به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «آداب زبان و پرهیز از فحاشی در سیره اهل بیت علیهم‌السلام» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

امام سجاد علیه‌السلام در دعای مکارم الأخلاق از خداوند می‌خواهند: «وَ مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ»؛ پروردگارا! مرا از هر سخن زشت، ناسزا و بی‌احترامی که باعث آبروریزی دیگران شود، حفظ کن.

رسول الله صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند: «مؤمن کسی است که زیادی مالش را انفاق کند و زیادی کلامش را نگه دارد.»

* فحاشی؛ حریم ممنوعه! هشدار قرآن و اهل بیت به شیعیان

مرحوم فیض کاشانی می‌گفت: متأسفانه در زمان ما این قاعده برعکس شده است؛ مردم زیادی مال را ذخیره می‌کنند و زیادی کلام را بی‌مهابا به زبان می‌آورند.

حضرت رسول صلی‌الله علیه‌وآله همچنین فرمودند: «إنَّ مَنْ شَرِّ عِبادِ اللهِ مَنْ تُکْرَهُ مُجالَسَتُهُ لِفُحشِهِ»؛ بدترین بندگان خدا کسانی هستند که به خاطر فحاشی و بدزبانی، دیگران از همنشینی با آن‌ها بیزارند.

ایشان در جای دیگری هشدار دادند: «إیّاکُم و الفُحشَ ؛ فإنّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ لا یُحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ»؛ از فحاشی بپرهیزید، زیرا خداوند فحش و فحاشی را دوست ندارد.

بعضی افراد با توجیهاتی مانند «فرزند خودم است» یا «اختیارش را دارم»، به خود اجازه فحاشی می‌دهند.

باید توجه داشت که ما بنده‌ی خدا هستیم و هر چه او فرموده است، باید اطاعت کنیم. خداوند در قرآن می‌فرماید: «مَا یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ»؛ هر سخنی که از زبان ما خارج می‌شود، دو فرشته‌ی ثبت‌کننده‌ی اعمال آن را ضبط می‌کنند. حتی حرکات و رفتار ما نیز زیر نظر است.

أمیرالمؤمنین علیه‌السلام از قول رسول الله صلی‌الله علیه‌وآله نقل می‌کنند: «إنَّ اللّه َ حَرَّمَ الجَنَّةَ عَلی کُلِّ فَحّاشٍ بَذیءٍ قَلیلِ الحَیاءِ»؛ خداوند بهشت را بر هر فرد فحاش، بی‌ادب و بی‌حیا حرام کرده است.

* عملی که بهشت را بر انسان حرام می کند

در کتاب کافی آمده است که سماعة بن مهران می‌گوید: نزد امام صادق علیه‌السلام رفتم و حضرت به من فرمودند: «یَا سَمَاعَةُ مَا هذَا الَّذِی کَانَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ جَمَّالِکَ؟ إِیَّاکَ أَنْ تَکُونَ فَحَّاشاً، أَوْ صَخَّاباً، أَوْ لَعَّاناً»؛ ای سماعة! این چه دعوایی بود که میان تو و شتردارت پیش آمد؟ مبادا فحاش، فریادزن یا لعنت‌کننده باشی!

عرض کردم: به خدا سوگند، آن‌چه فرمودی درست است، اما او به من ستم کرد.

حضرت فرمودند: «إِنْ کَانَ ظَلَمَکَ لَقَدْ أَرْبَیْتَ عَلَیْهِ‌ إِنَّ هذَا لَیْسَ‌ مِنْ‌ فِعَالِی‌ وَ لَا آمُرُ بِهِ شِیعَتِی اسْتَغْفِرْ رَبَّکَ وَ لَا تَعُدْ»؛ اگر به تو ستم کرده است، تو از او سرافکنده‌تر شدی (کاری که تو کردی بدتر است).

این رفتار از رفتارهای من نیست و به شیعیانم چنین دستوری نمی‌دهم. از پروردگارت آمرزش بخواه و دیگر به این عمل بازنگرد.

امام صادق علیه‌السلام تأکید کردند که حتی یک روایت از ائمه اطهار علیهم‌السلام وجود ندارد که آن‌ها به دشمن خود فحش داده باشند.

تنها یک روایت وجود دارد که آن هم به صورت غیرمستقیم و در لفافه است. ما که ادعای پیروی از اهل بیت علیهم‌السلام را داریم، باید از ایشان بیاموزیم و از فحاشی و بدزبانی دوری کنیم.

حضرت رسول صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند: «بیگانه‌ترین شما از من شخص بخیل و بدزبان است.»

* «در زمان عصبانیت بنشینید، برخیزید، آب بنوشید یا ذکر «یاعلیم و یاحلیم» بگویید.»

مرحوم فیض کاشانی نقل می‌کند که جوانی در جنگ احد به شهادت رسید. او آن‌قدر پاک و نجیب بود که از گرسنگی به شکم خود سنگ می‌بست و می‌جنگید.

وقتی شهید شد، مادرش بالای سرش آمد و گرد و غبار از چهره‌اش پاک کرد و گفت: «بهشت گوارایت باد.» حضرت فرمودند: «از کجا می‌دانی که به بهشت رود؟ شاید کلماتی از زبانش خارج شده که اکنون در آنجا گرفتار این حرف‌ها شده باشد.»

زبان، عضوی کوچک اما بسیار تأثیرگذار است. اگر با آن حرف خیر بزنیم، ثوابش بسیار است و اگر با آن شر به پا کنیم، عقوبتش بزرگ خواهد بود. هر کس باید مراقب باشد که چگونه از زبانش استفاده می‌کند.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند: «از طرف خدا به حضرت موسی خطاب شد: ای موسی! اگر هفت طبقه آسمان و هفت طبقه زمین را در یک کفه ترازو بگذاری و در کفه دیگر کلمه "لا اله الا الله" را قرار دهی، این ذکر سنگین‌تر از آسمان و زمین خواهد بود.»

انسان وقتی می‌تواند با زبانش ذکری به این عظمت را بگوید، چرا فحش دهد؟! اگر در مواقع عصبانیت قرار گرفتید، اگر ایستاده‌اید بنشینید، اگر نشسته‌اید برخیزید و قدم بزنید؛ آب خنک بنوشید یا ذکر «یاعلیم و یاحلیم» را تکرار کنید.

* «ذکر «یا حی یا قیوم»؛ سلاحی برای پیروزی در جنگ و مشکلات

این کارها آتش غضب را خاموش می‌کند و شیطان را از انسان دور می‌سازد. همچنین می‌توانید ذکر «سبحان الله» را بگویید.

امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «اگر کسی در روز سی مرتبه این ذکر را بگوید، هفتاد نوع بلا از او دفع می‌شود.»

أمیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل می‌کنند که در روز جنگ بدر، در اوج نبرد به جستجوی پیامبر صلی‌الله علیه‌وآله پرداختم تا ببینم ایشان کجاست و چه می‌کند.

ناگاه او را در گوشه‌ای یافتم که سر به سجده نهاده بود و پیوسته ذکر «یا حی یا قیوم» را تکرار می‌کرد. حضرت این ذکر را آن‌قدر ادامه دادند تا خداوند آنان را در جنگ پیروز ساخت.

این درس بزرگی است که در هر حال، به ویژه در سختی‌ها، باید به یاد خدا بود و از او استمداد کرد. این ذکر برای پیروزی در مشکلات نیز بسیار نافع است.