اشاره: در عالم اسلام همواره زنان شایسته و متعهدی وجود داشته‌اند كه در عرصه‌های مختلف فرهنگ و ادب و در جبهه‌های ایثار و تلاش، منشأ آثار و بركات فراوانی بوده‌اند که بحق می توان بانو مجتهده امین اصفهان را یکی از مفاخر علمی دانست.

به منظور ارج نهادن به مقام شامخ آن بانوی مجتهده در سفری که به اصفهان داشتیم پای صحبت های یکی از شاگردان ایشان یعنی بانو همایونی که خود یکی از پیشکسوتان حوزوی با سنی بیش از 90 سال است نشستیم را مرور می کنیم.

 ضمن تقدیر از شاگردان بانو همایونی که زمینه این گفتگو را فراهم کردند متن آن تقدیم می گردد.

*آشنایی شما با ایشان به چه زمانی باز می گردد؟ 

آشنایی من با بانو مجتهد امین به زمان قانون منع حجاب در دوران رضاشاه پهلوی باز می گردد، در آن زمان شانزده ساله بودم که به واسطه خویشاوندی مادرم با بانو مجتهد، امین آشنا شدم و نزد ایشان رفتم تا قرآن و احکام را یاد بگیرم و چقدر هم ایشان برایم زحمت کشیدند، از همان روز اول شیفته ایشان شده و خداوند محبت آن بزرگوار را در دل من ایجاد کرد.

*مختصری درباره شرایط آن زمان توضیح بفرمایید؟

در آن زمان اجازه فعالیت مذهبی چندانی به افراد داده نمی شد، لذا بانو مجتهده امین از آن جا که اجتهاد داشتند، توانستند از وزارت علوم آن زمان یک مجوزی بگیرند و دبیرستانی را احداث کنند، که ساختاری اسلامی برای بانوان داشت و از این طریق در مدرسه قرآن و احکام به بانوان آموزش می داد. البته باید توجه به خفقان آن سال ها نمی شد اسم آن مدرسه را حوزه گذاشت، ولی با توجه به خلوص نیتی که داشت خداوند نیز به درس ایشان برکت خاصی بخشیده بود به گونه ای که توانست شاگردان زیادی را تربیت کند.

*مختصری از ویژگی های شخصیتی ایشان بفرمایید؟

فضیلت بانو امین شاید از نظر خیلی ها باورکردنی نباشد، اما بنده به عنوان شاگرد نزدیک به ایشان عرض می کنم بانو دارای ویژگی های برجسته ای چون خلوص و خداباوری بود، ضمن آن که عنایت حضرات معصومین (ع) نیز متوجه ایشان بود. آن بانوی پرهیزکار 97 سال عمر کرد و تمام عمر و مال خود را در راه مقدس ترویج دین صرف نمود. ویژگی های برجسته فراوانی داشتند؛ از چند نفر همچون آیت الله سید کاظم حایری اجازه اجتهاد داشتند. ضمن آن که شخصیت برجسته ای همچون آیت الله العظمی مرعشی در اوایل طلبگی از این بانوی بافضیلت اجازه نقل روایت و حدیث را دریافت کرده بودند.

*ایشان تالیفاتی نیز داشته اند مختصری درباره تالیفاتشان بفرمایید؟

بانو مجتهده امین 15 جلد تفسیر قرآن و 9 جلد کتاب متفرقه نوشته اند که از جمله آن ها می توان به کتاب اربعین الهاشمیه به زبان عربی اشاره کرد که اولین کتاب ایشان بوده است و بعدها نیز ترجمه شد. کتاب مولی الموالی مربوط به امیر المومنین علی (ع) و کتاب های معاد، سیر و سلوک، نفحات الرحمانیه و ... نیز از دیگر آثار تالیفی بانو امین می باشد. کتاب جامع الشتات ایشان در واقع نامه هایی است که علما برای ایشان داده اند، چه برای مجتهدی ایشان و چه در خصوص موضوعات دیگر.

همه ابعاد زندگانی ایشان و نوشتن کتاب های متعدد و بسیار سودمند به ویژه نفحات الرحمانیه کرامت بوده است و ایشان مکاشفات و خواب هایی را که دیده اند در همین کتاب آورده اند.

*آیا نسبت به زندگی و خانواده ایشان هم اطلاعاتی دارید؟

ایشان خانه داری و بچه داری را ریاضتی برای عرفا می دانست، بانو مجتهده امین دارای شش فرزند بود که پنج فرزندش به علت شرایط دشوار آن زمان به جهت نبود پزشک در درمان بیماری ها در گذشتند و تنها یکی از آنها باقی ماند که آن هم از دنیا رفته اند. به گفته بانو مجتهده امین، در 13 سالگی ازدواج کرده و در 15 سالگی مادر شده بود و در 23 سالگی هم درس را شروع کرده بود. ایشان در ابتدا درس هیئت خوانده بودند، مادر این بزرگوار نیز خیلی انسان والا و اهل ذکرو دعا بودند، ضمن آن که خودشان هم از ابتدای زندگی علاقه مند به این راه و روش بودند.

بنده و یکی از خانم هایی که از دنیا رفته اند، شاگردان خصوصی ایشان بوده ایم و لذا بیشتر از بقیه شاگردانشان نسبت به زندگی ایشان اطلاعات داشتیم.

*به لحاظ علمی در چه سطحی بودند؟

در باب علمی همین را بدانید که یک بار که آیت الله العظمی نوری همدانی با ایشان یک جلسه و مباحثه علمی داشتند، حقیقتا از معلومات و کمالات ایشان سخن گفته و تحسین گفتند.

*مواضع ایشان درباره انقلاب اسلامی چه بود؟

بانو مجتهده امین در سال 61 دار فانی را وداع گفت، یعنی اواخر عمر ایشان مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی بود، نظر ایشان به حضرت امام (ره) بسیار مثبت بود، زیرا اساسا کسی که خدا و ائمه (ع) را می شناسد، طبعا علمای واقعی همچون حضرت امام (ره) را نیز می شناسد و به آن ها علاقه مند است و بانو نیز حقیقتا این گونه بودند. بنده در زمانی که حضرت آیت الله خامنه ای، رییس جمهور بودند، از ایشان خواهش کردم که یک بزرگداشت برای بانو امین بگیرید و ایشان به وزارت ارشاد دستور دادند که زمینه یک بزرگداشت را برای ایشان فراهم نمایند و همان موقع در اصفهان بزرگداشتی با سخنرانی بزرگانی از قم و تهران و اصفهان و حتی برخی از اعضای خانواده حضرت امام (ره) برگزار شد.

*گویا شما با استاد طاهایی نیز آشنا بوده اید، مختصری هم از شخصیت آن مرحومه بفرمایید؟

آن مرحومه هم در زندگی خویش بانویی ممتاز و برجسته بودند که واقعا زحمات زیادی برای تربیت طلاب انجام می دادند. نقش وی در تاسیس و توسعه مدرسه نرجس انکارناپذیر است، ضمن آن که نوآوری و خلاقیت در کارهای ایشان واقعا مثال زدنی بوده است.

*در پایان اگر صحبتی برای خواهران طلبه دارید بفرمایید؟

طلبه های ما باید بیش از پیش خوی و منش طلبگی را رعایت کنند و همواره بعد معنوی و تقوایی را در خود تقویت نمایند، باید عفت و پاکدامنی در جامعه و در بین دختران و زنان ما مشهود باشد، از جمله برکات انقلاب اسلامی این بوده که هم در بخش حوزه های خواهران و هم در بخش برادران رشد کمی و کیفی خوبی به ویژه در عرصه های اخلاقی و علمی شاهد بوده ایم، منتها نباید صرفا به همین وضع کنونی اکتفا کرد.