«اَللّهُمَّ اجْعَلْنی فیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلینَ عَلَیکَ وَاجْعَلْنی فیهِ مِنَ الْفاَّئِزینَ لَدَیکَ وَاجْعَلْنی فیهِ مِنَ الْمُقَرَّبینَ اِلَیکَ بِاِحْسانِکَ یا غایةَ الطّالِبینَ.»
خدایا، در این روز مرا از آنان که به تو توکل می‌کنند قرار بده و از آنان که پیش تو سعات یافته‌اند و از نزدیکان درگاه تو هستند قرار بده، به حق احسان و بخششت، ای خواسته نهایی جویندگان.
خدایا در این روز مرا از توکل کنندگان بر تو قرار بده
* معنای توکل
توکل در لغت به معنای تفویض امر است، کار خود را به وکیلی واگذار کنیم که مورد اعتماد است. حافظ می گوید: گر کار خود به خدا واگذاری حافظ ای بسا عشق که با بخت خدا داده کنی
خداوند می‌فرماید: وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه، (سوره طلاق آیه 3)؛ کسی که بر خدا توکل کند پس خدا او را کافی است.
آیه فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ، (آل عمران آیه 159)؛ خطاب به شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است. این آیه، صراحت توکل را در یک مفهوم مثبت یادآوری می کند و می فرماید «ای پیغمبر! همین که عزم کردی و تصمیم گرفتی، به خدا اعتماد کن و کار خود را دنبال کن» نمی گوید: بنشین و دست روی دست بگذار و توکل کن، می گوید کار خود را بکن و به خدا توکل کن.
برای روشن‌شدن مفهوم توکل لازم است که معنای اعتماد و اقسام آن را بدانیم:
* انواع اعتماد
اعتماد بر سه گونه است، این سه مورد حصر عقلی دارد یعنی فراتر از این سه مورد امکان ندارد.
اولین مورد، «اعتماد به نفس» است که روان‌شناسان این نکته را تاکید و ترویج می‌کنند و به عنوان یک اصل موفقیت مورد تأکید قرار می‌دهند و حتی روان‌شناسان غربی که نگاه سکولاری و امانیستی به جامعه و خلقت دارند و قایل به اعتماد و توکل به خدا نیستند در این مسئله خیلی مانور می‌دهند و اصطلاحاتی چون: ما «می‌خواهیم و می‌توانیم» یا «خواستن، توانستن است» را بسیار به کار می‌برند.
این که انسان از هر نظر به خود متّكى باشد. اين حالت گرچه از ديدگاه روان‌شناسى پسنديده و بدان سفارش شده است، ليكن در فرهنگ توحيدى صحيح و قابل قبول نيست؛ چون هر چه بر ميزان شناخت و معرفت انسان نسبت به خود و خداوند، افزوده گردد، متوجه مى‌شود كه بيش از آنچه قبلا مى‌پنداشته، ضعيف و عاجز است؛ به تعبير ديگر بر عجز و ناتوانى خود، بيش از پيش، واقف مى‌شود.
توكّل و اعتماد انسان به خدا، ناشى از معرفت به ربوبيّت الهى است. اگر انسان خدا را به عنوان مالك و صاحب اختيار و كسى كه هستى‌اش در دست اوست بشناسد؛ ديگر نيازى نمى‌بيند سراغ ديگرى برود و دست نياز به سوى او دراز كند.
دومین مورد توکل، توکل به غیر است و شامل انواع اعتماد به قدرت‌های مادی نیز می‌شود.
اعتماد به خدا، سومین اعتماد را تشکیل می‌دهد.
«اعتماد به نفس» و «اعتماد به غیر»، قابل نقد است؛ چون که هر دوی آنها محدود می‌باشند، اما اعتماد به خدا، زوال‌پذیر نیست و اگر انسان اعتماد به خدا، پیدا کرد به معنای «توکل» می‌باشد.
مولوی می‌گوید: تکیه بر جبار کن تا وا رهی ورنه افتی در بلای گمرهی
* آثار توکل
اولین اثر توکل، کفایت کردن خدا، برای انسان است «وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا»، (آیه 3، سوره طلاق)
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ كُفِيَ»، (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 196). کسی که بر خدا توکل کند، خدا، او را کفایت می‌کند.
دومین اثر توکل بر خدا «آسودگی» است:
« مَنْ تَوَكَّلَ لَمْ يَهْتَمَّ»، (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 197)، حضرت علی(ع) فرمودند کسی که توکل می‌کند، غصه نمی‌خورد.
سومین اثر توکل بر خدا، آسانی است. حضرت علی(ع) فرمودند: کسی که بر خدا توکل کند سختی‌ها بر او آسان می‌شود.
چهارمین اثر توکل، نورانیت است. حضرت علی(ع) فرمودند: «مَنْ تَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ أَضَاءَتْ لَهُ الشُّبُهَاتُ وَ كُفِيَ الْمَئُونَاتِ وَ أَمِنَ التَّبِعَاتِ»، (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 197)، کسی که بر خدا توکل کند شبهات برای او روشن می‌شود هزینه‌ها، کفایت و پیامدهایش، امن می‌شود
پنجمین اثر توکل این است که سلطه شیطان را از انسان دور می‌کند.
خداوند در آیه 99 سوره نحل می‌فرماید: «إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»، شیطان بر کسانی که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل می‌کنند، تسلطی ندارد.
