خبرگزاری حوزه/ آیت‌الله گرامی در شرح دعای بیست و چهارمین روز ماه مبارک رمضان به دو مقوله رضایت و توفیق الهی پرداخته است.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيهِ مَا يُرْضِيكَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِمَّا يُؤْذِيكَ‏ وَ أَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيهِ لِأَنْ أُطِيعَكَ وَ لاَ أَعْصِيَكَ يَا جَوَادَ السَّائِلِين‏  

اى خدا، در اين روز از تو درخواست مى‏كنم آنچه را كه رضاى تو در اوست و به تو پناه مى‏برم از آنچه تو را ناپسند است، از تو توفيق مى‏خواهم كه در اين روز همه را به فرمان تو باشم و هيچ نافرمانى نكنم، اى جود و عطا بخش سؤال كنندگان.

*اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيهِ مَا يُرْضِيكَ

خدایا، در این ماه چیزی را از تو می خواهم که مایه رضای تو شود؛ مقام رضا مقام، بسیار بالایی است که قرآن کریم درباره آن می فرماید: « وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً في‏ جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيم‏؛ 72 توبه» خدا به مردان و زنان با ايمان بهشت‏هايى را كه از زيرِ [ درختانِ ] آن نهرها جارى است ؟ در حالى كه در آن جاودانه‏اند ، و نيز سراهاى پاكيزه‏اى را در بهشت‏هاى ابدى و هم‏چنين رضايتى ويژه از سوى خدا [ كه از همه آن نعمت ها ] بزرگ‏تر است وعده داده است ؛ اين همان كاميابى بزرگ است‏.

 هيچكس نمى‏تواند آن لذت معنوى و احساس روحانى را كه به يك انسان به خاطر توجه رضايت و خشنودى خدا از او، دست مى‏دهد، توصيف كند، و به گفته بعضى از مفسران حتى گوشه‏اى از اين لذت روحانى از تمام بهشت، و نعمت‌ها و مواهب گوناگون و رنگارنگ و بى‏پايانش، برتر و بالاتر است.

* وَ أَعُوذُ بِكَ مِمَّا يُؤْذِيكَ

پناه می برم به تو از چیزی که تو را اذیت می‌کند، البته خدا از چیزی اذیت نمی شود چرا که اذیت به معنی اثر پذیری است و این‌که چیزی در دیگری اثر بگذارد و در خدا چیزی اثر نمی گذارد لذا مراد از  اذیت ناراضی بودن حق متعال است .

*وَ أَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيهِ لِأَنْ أُطِيعَكَ وَ لاَ أَعْصِيَكَ

خدایا توفیق می خواهم که اهل اطاعت تو باشم و عصیان نکنم ؛ البته خود اطاعت هم توفیق می خواهد ، زمینه سازی این توفیق باید توسط انسان مهیا شود، ما با اختیار خودمان کار انجام دهیم اما توفیق را خدا باید می‌دهد. در مناجات شعبانیه می خوانیم:« إِلَهِي بِكَ عَلَيْكَ إِلَّا أَلْحَقْتَنِي بِمَحَلِّ أَهْلِ طَاعَتِكَ وَ الْمَثْوَى الصَّالِحِ مِنْ مَرْضَاتِكَ فَإِنِّي لَا أَقْدِرُ [أملك‏] لِنَفْسِي دَفْعاً وَ لَا أَمْلِكُ لَهَا نَفْعا؛  إقبال الأعمال (ط - القديمة)، ج‏2، ص: 687» خدایا خودت مرا به محل اهل طاعتت برسان، چرا که من هیچکاره ام.

*روايتى درباره توفيق الهى و توضيح مراد از آن‏

مؤلف كتاب «معانى الاخبار»  با اشاره به سند خود از عبد اللَّه بن فضل هاشمى از امام صادق (ع) روايت كرده است: به آن حضرت عرضه داشتم: (با در نظر داشتن اينكه علل و اسباب در كار ما مؤثرند) معناى اينكه خداى تعالى در يك جا (از قول شعيب حكايت كرده كه گفت:)،" وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ" و در جايى ديگر خودش فرموده:« إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلا غالِبَ لَكُمْ وَ إِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ ؛ آل عمران 160 » چيست؟ امام (ع) در جواب فرمود: وقتى بنده خدا آنچه كه خدا به وى امر كرده را اطاعت كند، عملش موافق امر خداى عز و جل است و بدين جهت آن عبد را موفق مى‏نامد (چون گفتيم كارش موافق امر خداى عز و جل است) و هر گاه بنده خدا بخواهد داخل پاره‏اى از گناهان شود و خداى تعالى بين او و آن گناه حايل گردد و در نتيجه بنده، آن گناه را مرتكب نشود، ترك گناهش به توفيق خداى تعالى صورت گرفته و هر زمان كه او را به حال خود بگذارد و بين او و معصيت حايل نشود و در نتيجه مرتكب گناه گردد، در آن صورت خدا او را يارى نكرده و موفق ننموده است، (چون كارش موافق دستور خدا انجام نشده). « معانى الاخبار، باب معنى الهدى و الضلال، ص 20، ح 1، چاپ ايران.»

حاصل بيان امام (ع) اين شد كه توفيق خداى تعالى و خذلان (توفيق ندادن و يارى نكردن) او، از صفات فعلى خداى تعالى است نه از صفات ذاتش، پس توفيق، عبارت از اين است كه خداى تعالى اسباب را طورى رديف كند كه قهرا بنده را به سوى عمل صالح بكشاند و يا بعضى از مقدماتى كه در ارتكاب گناه لازم است را براى او فراهم نكند، در نتيجه بنده آن كار واجب را انجام داده و اين كار حرام را ترك كند، و خذلان بر خلاف اين است.

*يَا جَوَادَ السَّائِلِين‏ 

ای کسی که به همگان، بخشنده هستی