به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام و المسلمین سید ریاض حکیم نماینده آیت الله العظمی سید محمدسعید حکیم در ایران و مسئول موسسه حکمت چندی قبل با سفر به چهار کشور اروپایی ضمن شرکت در همایش «فقه، فلسفه و جامعه شناسی» در سوئد به گفتگو با مسلمانان این کشورها پرداخت. آنچه در ادامه می آید گفتگوی خبرگزاری «حوزه»، با ایشان درباره دستاوردهای این سفر، وضعیت مسلمانان و نحوه تعامل با غرب است.

سوال: سفر اخیر شما به سوئد به چه هدفی انجام شد و چه نتایجی داشت؟

در ابتدا مقدمه ای عرض کنم. بنده از سال ها قبل احساس می کردم خیلی از موضع گیری ها در غرب به خاطر ابهاماتی است که نسبت به اسلام دارند؛ لذا برای آشنایی با ادیان مختلف و همکاری با آنها مرکزی به نام «مرکز الحکمه للحوار و التعاون» تاسیس کردیم.

در سفر قبل با یکی از دانشگاه های سوئد به نام سوتِردِن در استکهلم به توافق رسیدیم تا کنفرانسی علمی به طور مشترک برگزار کنیم. کنفرانس در سه محور فقه، فلسفه و جامعه شناسی برگزار شد و از طرف حوزه های علمیه نجف و قم 10 نفر به همراه یکی از علمای شیعه مقیم لندن در آن حضور یافتند.

برنامه کنفرانس اینطور بود که یک نفر از طرف ما و یک نفر از طرف آن ها سخنرانی می کرد، سپس دو ناقد از طرفین به صحبت می پرداختند. در ادامه به حاضرین برای اظهار نظر اجازه داده می شد. کنفرانس طی دو روز با ارائه فشرده مقالات همراه بود و یک ماه قبل از برگزاری کنفرانس مقالات خود را همراه ترجمه برای آنها ارسال کردیم. آن ها هم مقالات خود را برای ما فرستادند و طرفین توانستند مباحث و مقالات را مورد نقد و بررسی قرار دهند. در این نشست علمی از طرف ما سه نفر در سه محور کنفرانس مقاله داشتند و سه نفر هم ناقد بودند. از طرف مقابل هم دقیقا همین طور بود.

سوال: موضوع مقاله شما چه بود؟

بحثی که من انتخاب کردم تحت عنوان «فلسفه و جایگاه اصول فقه در استنباط احکام» بود. این موضوع را انتخاب کردم چون در دیدارهای مختلف در کشور های اروپایی این سوال مطرح می شد که چرا شما و تکفیری ها از قرآن دو برداشت متفاوت دارید؟!

چون می دانید از وقتی جهان اسلام به گروه های تکفیری و تندرو مبتلا شده، چهره اسلام نیز مخدوش گردیده است. غربی ها به ما می گفتند شما و تکفیری ها هردو در فتواهایتان به قرآن استناد می کنید و قرآن نزد همه شما مورد قبول است برخی روایاتتان هم مشترک است، حالا چطور می شود آنها با تفسیری که از قرآن دارند مردم را می کشند و این فجایع را به بار می آورند، اما شما به صورت مسالمت آمیز زندگی می کنید و به دیگران احترام می گذارید؟! ؛ چطور می شود در یک منبع تا این حد اختلاف باشد؟!

* تبیین فرآیند صدور فتوا

بنابراین من در مقاله ام تاکید کردم که مشکل در منبع نیست بلکه در نحوه برداشت از منبع و همچنین در حقیقت در فرآیند صدور فتوا است.

در گروه های تکفیری یک جوان که چند روایت حفظ کرده بدون مقدمات و اهلیت، تفسیری از آیات قرآن ارائه می کند و این کشتارها به وجود می آید. ولی در مکتب تشیع، برای رسیدن به مرحله اجتهاد شرایط خیلی سختی وجود دارد. در مکتب شیعه یکی از مقدماتی که لازم است فقیه بر آن احاطه داشته باشد علم اصول فقه است. لذا به صورت مختصر اصول فقه را معرفی کردم.

این موضوع برای بسیاری از افراد جذاب بود و اصلا فکر نمی کردند که در حوزه های علمیه این قدر عمق علمی وجود دارد.

* جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام

همچنین در بحث خودم به جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز اشاره کردم. چون این مجمع بر اساس مباحث اصولی و قاعده تزاحم و احکام ثانوی ایجاد شده. امروز مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمهوری اسلامی ایران خیلی از گره ها را باز می کند. تبیین حکم ثانوی و مصالح عمومی جامعه و اینکه حکم شرعی بتواند با متغیرات جامعه متناسب شود برای آن ها خیلی جالب بود.

بعدا به ما گفتند که قبل از کنفرانس نگران بودیم آیا شما می توانید مطالب خود را به صورت علمی در دانشگاه مطرح کنید یا نه؟! ولی در اولین جلسه کنفرانس منقلب شدند. در حاشیه کنفرانس جلساتی هم با اساتید آنها داشتیم و خبرنگاران محتوای کنفرانس را منعکس کردند و آثار خیلی خوبی داشت.

بعدا گفتند می خواهیم مباحث کنفرانس را چاپ کنیم و حتی ابراز تمایل کردند در آینده کنفرانس های دیگری برگزار کنیم. با خبرنگاران هم مصاحبه کردیم و درباره ریشه اختلافات منطقه مفصلا توضیح دادیم.

سوال:آیا در کنفرانس مقاسیه ای هم بین هرمنوتیک و اصول فقه شد؟

آن ها بیشتر جنبه های قانونی را مطرح کردند ولی مطالبی که ما در اصول فقه داریم دقیق تر است. لذا آن ها خیلی تعجب کردند و گفتند ما اصلا توقع نداشتیم که مجتهد شیعه اینقدر زحمت بکشد تا اهلیت فتوا داشته باشد. بحث های مفیدی هم در زمینه فلسفه و جامعه شناسی مطرح شد.

بعد از کنفرانس در جلساتی که با برخی اعضای پارلمان و وزارت خارجه داشتیم، زمینه تروریسم موجود در منطقه را توضیح داده و اعلام کردیم فرهنگ ما شیعیان با آنچه در منطقه می بینید کاملا متفاوت است.

* تظاهرات نژادپرستان

در مدتی که در سوئد بودیم نژادپرستان بر علیه اسلام تظاهراتی داشتند. دوستان گفتند؛ می خواهیم در مقابل تظاهراتی برگزار کنیم تا عرصه برای آنها باز نباشد. من گفتم اشکال ندارد ولی در جلسه ای با آنها مبانی اسلام را توضیح دهید. و در ضمن به آن ها بگویید اگر نگران امنیت کشور خودتان هستید ما هم با شما شریک هستیم؛ اگر نگران مصالح جامعه خود هستید ما هم با شما شریک هستیم. به نظر می رسد ابهامی وجود دارد که سبب شده شما بر علیه اسلام و پیامبر(ص) تظاهرات کنید. چون دو برداشت از اسلام وجود دارد؛ یکی برداشت جنایتکاران و قائلین و دیگری برداشت مظلومین و قربانیان.

* داعش نماد اسلام ظالمین و قاتلین است

این چیزهایی که شما در تلویزیون می بینید مثل داعش و القاعده، این برداشت غلط از اسلام و برداشت ظالمین و قاتلین است. در مقابل اسلام مظلومین وجود دارد. گروه اول، قبل از شما با ما دشمن هستند و از چهل سال قبل به کشتار شیعیان پرداخته اند.

ما بزرگترین قربانی آن ها هستیم. اگر شما با این افراد مشکل دارید ما در تظاهرات آینده شما، همراه با شما علیه این ها شرکت خواهیم کرد. چون به نظر ما این ها بزرگترین ظلم را به پیامبر(ص) کرده اند. اگر هم با ما که قربانی این فجایع هستیم مشکلی دارید حاضریم با شما صحبت کنیم.

دوستان ما رفتند و با گروه مذکور جلسه گذاشتند، آن نژادپرستان هم خیلی استقبال کردند و گفتند که برای اولین بار است می شنویم شما قربانی این ها هستید و شما هم با آن ها مخالفید؛ لذا ما تمایل داریم با شما شیعیان همکاری کنیم و حتی پیشنهاد دادند کتابی را که من برای شناخت شیعه نوشته ام به زبان سوئدی ترجمه کنند.

* چرا ما باید به جرم کار غلط دیگران محاکمه بشویم؟!

ما تاکنون هیئت های مختلفی را به عتبات دعوت کرده ایم و برخی از آن ها از طریق ایران آمده اند و تحت تاثیر فرهنگ ما قرار گرفته اند. فرهنگ شیعه تا حدود زیادی برای آن ها مجهول و مبهم است؛ لذا مسئولیت حوزه و دستگاه های فرهنگی بیشتر تلاش کنند به نظر من باید فرهنگ اهل بیت (ع) را توأم با رفتار معتدل و احترام به دیگران مطرح کنیم. چرا ما باید به جرم کار غلط دیگران محاکمه شویم. با اینکه ما با رفتارهای تند و غیرمعقول آن ها مخالفیم؟!

سوال: به غیر از سوئد به چه کشورهایی سفر داشتید؟

در دانمارک با مومنین و شیعیان ملاقات کردیم. در آلمان هم جلساتی با شخصیت های آلمانی در وزارت امور خارجه و پارلمان این کشور داشتیم و مباحث مشابهی را مطرح کردیم که مورد استقبال آنها قرار گرفت و متوجه شدیم برخی مسائل برای آنها مبهم بوده و به توضیح نیاز دارد. در فرانسه هم جلسات مختلفی با مسئولین وزارت خارجه و نمایندگان پارلمان این کشور داشتیم.

* ادای حق خون شهدای بی گناه

ادا کردن حق خون شهدای بی گناهی که به دست تروریست ها ریخته شده توضیح دادن هویت مکتب اهل بیت(ع) به جهان است. نباید دیگران خیال کنند ما که قربانی هستیم، جزء این ها هستیم.

خیلی ها می گفتند ما قبلا خیال می کردیم شیعیان تند رو هستند، ولی الان به این نتیجه میرسیم که شیعیان معتدل بوده و به صورت مسالمت آمیز زندگی می کنند و به دیگران احترام هم می گذارند.

* در اروپا همه چیز روشن نیست...

گاهی در برخی محافل این مطلب مطرح می شود که در اروپا همه چیز روشن است، لذا نیازی به تبلیغ نیست. به نظر من این حرف درست نیست. احتمالا دستگاه های اطلاعاتی آن ها همه چیز را درباره مکتب اهل بیت(ع) می دانند ولی این اطلاعات را به مردم منتقل نمی کنند. آن ها سیاست خودشان را دارند. لذا برای جامعه غربی خیلی از مسائل مبهم باقی مانده است.

* جنگ منطقه، شیعه و سنی نیست

خیلی از اروپایی ها خیال می کنند در منطقه خاورمیانه جنگ طایفه ای بین شیعه و سنی وجود دارد و انگیزه سیاسی را مطرح نمی کنند. ما برای آنها توضیح دادیم که درست است گاهی قضیه شیعه و سنی مطرح می شود، ولی در واقع اینطور نیست. کشورهایی که الان علیه شیعه فعالیت می کنند، در زمان پهلوی در مقابل جمال عبدالناصر با شاه ایران همدست بودند با اینکه عبدالناصر سنی و شاه شیعه بود. پس معلوم می شود قضیه سیاسی است و مطامع خود را در لباس شیعه و سنی مطرح می کنند.

* میان مسحیت مانند اسلام اختلاف وجود دارد

برای تقریب بیشتر، این مسئله را برای دوستان مطرح می کنم همان اختلافی که بین ما مسلمانان هست بین مسحیان هم وجود دارد. اما کمتر کسی ریشه این اختلافات را می داند.

مثلا بین ایرلند شمالی و جنوبی اختلاف است و بسیاری از مردم ایرلند شمال پروتستان هستند؛ لذا بین آنها اختلاف پیش آمد که به ایرلند جنوبی که کاتولیک است ملحق شوند یا به انگلستان که پروتستان است؟ در این شرایط وظیفه ما است که فرهنگ خودمان را با منطق و روش معقول مطرح کنیم.

سوال: وضعیت مسلمانان سوئد و دانمارک چگونه است؟

بیش از صد هزار شیعه در سوئد، دانمارک، نروژ و فنلاند هستند و ما با مسلمانان این کشورها از سال ها قبل ارتباط مستقیم داریم و در جلسات آن ها شرکت می کنیم. سایر مسلمانان دو بخش هستند، یکی مسلمانان عادی که مشکلی با شیعیان ندارند، با آن ها هم به نحوی رابطه داریم. بخش دوم وهابی ها و متعصبین هستند که این ها دریچه ارتباط را نه فقط با ما بلکه با بقیه هم بستند و با تندروی  و تعصب فعالیت می کنند.

* اشاره ای هم به سابقه مرکز الحکمه داشته باشید.

این موسسه را هفت سال قبل در نجف تاسیس کردم. به وسیله این مرکز با ده ها دانشگاه و مرکز علمی اروپایی و غیر اروپایی ارتباط مستقیم داریم و از آن ها دعوت می کنیم، هم چنین در همایش ها و کنفرانس های آن ها شرکت می کنیم.

سوال: در پایان اگر نکته ای دارید بفرمایید.

این سفر پنجم من به اروپا بود. به نظر من در کشورهای غربی افراد هستند که شنونده پیام اسلام می باشند و آمادگی شنیدن حرف ما و همکاری با ما را دارند، افراد مذکور معقول و با فرهنگ بوده و با اسلام دشمنی ندارند. البته افرادی هم هستند که دشمنی و خصومت دارند. ولی نباید یک حکم عمومی برای چند صد میلیون انسان اروپا داشته باشیم. بلکه بیشتر این افراد دشمنی ندارند، خصوصا افرادی که مصالح سیاسی خاصی نداشته باشند.

* عقلانیت فرهنگ اهل بیت(ع) را مطرح کنیم

امروز فرصت های خوبی وحود دارد تا عقلانیت فرهنگ اهل بیت(ع) و مظلومیت آن ها را مطرح کنیم و غربی ها تا حدود زیادی قبول خواهند کرد. لذا تاکید می کنم؛ باید با روحیه بازتری به جهان نگاه کنیم.

این مطلب مخصوص اروپا هم نیست. ما قبلا یکی از شخصیت های بزرگ هندو را به جمهوری اسلامی ایران و عراق دعوت کردیم و وی از نزدیک با علما دیدار کرد. وقتی به دهلی برگشت کنفرانسی درباره سفر به ایران و عراق برگزار کرد و اعلام نمود الان فهمیدم اسلام چیست؟ هندوها چند صد میلیون نفر هستند و نباید از آنها غافل شویم چون در زمانی زندگی می کنیم که جوامع نمی توانند از یکدیگر جدا باشند، لذا حداقل باید همدیگر را بشناسیم تا به جرم رفتار ناشایستِ دیگران قربانی نشویم.

گفت و گو: مرتضی سعیدی نجفی

انتهای پیام 20/313