برای تنفس آدمی است و لذا همه فعالیت های یک جامعه به خصوص در تراز نظام اسلامی باید با رویکرد و پیوست فرهنگی باشد.
وی همچنین می افزاید: متأسفانه گاهی اوقات برخی مسئولان با وجود شعارهایی که ارائه می دهند نگاه درست و جامعی به مقوله فرهنگ و بایسته های آن ندارند و ای کاش اندکی از نگاه و درایت حضرت آقا در این مباحث را داشتند که اگر این گونه بود اوضاع جامعه از جنبه های مختلف به مراتب بهتر و مطلوب تر بود.
وی ادامه می دهد: نکته حائز اهمیت دیگر این که آگاه باشیم اساساً فرهنگ به عنوان شکل دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه است به این معنا که معمولاً حرکت جامعه، بر اساس فرهنگ آن شکل می گیرد کما این که معتقدیم اندیشیدن و تصمیم گیری جامعه، بر اساس فرهنگی است که بر ذهن آن جامعه حاکم است.
از ضرورت نقّادی در عرصه فرهنگ غافل نشویم
این فعال رسانه ای همچنین به فرازهایی از سخنرانی مقام معظم رهبری در آذرماه سال ۹۲ در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با ایشان اشاره کرده و می گوید: حضرت آقا در آن دیدار بر این مساله تأکید کردند که مجموعه انقلابی کشور با منطقِ محکم وارد عرصه نقّادی شوند و نقاط ضعف و منفی را به رخ مسئولان بکشانند. به دیگر سخن، همین روحیه نقدپذیری و مطالبه گری در ساحت فرهنگ از جمله مهم ترین الزامات به شمار می رود که متولیان فرهنگی باید به این بُعد کلیدی نیز عنایت لازم را داشته باشند.
به تعبیر حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پیروزمند، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی، حوزه و دانشگاه باید با جهاد فرهنگی زمینه ساز تحقق اهداف کشور در بحث تمدن نوین اسلامی شوند.
وی همچنین بیان می دارد: در شرایطی هستیم که کشور به‌شدت نیازمند تحول فرهنگی است. در این میان باید به بیانات مقام معظم رهبری توجه کنیم به عنوان مثال ایشان شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را قرارگاه فرهنگی کشور می‌دانند و برای دستیابی به هدایت فرهنگی، اصطلاحی را با عنوان بازسازی انقلابی ساختارهای فرهنگی ارائه کرده و فرمودند منظور از ساختار فرهنگی نرم‌افزاری است که افراد جامعه در زندگی فردی و اجتماعی خود براساس آن عمل می‌کنند و فرهنگ حاکم بر جامعه را به‌عنوان ساختار فرهنگی یاد کردند؛ اما برای اینکه این هدایت فرهنگی رخ بدهد، به تصویر روشن و شفافی نیاز داریم.
جهاد تبیین؛ نسخه راهگشا در نبرد فرهنگی
رئیس مرکز تحقیقات بنیادین فرهنگستان علوم اسلامی همچنین با تأکید بر این که هیچ گاه نباید نسبت به توطئه ها و فتنه های دشمن در عرصه جنگ فرهنگی غافل شد، ابراز می دارد: ما برای این که جلوی نفوذ فرهنگی دشمن را بگیریم نیازمند اهتمام در راستای جهاد تبیین داریم و این که به طور خاص در این باره به دنبال ارتقای سواد رسانه ای مردم باشیم.
وی همچنین می افزاید: طبعاً بخش مهمی از برنامه های دشمن از طریق رسانه های نوین از جمله در بستر فضای مجازی صورت می گیرد و لذا سواد رسانه ای به مردم و خانواده ها کمک می کند که به شناخت و درک بهتری در عرصه رسانه ها و کارکردها و تاثیراتشان دست پیدا کنند.
ضرورت بازسازی ساختار فرهنگی و بهره گیری از تجارب ۴۵ ساله
نرجس شکرزاده، فعال فرهنگی و پژوهشگر حوزه علمیه خواهران نیز با بیان این که ما باید به سمت بازسازی ساختار فرهنگی کشور و رفع نقاط ضعف و نقص حرکت کنیم و در این زمینه تجربه چهل و پنج ساله کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، فراروی ما قرار دارد که باید از آن به نحو شایسته استفاده نماییم، اظهار می‌دارد: رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی در یکی از دیدارهای دولت قبلی که محوریت بحث هم اتفاقاً بازسازی و اصلاح ساختارهای فرهنگی کشور بود، بر این نکته مهم و کلیدی تأکید فرمودند که باید نخبگان و دلسوزان فرهنگی کشور به میدان بیایند و در تعامل با مسئولان به دنبال چاره جویی باشند.
وی با اشاره به اهمیت توجه به مساله تقویت روحیه انقلابی و تأکید بر عزم و اراده جهادی برای ایجاد تحول مطلوب در ساحت فرهنگ می افزاید: متأسفانه در وضعیت فعلی آن طور که باید و شاید ساز و کار دقیقی به منظور رصد و ارزیابی جامع نسبت به اثربخشی برنامه های فرهنگی در کشور وجود ندارد و حال آن که ما برای درمانگری معضلات فرهنگی نیاز به ارزیابی دقیقی داریم که به عنوان مثال مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای برنامه های خود و دست یابی به اهداف تا چه حد موفق بوده است؛ نه این که تعداد جشنواره ها و برنامه ها و نمایشگاه ها صرفاً ملاک باشد، بلکه مهم اثربخشیِ واقعی است که در ساحت ها و عرصه های مختلف سینما، تئاتر، کتاب و نشر، موسیقی، فضای مجازی، بازی های رایانه ای و ... نمود پیدا می کند و باز در این جا باید ببینیم که برنامه های فرهنگی تا چه حدی همراستا با اهداف و آرمان های انقلابی ملت بزرگ ایران بوده است.
وی یادآور شد: واقعیت آن است که در حال حاضر بنابر آمار و ارقام اعلامی از سوی خود مسئولان ارشد فرهنگی، بیش از ۲۵ نهاد و دستگاه در کشور در حوزه فرهنگ به فعالیت می پردازند و همین تنوع و تکثر به دلیل فقدان یک ستاد فرماندهی و قرارگاه قوی باعث شده تا هر کدام به شکل جزیره ای و جداگانه و سلیقه ای و البته عمدتاً شعاری و کم اثر، عمل کنند ضمن آن که متأسفانه گاه نوع عملکرد دستگاه ها، ضد همدیگر است که باید برای علاج این مساله نیز چاره اندیشی کرد.
سه اصل مهم در مدیریت فرهنگی
شکرزاده همچنین با تأکید بر لزوم توجه به سه اصل مهم تحول‌گرایی، جوان‌گرایی و تخصص‌گرایی در عرصه مدیریت فرهنگی ابراز می دارد: در این خصوص البته نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی بسیار حائز اهمیت است، چه آن که با نگاهی به کلام و رهنمودهای حضرت آقا متوجه میشویم که این شورا، قرارگاه مرکزی فرهنگی کشور است و به طور خاص ایشان در همین زمینه بیان می دارند: "شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید با رصد و شناخت دقیق ضعف‌ها و گزاره‌های غلط فرهنگی در عرصه‌های مختلف، راه‌حل‌های عالمانه‌ای برای رواج گزاره‌های صحیح و پیش‌بَرنده، ارائه کند. "
وی در خاتمه می افزاید: همچنین ما باید به نقش مردم توجه ویژه ای کنیم چرا که حل مشکلات فرهنگی کشور اساساً بدون توجه به ظرفیت عظیم تشکل های مردمی و خلاقیت و نوآوری فعالان فرهنگی از بطن و متن مردم امکان پذیر نیست.
گزارش از: سید محمدمهدی موسوی
نظر شما