خبرگزاری حوزه | یکی از سفارشات مهم دین اسلام، مداراکردن با مردم است.

قرآن کریم پیرامون ارزش والای این خصلت می فرماید:

«وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ.»۱

ترجمه:

هرگز نیکی و بدی یکسان نیست؛ بدی را با نیکی دفع کن، ناگاه (خواهی دید) همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است.

شرح:

همه اعمال ما در حقیقت باید رنگ و بوی «هدایت الهی» به خود بگیرند. انسان نه تنها باید وجود خویش را مملوّ از نور هدایت کند، بلکه گفتار و عملکرد او نیز باید به گونه ای باشد که موجبات هدایت در وجود دیگران را نیز فراهم آورد؛ و این امر میسّر نخواهد شد مگر از طریق دوستی و محبت.

برخی از اوقات ناملایماتی از سوی دیگران متوجه ما می شود. در این گونه مواقع دو نوع برخورد ممکن است. یکی اینکه پاسخ بدی دیگران را با بدی دهیم، یعنی مقابله به مثل کنیم و دیگر اینکه در برابر کار زشت او خویشتنداری کنیم و محبت خویش را متوجه او سازیم.

چنانچه امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«صِلْ مَنْ قَطَعَکَ وَ اُعْفُ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَ أَعْطِ مَنْ حَرَمَکَ وَ أَحْسِنْ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیْکَ.»۲

با کسی که از تو بریده، بپیوند؛ و کسی را که به تو ظلم کرده، ببخش؛ به کسی که تو را محروم نموده، بخشش کن؛ و به کسی که به تو بدی کرده، نیکی کن.

ثمره اینگونه رفتار، طبق کلام خداوند در آیه مذکور، ایجاد دوستی و مودّت است. کسی که تا لحظاتی پیش دشمنی خویش را ابراز می نمود، تحت تأثیر عکس العمل ما می تواند به دوست و رفیقی مبدّل گردد که این بار تمام محبّتش متوجه ما شده است. اینجاست که انسانی که خودش مزیّن به هدایت شده، می تواند موجبات هدایت دیگری را نیز فراهم آورد و او را نیز بر سر سفره الهی ساکن کند.

برخورد امام حسن مجتبی (علیه السلام) با مرد شامی

مردی شامی امام حسن علیه السلام را دید در حالی که آن حضرت سوار بر مرکب بود. مقابل آن حضرت ایستاد و شروع به ناسزا گفتن نمود.

حضرت سکوت نمود و پاسخ او را نداد. وقتی آن مردِ مسافر دشنام گویی خویش را به پایان برد، حضرت به او سلام نموده و لبخندی بر لب آورد و چنین سخن آغاز نمود: ای پیرمرد! به گمانم غریبی! گویا دچار اشتباهی شده ای! اکنون اگر از ما رضایت و حلالیت بطلبی تو را عفو خواهیم نمود؛ اگر چیزی بخواهی عطایت می کنیم؛ اگر طالب رشد و هدایت باشی ارشادت می کنیم؛ اگر مرکبی بخواهی آن را به تو می بخشیم؛ اگر گرسنه هستی غذایت می دهیم؛ اگر برهنه باشی تو را می پوشانیم؛ اگر حاجتمندی حاجتت را روا می سازیم؛ اگر از وطن رانده شده باشی پناهت می دهیم؛ اگر نیازی داشته باشی نیازت را برآورده می سازیم.

اکنون بهتر است وسایلت را به خانه ما بیاوری و تا پایان سفرت با ما زندگی کنی، زیرا منزل ما وسیع است و اسباب رفاه و آسایش در آن فراهم می باشد...

وقتی آن مرد شامی جملات مهر آمیز امام را شنید شروع به گریستن کرد و گفت: شهادت می دهم تو خلیفه خدا بر زمین هستی و حقیقتاً خداوند بهتر می داند رسالت خود را در کدام خاندان قرار دهد.

پیش از این تو و پدرت مبغوض ترین خلق خدا در نزد من بودید، اما از این پس کسی را بیشتر از شما دوست نمی دارم. آن مرد اسباب و وسایل خویش را به منزل امام برد و تا زمانی که در مدینه بود مهمان آن حضرت بود و از معتقدین به محبت این خاندان شد. ۳

پی نوشت ها:

۱. سوره فصلت، آیه ۳۴.

۲. بحارالانوار، ج ۶۸، ص۴۲۳.

۳. «أَنَّ شَامِیّاً رَآهُ رَاکِباً فَجَعَلَ یَلْعَنُهُ وَ الْحَسَنُ لَا یَرُدّ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ ضَحِکَ وَ قَالَ أَیُّهَا الشَّیْخُ أَظُنُّکَ‏ غَرِیباً وَ لَعَلَّکَ شُبِّهْتَ فَلَوِ اسْتَعْتَبْتَنَا أَعْتَبْنَاکَ‏ وَ لَوْ سَأَلْتَنَا أَعْطَیْنَاکَ وَ لَوْ اسْتَرْشَدْتَنَا أَرْشَدْنَاکَ وَ لَوْ اسْتَحْمَلْتَنَا حَمَّلْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ جَائِعاً أَشْبَعْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ عُرْیَاناً کَسَوْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ مُحْتَاجاً أَغْنَیْنَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ طَرِیداً آوَیْنَاکَ وَ إِنْ کَانَ لَکَ حَاجَةٌ قَضَیْنَاهَا لَکَ فَلَوْ حَرَّکْتَ رَحْلَکَ إِلَیْنَا وَ کُنْتَ ضَیْفَنَا إِلَی وَقْتِ ارْتِحَالِکَ کَانَ أَعْوَدَ عَلَیْکَ لِأَنَّ لَنَا مَوْضِعاً رَحْباً وَ جَاهاً عَرِیضاً وَ مَالًا کَبِیراً فَلَمَّا سَمِعَ الرَّجُلُ کَلَامَهُ بَکَی ثُمَّ قَالَ أَشْهَدُ أَنَّکَ خَلِیفَةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالاتِهِ» وَ کُنْتَ أَنْتَ وَ أَبُوکَ أَبْغَضَ خَلْقِ اللَّهِ إِلَیَّ وَ الْآنَ أَنْتَ أَحَبُّ خَلْقِ اللَّهِ إِلَیَّ وَ حَوَّلَ رَحْلَهُ إِلَیْهِ وَ کَانَ ضَیْفَهُ إِلَی أَنِ ارْتَحَلَ وَ صَارَ مُعْتَقِداً لِمَحَبَّتِهِم.‏» (مناقب آل أبی طالب، ج ۴، ص ۱۹)

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه