حجت الاسلام والمسلمین حسن زمانی در گفت و گو با خبرگزاری «حوزه»، با تأکید بر لزوم شناخت صحیح از تحولات بیداری اسلامی در کشورها، اظهار کرد: مصر، یکی از این کشورهاست که دارای تمدن چهار هزار یا شش هزار ساله است که آثار تاریخی به دست آمده از این کشور نیز این مدعا را ثابت می کند.

وی افزود: حوزه علمیه قم با قدمت 1200 ساله و تأسیس به وسیله زکریا بن ادریس در زمان امام رضا و امام جواد(علیهماالسلام)، حوزه علمیه نجف با قدمت تاریخی هزار ساله، دانشگاه زیتونه تونس با قدمت 1150 سال و دانشگاه الازهر مصر با تاریخ 1050 سال، چهار دانشگاه کهن و به نام جهان اسلام به شمار می آیند.

معاون بین الملل حوزه های علمیه،  مصر کنونی و دانشگاه الازهر آن را مرکز و پایگاه علمی کشورهای عربی دانست و اظهار کرد: نیم میلیون دانشجوی دانشگاه الازهر، مردم این کشور را تبدیل به مسلمانان مقید به احکام عبادی کرده است، به گونه ای که در مقایسه با بسیاری از کشورهای عربی ممتاز به شمار می آیند.

* از مغازه و تاکسی های مصر، نوای قرآن به گوش می رسد

این محقق و پژوهشگر حوزه، با بیان این که در ایام حضورم در مصر، شاهد نمازهای پرجمعیت، متراکم و پیوسته ده ها نماز جمعه قاهره بودم، به گونه ای که در بیرون مساجد نیز فرش های متعددی برای نمازگزاران گسترده بود، اظهار کرد: التزام به قرائت، تفسیر و حفظ قرآن نیز در بین مصریان رواج دارد. در مغازه خیابان های قاهره، صدای صوت قرآن از رادیو به گوش می رسد و از بسیاری از تاکسی های این کشور نیز نوای قرآن شنیده می شود و برخی از رانندگان آنها همزمان در حال حفظ قرآن هستند. با وجودی که مردم مصر فقیر هستند، اما شاهد کمترین میزان سرقت در این کشور هستیم.

وی ادامه داد: با یکی از دانشجویان مصری مقطع دکترا که در حال نگاشتن رساله و دفاعیه خود بود، آشنا و دوست شدم. خطاب به او گفتم که زودتر رساله خود را دفاع کن تا آسوده خاطر گردی. اما او در جوابم گفت "قصد دارم تا هر چه زودتر رساله ام را دفاع کنم تا پس از آن به کارهای علمی خود برسم". این نگاه شایعی در بین عالمان مصری است که در هر مقطعی اهتمام مستمر به مباحث علمی خود دارند.

* اعتقاد مصریان به ائمه هدی(علیهم السلام)؛

حجت الاسلام والمسلمین زمانی، با اشاره به محبت شدید مصریان به اهل بیت(علیهم السلام)، اظهار کرد: با وجود آن که اکثریت جمعیت مصر را اهل سنت تشکیل می دهند، اما معتقدند که پیامبر اکرم(ص) و ائمه هدی(علیهم السلام)، شفیع در نزد خدا و واسطه فیض الهی هستند. از این رو متوسل به این بزرگوران می شوند و به زیارتشان می روند و حوائج خود را از آنان می گیرند.

معاون بین الملل حوزه های علمیه اضافه کرد: مردم مصر، حتی به امامزادگان نیز علاقه وافری دارند. برای نمونه، سیده نفیسه(س) از نوادگان امام حسن مجتبی(ع)، مورد احترام، اعتقاد و زیارت بسیاری از مردم این کشور هستند که برای زیارت به مرقد شریف ایشان مشرف می شوند و این بانوی گرامی نیز حاجت های بسیاری را به آنها داده اند.

* مصریان، اسلام مداران سیاسی و وهابیت ستیز هستند

وی با بیان این که داشتن بینش سیاسی از اسلام نیز از دیگر محاسن مصریان است، ابراز کرد: افکار چهره های به نام مشاهیر مصری همانند سید قطب و حسن البناء و شیخ شلتوت و آثار علمی آنها در موضوع اسلام سیاسی مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار دارد.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی،  وهابیت ستیزی مردم مصر را مورد توجه قرار داد و تأکید کرد: دانشگاه الازهر، مخالف هر گونه اشاعه افکار وهابی گری در بین مسلمانان است و حتی در چند دهه گذشته، چند استاد خود را به این اتهام از دانشگاه اخراج کرده است. مردم مصر نیز با تبعیت از مفتیان مذهبی خود با افکار وهابیت و تبلیغ آن در این کشور مبارزه می کنند.

* محافظه کاری و غرب زدگی، دو آفت رایج در مردم مصر؛

این فرهیخته حوزوی ، با اشاره به ضعف های رفتاری مردم در جامعه مصر، اظهار کرد: محافظه کاری و روحیه نه چندان انقلابی در میدان عمل را می توان یکی از نقیصه های عیان آنها به شمار آورد. نمی توان در میان مردم مصر، شجاعت فریاد رسای مردم ایران در سر دادن شعار "الموت لآمریکا" و "الموت لاسراییل" را مشاهده کرد. علت به بن بست خوردن انقلاب مصر را نیز می توان در همین محافظه کاری شدید و وحشت از قدرت ها دانست.

وی غرب زدگی را نیز آفت دیگر گریبانگیر مردم مصر دانست و اظهار کرد: متاسفانه، بسیاری از مردم، دولتمردان و حتی علمای دینی مصر نیز به نوعی فرهنگ و ارزش های غربی را پذیرفته اند و آن را ملاک در تصمیم و رویکردهای خود قرار می دهند. روحیه محافظه کاری و غرب زدگی مردم و علمای مصری منجر به آن شده است که پس از انقلاب خود نسبت به اقامه حکومت اسلامی بی تفاوت باشند و علمای آن به این نتیجه برسند که تشکیل حکومت اسلامی لزومی ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین زمانی اضافه کرد: هرچند که مردم مصر، مردمانی وهابی ستیز هستند، اما قدرت مقابله با هجوم های تبلیغی وهابیت را ندارند. در چند سال اخیر شاهد حضور فعال وهابیون با پشتیبانی مالی عربستان در مصر هستیم که جریان-های سلفی مانند حزب نور را به وجود آورده اند.

* جایگاه اخوان المسلمین در مصر؛

وی، با اشاره به میزان تأثیرگذار اخوان المسلمین در جامعه مصر، اظهار کرد: جنبش اسلامی اخوان المسلمین مصر به وسیله حسن البناء به وجود آمد. او عالمی انقلابی بود که اندیشه تقریب مذاهب اسلامی را در سر می پروراند و بر اساس این تفکر بود که به همت مرحوم آیت الله العظمی بروجردی، مؤسسه "دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه»" در قاهره احداث گردید.

حجت الاسلام والمسلمین زمانی حاصل گسترش جغرافیایی اخوان المسلمین در کشورهایی همانند سوریه، لیبی و مغرب و رنگ گرفتن اخوانی ها بر اساس شرایط بومی آن کشورها را عامل ضعف و دوری از اهداف عالی این جنبش اسلامی برشمرد و ادامه داد: پس از حسن البناء، رهبران و مرشدهای فراوانی بر سر کار آمدند که بنا به اندیشه خود، جریان سازی متفاوتی در اخوان المسلمین ایجاد کردند که حاصل این دگرگونی ها، به وجود آمدن جریان های فکری متفاوت در این جنبش و فاصله گرفتن بیشتر از اندیشه مؤسس آن شد.

وی جریان انقلابی متعدل به رهبری حسن البناء در اخوان را مورد توجه قرار داد و تأکید کرد: بسیاری از اخوانی های کنونی مرید حسن البناء و افکار ناب او هستند و علاقه خاصی نیز به انقلاب اسلامی ایران و امام راحل و مقام معظم رهبری دارند. اما در مقابل نباید از جریان غرب گرا همانند آقای مرسی که تفکر سازش با آمریکا و اسراییل را در سر دارند و جریان سلفی گری در اخوان المسلمین که نزدیک به وهابیت هستند، غافل گشت.

* شاکله انقلابیون مصر، خارج از پیکره اخوان المسلمین بود

معاون بین الملل حوزه های علمیه جریان بیداری اسلامی مصر را حاصل حرکت انقلابی گروهی از جوانان مصر خارج از پیکره اخوان دانست و ادامه داد: قبل از انقلاب مصر، اخوان المسلمین در شش دهه تلاش های خود در میان جامعه مصر با وجود شکنجه  و زندانی شدنهای بسیار، پایه های فکری بیداری اسلامی در مصر را به وجود آوردند، اما آماده پذیرفتن انقلاب جوانان مصری نبودند. از این رو در آغاز بیداری اسلامی اعلام کردند که رییس جمهور معرفی نخواهیم کرد.

وی تأکید کرد: پس از مدتی اخوان المسلمین به شکل نسنجیده ای کاندیدای غرب زده ای را برای ریاست جمهوری وارد میدان کرد و از آنجایی که منابع مالی لازم برای تحقق اهداف انقلابی خود را نداشتند، به طرف عربستان سعودی و پول وهابیون آن کشیده شدند.  

* عوامل سقوط دولت مرسی و اخوان المسلمین؛

این فرهیخته حوزوی عدم انسجام در مدیریت داخلی و کادرسازی مناسب را عامل سقوط زودهنگام دولت مرسی و حامیان اخوانی آن دانست و اظهار کرد: نتیجه عدم مدیریت دولت مرسی در معادلات بین المللی آن شد که نتوانست با جریان انقلابی مردمی، جریان مخالف دولت، جریان انقلابی ایران و جریان حامیان دولت یعنی آمریکا و عربستان همراهی کند که در نهایت به سقوط دولت او مبدل گردید.

وی، با اشاره به تفاوت ساختاری دانشگاه الازهر مصر با جریان اخوان المسلمین، اظهار کرد: اخوان، تنها یک جریان فکری اسلامی سیاسی است که رهبری خاص دارد و بر اساس رویکرد حزبی خود رفتار می کنند. اما دانشگاه الازهر نهادی دانشگاهی و دینی محض است که تنها به دنبال تعلیم و تعلم علوم دینی است و کاری به سیاست ندارد.

* ریشه ایرانی بیداری اسلامی مصر؛

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی، با اشاره به سیر تأثیرپذیری بیداری مصر از انقلاب ایران، اظهار کرد: جرقه بیداری اسلامی در مصر، از ابتدای قرن حاضر بود. نقش آفرینان اصلی و الهام بخشان اصلی این اندیشه در مصر عالمان ایرانی بودند و مصر و الازهر قرن معاصر که پرچم دار اندیشه اسلام و انقلاب اسلامی در عالم است، معلمان ایرانی دارد. شیخ محمد عبدو که از مفاخر الازهر مصر و داعیه دار اسلام انقلابی در مصر است، از شاگردان سید جمال الدین اسدآبادی به شمار می آید که همزمان با ورود شیخ به مصر، از محضر او ارکان اسلام انقلابی را آموخت.

* الهام گیری حسن البناء از مرحوم آیات عظام بروجردی و کاشانی؛

وی ادامه داد: دومین شخصیت تأثیرگذار در تاریخ بیداری اسلامی مصر را می توان حسن البناء، مؤسسن اخوان المسلمین دانست که از مبلغ اعزامی مرحوم آیت الله  العظمی بروجردی به مصر، یعنی شیخ محمدتقی قمی بهره جست و اندیشه ناب اسلامی دارالتقریب را به اخوان المسلمین تزریق کرد.

معاون بین الملل حوزه های علمیه بیان کرد: حسن البناء، در سفر مکه معظمه دیداری با آیت الله کاشانی داشت و آنچنان مجذوب اندیشه های انقلابی او قرار گرفت و آن را در بین اعضای اخوان المسلمین تبلیغ کرد که پس از شهادت او، آیت الله کاشانی یکی از کاندیدای احراز رهبری اخوان شد که نشان از تأثیرگذاری یک عالم ایرانی در عمق افکار این حزب در مصر دارد.

* سخنرانی جنجالی شهید نواب صفوی در الازهر مصر؛

این فرهیخته حوزوی شهید نواب صفوی را از دیگر تأثیرگذاران جریان بیداری اسلامی در مصر عنوان و خاطرنشان کرد: این مرد بزرگ، زمانی که دریافت اخوان المسلمین از درون رو به سستی در افکار و آرمان های خود می رود، از حوزه علمیه قم به دانشگاه الازهر رفت و در سخنرانی با شکوه و با حرارتی که داشت، آن چنان اعضای اخوان المسلمین را به خروش آورد که دولت وقت احساس خطر کرد و برای نخستین بار تصمیم به انحلال این حزب گرفت. قدرت تأثیرگذاری شهید نواب صفوی تا به آنجا بود که مقام معظم رهبری در یکی از بیاناتشان تصریح کردند؛ وقتی چهره و صلابت این شهید و قدرت سخنوری انقلابی و مجاهدانه ایشان را شنیدم، تصمیم گرفتم که این حرکت انقلابی را ادامه دهم.

* ماجرای اطلاعیه های امام راحل در دستان مردم مصر؛

وی، با اشاره به نقش انکارنشدنی امام راحل در تحولات بیداری اسلامی مصر، اظهار کرد: شروع انقلاب امام خمینی(ره) در سال 1342ش، تأثیر شگرفی در میان توده مردم مصر داشت و پیروزی آن نیز بر هیجان مردم آن افزود. در ایام حضورم در مصر، از استادان مذهبی مصر شنیدم که وقتی حضرت امام در نجف و یا پاریس اطلاعیه ای به ملت ایران می دادند، ما آن را ترجمه و در میان فرهیختگان و دانشجویان توزیع می کردیم و همزمان با راهپیمایی ایرانی ها در تهران و قم، ما نیز در قاهره راهپیمایی می کردیم.

حجت الاسلام والمسلمین زمانی کتاب "ولایت فقیه" امام راحل را مورد توجه قرار داد و بیان کرد: این کتاب، همزمان به عربی ترجمه و به وسیله "دکتر حسن حنفی"، یکی از بزرگان و فیلسوف کنونی کشور مصر در آن زمان در قاهره منتشر شد که مزین به مقدمه هفتاد صفحه ای این شخصیت مصری در اثبات نظریه ولایت فقیه است. انتشار این کتاب در مصر آن روزگار، نشان از تأثیرگذاری عمیق اندیشه بیداری اسلامی و روحیه انقلاب گری حضرت امام(ره)در میان اندیشه مصریان دارد.

* نقش مقام معظم رهبری در ایجاد و صیانت از انقلاب مصر؛

وی با بیان این که مقام معظم رهبری که خود آشنا به اندیشه و بزرگان مصر هستند و بسیاری از کتاب های آنها و به خصوص کتاب حسن البنا را ترجمه کرده اند، توانستند راهبری علمی- سیاسی در خور توجهی در میان مردم مصر ارائه دهند، ابراز کرد: برای نمونه، نخستین اجلاس بین المللی بیداری اسلامی که چند سال گذشته در تهران برگزار شد، همچون بزرگترین کلاس دانشگاهی بین المللی در عالم اسلام در خصوص آموزه های بنیادین اسلام انقلابی و بیداری اسلامی در قرن های اخیر بود که مزین به کرسی تدریس آیت الله العظمی خامنه ای شد. در آن جلسه شاهد بودم که چگونه حضار از بیانات معظم له به شگفت آمده بودند و با گوش دل به آن توجه می کردند.

این عضو هیئت علمی جامعه المصطفی با اظهار این که دشمن بیکار ننشسته و در پی مصادره سیل بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی و مصر است، اضافه نمود: این همان هشداری بود که پس از پیروزی اولیه مردم مصر، حضرت آقا در یکی از خطبه های نماز جمعه خود به زبان عربی دادند که ملت مصر دسیسه های دشمن ملت مصر را رصد کنند. این سخنرانی در میدان اصلی مبارزات مردمی یعنی التحریر قاهره، در میان صدها هزار انقلابی متحصن و از تلویزیون های تعبیه شده در آن پخش شد و مورد توجه آنها نیز قرار گرفت، ولی افسوس که اندرون محافظه کار بودن مصریان، تاب مقاومت در قبال تهدیدهای فرارو را از آنها گرفت.

* حضور در فضای مجازی و زبان آموزی، وظیفه خطیر کنونی طلاب غیرایرانی؛

معاون بین الملل حوزه های علمیه با بیان این که طلاب غیرایرانی حوزه علمیه قم، باید با بومی سازی و ارائه قالب مدار آموزه های قرآن و حدیث در حاکمیت اسلامی، ولایت فقیه و شیوه مردم سالاری در عرصه بین الملل نقش خطیر خود در بیداری اسلامی را به انجام برسانند، تأکید کرد: طلاب غیرایرانی که مسلط به زبان های زنده دنیا هستند و اکنون حضور فیزیکی در کشورهای خود ندارند، می توانند در فضای سایبری و مجازی فعال باشند و پیام اسلام ناب را از این رسانه به جهان مخابره کنند.

وی، با تأکید بر حضور طلاب غیرایرانی در نشست و همایش ها، و رسانه های ارتباط جمعی مجازی، نوشتاری و ماهواره ای دنیا، خاطرنشان کرد: لازمه این ارتباط، فراگیری طلاب غیرایرانی در زبان های پرکاربرد غیر از زبان مادری خود است. تنها طلاب و مدیران زبان دان هستند که می توانند در معادلات مذهبی دنیا تأثیرگذار ظاهر شوند.