به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حضرت آیت الله جوادی آملی امروز در مراسم چهارمین نشست مجمع عمومی انجمن اصول فقه که با موضوع «جایگاه عقل در اصول فقه» در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد، گزارش ارائه شده از عملکرد این انجمن را امیدبخش توصیف کردند و اظهار داشتند: اساتید، حافظان معارف اهل بیت(ع) و چراغ حوزه هستند و شعاع حوزه به برکت اساتید گسترش یافته است.

ایشان با بیان این‌که فقه، مرهون اصول قوی است، تصریح کردند: اصول جامع است، می تواند فقه جامع الاطراف را یاری کند؛ اگر اصول قوی و غنی نداشته باشیم فقه نیز آن توانایی را ندارد.

معظم له افزودند: اصول یک سلسله منابعی را معرفی می کند که بخشی از آن ها نظام مند و برخی نیز فاقد نظام علمی هستند؛ بخشی از این اصول، ظاهرا از اهل سنت آمده است.

این مفسر برجسته قرآن کریم تاکید کردند: منبع اصول، کتاب، سنت، عقل و اجماع نیست و این سخن پایگاه علمی ندارد؛ ما باید معرفت شناسی را از هستی شناسی تفکیک کنیم تا مشخص شود چه چیزی از منبع معرفت شناسی و چه چیزی از منبع هستی شناسی است.

این مرجع تقلید با بیان اینکه ذات اقدس الهی که خالق کل است برای تربیت انسان، قانون وضع کرده است، تصریح کردند: قانونی که برای پرورش انسان تدوین شده همان دین است؛ دین به عنوان مجموعه عقاید اخلاقی، حقوقی و فقهی از طرف ذات اقدس الهی برای پرورش انسان نایل شده است.

حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه تنها کسی که قانون را وضع می کند خدای سبحان است، افزودند: قبول این دین که تدین و ایمان است، وظیفه بشر است و این مجموعه، دستگاه شریعت نام دارد؛ نمی توان گفت این مطلب شرعی یا عقلی است، چراکه شرع مقابل برنمی دارد؛ شرع سلسله احکام عقایدی، اخلاقی، فقهی و حقوقی است که مقنن آن خداوند است.

* شریعت، مقابل ندارد

ایشان تصریح کردند: هنگامی که گفته می شود مطلب، عقلی یا شرعی است، این مسئله خلط بین هستی شناسی و معرفت شناسی می باشد؛ چرا که جایگاه عقل در قبال شرع نیست؛ شرع به معنای دین است که مقابل ندارد و مدون این دین که خداوند است نیز مقابل ندارد.

معظم له افزودند: ما به هیچ وجه دسترسی به دین الهی نداریم و فقط انبیا و معصومین(ع) هستند که متوجه می شوند خدای سبحان چه فرموده است.

این مرجع تقلید با اشاره به اینکه تنها راهی که بشر دارد تا متوجه شود ذات اقدس الهی چه گفته است از طریق وحی است، گفتند: تنها راه کشف منبع معرفتی وحی است، چراکه کسی ارتباط مستقیم با ذات اقدس الهی غیر از انبیا و معصومین ندارند.

حضرت آیت الله جوادی آملی تصریح کردند: همان گونه که شریعت مقابل ندارند، وحی نیز که شریعت شناسی است مقابل ندارد.

ایشان با اشاره به اینکه عقل و نقل کمک می کنند تا درک کنیم انبیا چه فرموده اند، گفت: بین ما و ذات اقدس الهی رابطه ای نیست که بگوییم خدا این چنین گفت؛ بعد از اینکه خداوند پیام ها را از طریق فرشته ها ابلاغ کردند، در این هنگام با شواهد عقلی و نقلی می توان متوجه شد انبیا و معصومین(ع) چه چیزی را از سوی خداوند بیان کرده اند.

* عقل مقنن و قانونگذار نیست

معظم له افزودند: کشف از شریعت و آن چه که معصوم(ع) فرموده است گاهی با عقل و گاهی با نقل است؛ عقل در معرفت شناسی دخیل است؛ اما مقنن و قانون گذار نیست؛ پیش از اینکه عقل و عاقل بیاید و از دنیا برود، هستی بوده است.

این مرجع تقلید با بیان اینکه عقل سراج و شرع صراط است، تصریح کردند: هرجایی که چراغ مشاهده  کرد، به حساب شرع است و هرجایی که مشاهده نکرد، غافل است؛ صراطی که معصومین(ع) تبیین کرده اند، یک مهندس دارد که خداوند می باشد و اولین کسی که صراط را کشف می کند وحی معصومانه است و بعد عقل و نقل می فهمند دین چیست و انبیا چه فرموده اند.

* کارکرد اصول

حضرت آیت الله جوادی آملی با تاکید بر اینکه اصول برای این است که ثابت کند منبع معرفت شناسی دین چیست، ابراز داشتند: کلام نیز برای آن است که ثابت کند منبع هستی شناسی دین چیست؛ اصول می گوید ما چه راهی داریم که بفهمیم وحی برای ما چه آورده است.

ایشان با بیان اینکه نقل و عقل قانون گذار و مهندس راه نیستند و صرفا چراغی برای شناسایی صراط مستقیم می باشند، گفتند: منبع هستی شناسی کتاب و سنت؛ و منبع معرفت شناسی عقل و نقل است.

* عقل و نقل صراط‌ساز نیستند

معظم له با تاکید بر اینکه راه را ذات اقدس الهی ترسیم کرده است و معصومین صراط را با قول و فعل و تقریر به ما نشان می دهند، تصریح کردند: آنچه را که معصوم(ع) می گوید راه است؛ اما چه و کجا فرموده را باید با عقل و نقل متوجه شویم؛ عقل و نقل صراط ساز نیستند و فقط چراغ هستند و از چراغ هیچ کاری ساخته نیست.

* با تقدیم سقیفه بر غدیر راه تحول اصول را بستند

این مرجع تقلید افزودند: برخی ها باید در اصول تحول ایجاد می کردند؛ روایات فراوانی که ندارند و درب محور اصلی روایات را که قرآن ناطق بود نیز بستند و با تقدیم سقیفه بر غدیر، این راه را هم مسدود کردند.

حضرت آیت الله جوادی آملی تصریح کردند: برای بعضی ها، اصول قهرا کتاب و برخی از روایات شد و به همین دلیل ناچار شدند به جستجوی منبع هستی شناسی بپردازند که منبع هستی شناسی آن ها مسئله اجماع شده است و آن را در ردیف کتاب و سنت قرار می دهند در حالی که اجماع را باید زیرمجموعه سنت قرار داد.

* هم ردیف قرار دادن اجماع و سنت افول قول معصوم است

معظم له با تاکید بر اینکه اجماع؛ وحی و حجت نیست، گفتند: در یک ردیف قرار دادن اجماع و سنت، افول قول معصوم را به همراه دارد.

ایشان افزودند: اصل دین که پذیرفته شد، منبع هستی شناسی اصول کتاب و سنت است و کاشف از آن عقل یا نقل است؛ نقل بر اساس شهرت و خبر و اجماع است؛ در اصول نمی توان گفت منبع ما در اصول فقه؛ کتاب و سنت و اجماع و عقل است؛ چرا که عقل صرفا چراغ است؛ اجماع نیز بر فرض حجیت چراغی بیش نیست و زیرمجموعه سنت است؛ آن ها از آنجا که دست خالی بودند به اجماع تاکید کردند.

* راهکار قرار گرفتن اصول در جایگاه خود

معظم له با طرح پرسشی مبنی بر اینکه آن ها چگونه اجماع را منبع دین دانستند و در ردیف سنت قرار دادند، گفتند: عقل، مبادی عقلی، حجیت عقلی و شعاع عقل باید مشخص شود؛ گوش اجماع را باید کشید و به پایین آورد و عقل را باید جایگزینش کرد؛ اگر اجماع پایین بیاید و عقل جایگزین اجماع شود، چون در اصول از عقل تعبیر به قطع می شود، اصول جایگاه اصلی خود را پیدا می کند.

* فقه توانای جهانی، اصول توانمند جهانی می طلبد

این مفسر برجسته قرآن کریم ادامه دادند: این فقه توانای جهانی، اصول توانمند جهانی می طلبد که بدون عقل و وحی شناسی نخواهد بود.

حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه فقه ما زمانی پیشرفت می کند که فقه مقارن داشته باشد، اظهار داشتند: نباید فقه معصوم و غیرمعصوم با یکدیگر قیاس شوند.

ایشان تصریح کردند: پیشنهاد می کنم چندتن از اعضای انجمن اصول فقه، کتاب «مختصر المستصقی» را بررسی و نقص و عیبش را با اصول اهل بیتی(ع) نقد کنند. 

معظم له در ادامه تاکید کردند: قدرتی که در اصول امامیه است، عقل را بالا می برد و اجماع را پایین می کشد.

این مرجع تقلید در پایان خاطرنشان کردند: فقه به تنهایی پاسخگو نیست و برای ارتقای فقه باید اصول را تقویت کرد.

انتهای پیام/313/33