پژوهش به عنوان زیر بنای مباحث آموزشی، مدیریتی، فرهنگی و ... نقش غیر قابل انکاری را در حرکت به سوی پیشرفت و تعالی ایفا می‌کند، بر این اساس معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه که متولی توسعه و ترویج امر پژوهش در حوزه می‌باشد با راه‌اندازی اداره امور پژوهشی مدارس علمیه، توجه ویژه‌ای به فرهنگ سازی پژوهش و توانمند سازی طلاب در عرصه تحقیق و پژوهشگری داشته و دارد.
*فرهنگ سازی پژوهش و تربیت پژوهشگر
اداره امور پژوهشی مدارس علمیه کشور برای ساماندهی امر پژوهش در مدارس دو مأموریت اساسی دارد؛ یکی از آن ها فرهنگ سازی پژوهش است که البته این فرهنگ سازی علاوه بر طلاب در حال تحصیل، بایستی در میان اساتید و دیگر متولیانی که می توانند در مدارس علمیه تأثیر گذار باشند، نیز صورت گیرد؛ مورد دیگری که جزء وظایف اساسی این اداره برای ساماندهی امر پژوهش می باشد، تربیت پژوهشگر است؛
برای اجرای این دو مأموریت، می‌بایست برنامه‌هایی اجراء شود، یکی از آن ها ترویج مباحث پژوهشی است که شناخت بایسته ها و آسیب های فرهنگ پژوهش را نیز شامل می شود و علاوه بر این ها برای ارائه شاخصه هایی که موجب ارتقاء فرهنگ پژوهش می شود، برنامه ریزی و نظارت می کند؛ دومین کاری که باید در این زمینه انجام گیرد، استعداد یابی در میان طلاب جوان است؛ سیاست گذاری، نظارت و ارزیابی کلان، ساماندهی نیروی انسانی و شناسایی مشاورین و اساتید ویژه امر پژوهش، برنامه ریزی و ... از دیگر کارهایی است که لازمه اجرای مأموریت های این اداره تلقی می شود.
* ابلاغ آیین‌نامه‌ها و دستور العمل‌ها
برنامه های اداره امور پژوهشی مدارس را به صورت دستور العمل و ابلاغ آئین نامه‌ها به معاونت‌های پژوهشی استان ها ارسال می گردد و آن ها نیز طبق آن، بر مدارس موجود در استان خود نظارت می کنند.
برای ساماندهی امر پژوهش و شناسایی مشاورین و معاونین پژوهشی، در حال حاضر تنها در مقام شناسایی اساتید هستیم که هنوز به آن چیزی که در این زمینه ترسیم کرده ایم، نرسیده‌ایم؛ البته برای تحقق هدف نهایی در این زمینه به سمت نیاز سنجی پژوهشی می رویم.
*ایجاد کانون های علمی طلاب
کانون های علمی طلاب مدارس را طراحی نموده‌ایم، اسناد، ضوابط و شاخصه های شناسایی این کانون ها را هم تهیه کرده ایم که چیزی شبیه به انجمن های علمی پژوهشگران حوزه است؛ نحوه ایجاد این کانون ها نیز به گونه ای است که طلاب هر مدرسه می‌توانند پیرامون یکی از گرایش های تحصیلی موجود، در خواست ایجاد این کانون ها را داشته باشند؛ هدف از ایجاد این کانون ها این است که خود طلبه ها و ارد کار علمی شده و تحولات ماندگاری را در عرصه پژوهش حوزه های علمیه رقم بزنند، علاوه بر این شور و نشاط علمی در مدارس علمیه و طلاب ایجاد شود؛ با راه‌اندازی این کانون ها، طلاب می توانند در مدارس ، نشست‌ها و گارگاه های علمی-پژوهشی و ... را برگزار کرده و از اعتبارات حمایتی که از طرف اداره امور پژوهشی مدارس به کانون ها اعطاء می شود، بهره مند شوند؛ البته اختصاص بودجه های حمایتی بر اساس فعالیت کانون ها و رتبه بندی هایی است که صورت می گیرد،
* مجلات علمی مدارس
بخش دیگر فعالیت ما مربوط به مجلات علمی مدارس است؛ معتقدیم طلبه ای که وارد کار علمی می شود، باید فضایی برای ارائه محصولات خود داشته باشد، به همین دلیل ضرورت وجود مجلات را احساس کردیم. برای این منظور مجلات علمی مدارس را تعریف کردیم و از این به بعد هر مدرسه علمیه ای که چنین درخواستی داشته باشد با آن موافقت خواهد شد؛البته اشخاصی که در سمت های مدیر مسئول یا سردبیر آن قرار می گیرند باید در سطح معاونین پژوهش مدارس باشند، طلاب نیز می توانند به عنوان تیم تحریریه فعالیت کنند؛ انتظار داریم که بعد از طی دوره های اولیه انتشار این مجلات، آن ها به سمت نشریه های علمی-ترویجی سوق و ارتقاء پیدا کنند؛ همچنین 70درصد محتوای این نشریات باید مقالات و پژوهش های خود طلاب باشد و 30درصد آن نیز می تواند مربوط به اخبار علمی-پژوهشی باشد.
* برگزاری دو نشست در سال آینده
در اوایل سال آینده، نشست سراسری کانون های علمی طلاب مدارس علمیه سراسر کشور و نشست سراسری مجلات علمی مخصوص هر مدرسه برگزار می شود.
در ستاد مرکز پژوهش ها، سه نشریه سراسری در حال فعالیت داریم که یکی از آن ها، فصل نامه ای با نام «ره نامه پژوهشی» است که تا کنون 14شماره از آن با نام خشت نامه پژوهش به چاپ رسیده است؛ نشریه دیگری که عنوان «راه دانش» آثار برگزیده طلاب را پوشش می دهد و برخی از مطالب آن هم مربوط به مقالات علمی برتر جشنواره علامه حلی(ره) است؛ نشریه سوم نشریه ای با نام «خبرنامه سراسری مبتدا» است که هر دو ماه یک بار با 16صفحه ثابت منتشر می شود. در این خبرنامه سراسری، یک پرونده ویژه مخصوص مجموعه مدارس علمیه سراسر کشور است و قسمت دیگر خبرنامه مطالب برتر ارسال شده از سوی اساتید و طلاب مدارس است؛ بخش دیگر این خبرنامه سراسری، ویترین مانندی است که فرصتی را فراهم کرده است تا چند طرح موفق را بررسی کند.
* ایجاد وبلاگ گروهی
بعد از آن که دیدیم نشریه چاپی برای ارائه تمامی مطالب کافی نیست، اقدام به ایجاد یک وبلاگ گروهی کردیم تا مطالب بیشتری که می‌خواستیم به مدارس علمیه انتقال دهیم را اطلاع رسانی کنیم، همچنین مقالاتی را که مدارس انتظار داشتند مورد توجه قرار گیرد را در این وبلاگ قرار دهیم.
* اجلاس معاونین پژوهش مدارس در راه است
دومین اجلاس سراسری معاونین پژوهش مدارس علمیه سراسر کشور در مشهد 9 و 10 دی ماه سال جاری برگزار خواهد شد؛ در این اجلاس هشت کمیسیون خاص، چیستی و چرایی مسائل طلاب مدارس را بررسی می کنند و راه‌کارهایی را برای ارتقاء سطح پژوهش ارائه می دهند؛ در سال گذشته فعالان برتر پژوهشی مدارس را شناسایی می‌کردیم، اما امسال به دلیل گسترش فعالیت های پژوهشی مدارس، شناسایی برخی فعالیت ها و تقدیر از فعالین پژوهشی را به فرصتی دیگر موکول کرده ایم.
* حمایت از طلاب با استعداد
در مسئله استعداد یابی، چند سالی است که به دنبال طرح الگوی جامع حمایتی از طلاب مستعد هستیم که در آن طلاب با استعداد را شناسایی و آن ها را مورد حمایت خود قرار می دهیم؛
* کانون استعداد پژوهشگری قم راه‌اندازی می‌شود
غیر از این گونه طرح های حمایتی، پیشنهاد کرده ایم که در هر استان طبق الگوهای ارائه شده برای تقدیر از افراد با استعداد در زمینه پژوهش، هر کسی که کوچکترین کار پژوهشی را هم صورت داده، مورد توجه و تقدیر قرار گیرد تا استعداد این افراد شکوفا شود و آهسته وارد فضای جدی پژوهشگری دینی شوند. در همین راستا کانون پرورش استعداد پژوهشگری استان قم را تا پایان امسال افتتاح خواهیم کرد.
