به گزارش خبرگزاری «حوزه»، با اندکی تدبر در آیات قرآن فلسفه حجاب را به گونه‌ای صریح می‌بینیم و در می‌یابیم که احترام و  حفظ حرمت زن، فلسفه حقیقی و یا یکی از فلسفه‌های حجاب است، براستی اگر معرفت انسان به شریعت و تعالیم دینی بالا  برود و قرآن را که آئین‌نامه سعادت و کمال بشر است درک کند، به عظمت حجاب پی برده و  درمی یابد بدحجابی ثمره عدم معرفت و شناخت حقیقی جایگاه زن در هستی است.

خداوند در آیه ۳۱ سوره نور،حکم حجاب را به گونه‌ای صریح و آشکارا مطرح نموده و علاوه بر ظرافت‌های خاصی که در نوع پوشش زنان وجود دارد، اشخاص محرم را نیز ذکر می‌کند تا نامحرم‌ها بازشناسانده شوند و در پایان فلسفه پوشش بیان شده است که زینتها و زیبایی‌های زنان در مقابل نامحرم آشکار نشود، تا آنها مورد توجه نگاه‌های ناپاک قرار نگیرند و احترام آنان حفظ گردد.

«وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي‏ جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‏ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‏ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي‏ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفينَ مِنْ زينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَميعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»" به زنان مؤمن نیز بگو چشمان خود را از شرمگاه های دیگران فروبندند و شرمگاه های خود را نیز از دید دیگران بپوشانند و زیبایی هایشان را جز آنچه خود نمایان است آشکار نسازند و اطراف مقنعه خود را بر سینه خویش بیندازند تا سینه شان را بپوشاند اگر به آنان بگویی قطعاً چنین خواهند کرد . و زیبایی های خود را آشکار نسازند جز برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان همکیش خود یا بردگانی که مالک آنها شده اند یا مردان سفیهی که سرپرستی دارند و شهوت جنسی ندارند یا کودکان نابالغی که بر اندام خاص زنان چیرگی نیافته اند ، و زنان نباید پاهایشان را بر زمین بکوبند تا زیورهایی که پنهان می دارند معلوم شود . ای مؤمنان ، همگی با پیمودن راه خدا به سوی او باز گردید ، باشد که سعادتمند شوید"(۳۱ سوره نور).

حجاب شناسامه زن مسلمان

در آیه دیگر حرمت و شخصیت زن به عنوان فلسفه حجاب مطرح می‌شود: « يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِکَ أَدْني‏ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً» "ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [ روسری های بلند ] خود را بر خویش فروافکنند ، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است ( و اگر تا کنون خطا و کوتاهی از آنها سر زده توبه کنند ) خداوند همواره آمرزنده رحیم است (احزاب، آیه ۵۹)"، در این آیه زنان و دختران پیامبر و زنانی که همسر مردان مومن هستند از دیگر زنان جامعه آن روز جدا می‌شوند و حکم حجاب برای آنان آورده می‌شود. از ظاهر آیه می‌توان دریافت که حجاب به خاطر احترام و حرمت زنان بوده و مقام آنان به قدری والاست که باید از طریق حجاب شناخته شوند.

از سویی دیگر هر عملی که افراد جامعه انجام می‌دهند، در نگاه کلان، اثر مستقیم در اجتماع دارد زیرا از خانواده که واحد کوچک اجتماعی است جامعه تشکیل می‌شود و همان‌گونه که رفتار فرد در جامعه موثر است، اشخاص نیز از اجتماع و قوانین آن تاثیر می‌پذیرند. حجاب علاوه بر آثار شخصی و شخصیتی، دارای آثار اجتماعی است. جامعه‌ای که در آن بانوان باحفظ حدود وحقوق دیگران ظاهر می‌شوند و محیط آرام و امنی را برای جوانان فراهم می سازند، به سوی سعادت و سلامت روانی پیش خواهد رفت.

اگر زنان باحجاب باشند، هم مردان از نظر طهارت روح و جسم سالم می‌مانند و هم در جامعه، سلامت خانوادگی حفظ خواهد شد و محیط خانواده تحت تاثیر خودنمایی‌‌های عده‌ای بدحجاب و بی‌حجاب قرار نمی‌گیرد و هم مراکز اجتماعی مثل اداره‌ها و بیمارستان‌ها و... در کمال سلامت رفتاری خواهند بود و بزهکاری‌های اجتماعی به حداقل خواهد رسید، اما در اینجا باید دید که منظور از حجاب چیست ؟ آیا ما هر پوششی را می توانیم حجاب بنامیم یا نه تعریف خاصی از این مهم وجود دارد؟

پوشش های ضد فرهنگ

بدون شک امروز برخی از پوشش ها  نه تنها  در زمره حجاب نمی گنجد، بلکه باید از آن به عنوان نوعی ضد فرهنگ در عرصه حجاب یاد کنیم که از نمونه های آن می توان به پوششی به نام"ساپورت" در این زمینه اشاره کرد.

گذشته از تفاسیر مختلف مقصود ما از حجاب کامل در این مجال پوششی به نام چادر است، چادر باوقارترین و بارزترین نمود عینى پوشش زن مسلمان است که سراسر بدن او را مى پوشاند. این حجاب برتر ریشه در قرآن هم دارد و خداوند متعال خطاب به پیامبرش درآیه 59 سوره احزاب( همانطور که ذکر شد) براین مطلب تاکید کرده است

گذشته از تفسیرهای فراوانی که از نوع و کیفیت چادر وجود دارد، بطور کلی  با توجه به مشابهت بسیار نزدیک "جلباب" قرآنى با چادر، از نظر اندازه و کارکرد، مى توان ادعا کرد که چادر ارتباط وثیقى با دین اسلام و قرآن دارد و از نشانه های حکومت اسلامی توجه بانوان به این امر است.

جایگاه چادر در پیام های بازرگانی

پرداختن به مقوله چادر خود بحثی است که زیرشاخه های فراوان داشته و از حوصله این نوشتار خارج است،آنچه ما در اینجا به آن پرداخته ایم میزان استفاده از چادر در تبلیغات یا به قول معروف در" پیام های بازرگانی تلویزیون" است.

تبلیغات امروزه علاوه بر اطلاع رسانی و بیان وجوه مختلف کالاها و خدمات، به عرصه‌ای برای ارائه سبک زندگی، ارزش‌ها و باورهای یک جامعه تبدیل شده است؛ تبلیغات بی شک در شکل گیری و ایجاد سمت و سو در ارزش های جامعه موثر است و این نقش مهم مدت های مدیدی است که شناسایی شده و پیام های تبلیغاتی به عنوان ابزاری در دست صاحبان قدرت و سرمایه در جهت نیل به اهداف و منفعت طلبی های اقتصادی و سیاسی  به کار  گرفته شده است،از چنین منظری تصویری که از زنان به عنوان نیمی از جمعیت یک جامعه در تبلیغات ارائه می‌شود، محل تامل بسیار است.

تلویزیون به عنوان شاخص ترین رسانه کشور، مهم ترین منبع ارائه دهنده سبک زندگی در جامعه است چرا که این رسانه توانسته از تمام اقشار و سنین، مخاطبان بسیاری را جذب خود نماید لذا نقش آن در فرهنگ سازی و ارائه یک الگوی دینی برای زندگی که امروز دغدغه رهبر معظم انقلاب، مراجع و علما است، بسیار مشهود است.

تمرکز ما در  این رسانه فراگیر، بخش تبلیغات و یا پیام های بازرگانی است، پیام هایی که زرق و برق آن هر نگاه هر مخاطب با هر نوع سلیقه و سنی را جذب می کند، بی شک یکی از بخش های که مایه جذابیت و تنوع در تلویزیون میگردد، بخش پیام های بازرگانی است، گرچه قدرت رسانه تصويري درهمه جاي جهان همچنان كه بسياري از متفكرين و مصلحين اجتماعي گفته و نوشته اند جايي براي انتخاب آزاد مخاطب نمي گذارد و نيروي تحميل آن از بزرگترين معضلات انسان و جهان امروز است، اما پيام هاي بازرگاني تصويري از جمله تحميلي ترين برنامه هاي آن است كه شديدا وسوسه گر بوده و بر ناخودآگاه آدمي تاثير نهاده در آن جاي مي گيرد و موجب شستشوي مغزي مي شود.

امری که امروز به مدد تکنولوژی های نوین روز و تخیل پردازی ها به سرعت در مخاطب اثر کرده و چنان بازخوردی به جا می گذارد که در نهایت موجب به خرید کالا می گردد، لذا کارگردانان این گونه برنامه ها برای اثر گذاری بیشتر و البته فروش بالاتر از تمام امکانات و مسیرها بهره می برند که در این زمینه استفاده از جذابیت های زنانگی  از مهم ترین ابرازها است.

 اما باز آنچه که در این میان مایه تاسف است،  استفاده کاملا ابزاری از زن در این پیام ها بدون نگاه به جامعه و با دیدی کاملا  آرمانی و رویایی است ؛ در تمامی این پیام ها نقشی از که از یک زن چه در منزل و یا در اجتماع ارائه می گردد، نمونه یک زن کاملا خوشبخت و البته از طبقه مرفه جامعه است، که این امر به ناخودآگاه چنین تلقین می کند که زن خوشبخت زنی است که درگیر تجملات بوده و در مادیات غوطه ور است که با یک نگاه اجمالی می توان بر کذب بودن این مطلب خط بطلان کشید.

 هم چنین نکته جالب و قابل توجه در این سلسله تبلیغات این است که با وجود این که اقشار مختلف  بانوان در این  پیام ها حضور دارند ولی هیچ کدام حجاب برتر مورد نظر ما یعنی چادر را  ندارند!!

با یک حساب سرانگشتی می توان به این مهم پی برد که  تلاش های فرهنگی که برای نهادینه کردن حجاب می شود،  با یک آگهی بازرگانی بر  باد رفته و الگو های دختران ما همان زنان بدون چادر تلویزیون شده و این مهم به نوبه خود باعث می شود تا نوعی مدگرایی و فرهنگ خاص در کشور نهادینه شده و استفاده از چادر نوعی عقب ماندگی تلقی گردد!!

با این تفاسیر و با توجه به اینکه رسانه‌ی هر کشوری مخصوصا صدا و سیما، مشهودترین نماد و شناسه‌ی یک ملت است، لذا شایسته است تا مسئولان ذیربط در این زمینه بازنگری داشته و در پیام های بازرگانی، از چادر  که بارزترین نماد حجاب است، استفاده نماید در غیر اینصورت نمی توان آینده روشنی را در این زمینه در کشور مشاهده کرد.

پیشنهاد می شود رسانه ملی در کنار تبلیغات روزانه هزاران کالای مادی زندگی ، نیم نگاهی هم  به رسالت اصلی خود در نظام اسلامی بیاندازد و از ظرفیت های متنوع خود در این زمینه بهره برد، هر چند صداوسیما در برنامه های مختلف و با حضور کارشناسان دینی به تبیین آموزه های اسلامی می پردازد ، اما قطعا وجود یک پیام دینی بسیار کوتاه  و یا حتی استفاده از سمبل های دینداری در میان تبلیغات پر زرق و برق مادی چنان تاثیر گذار خواهد بود که یک برنامه  تحلیلی چندین ساعته آن تاثیر نخواهد داشت.

علی سعادت مهری