اسماعیل راهنورد در گفتگو با خبرگزاری «حوزه»، با اشاره به قدمت کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی (کتابخانه مسجد اعظم)، اظهار داشت: مرحوم آیت الله العظمی بروجردی(ره) در سال 1323 وارد شهر مقدس قم شده و از بدو ورود، مورد استقبال مراجع وقت قرار گرفته و به نوعی اداره حوزه به ایشان سپرده شد.

وی ادامه داد: ایشان در مدت زعامت حوزه‌ علمیه کارهای بزرگی از جمله ساخت بنای مسجد اعظم در سال 1333را انجام دادند که این بنای زیبا در سال 1339 به بهره برداری رسید.

مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی ابراز داشت: این مرجع تقلید علاقه‌مند به ساخت کتابخانه ای معظم بوده که موفق به این کار نشدند؛ اما با درخواست فضلای قم تصمیم گرفته شد تا در کنار مسجد اعظم، کتابخانه ای تأسیس شود که آغاز آن در نیمه شعبان سال 1338 بوده است.

*افتتاح کتابخانه مسجد اعظم دو هفته پس از فوت آیت الله العظمی بروجردی

این کارشناس کتاب افزود: آیت الله شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی بنای 130 متری را به عنوان کتابخانه در ضلع غربی مسجد پیشنهاد می‌کنند که بعد از بررسی های اولیه، به این نتیجه رسیدند این متراژ برای کتابخانه کافی نیست و با کمک از معمار مسجد اعظم دو سالن در متراژ 100 متری به این بنا اضافه می‌کنند، لذا ساختمان مذکور که قرار بود در نیمه شعبان سال 1339 افتتاح شود ،به دلیل کسالت آیت الله العظمی بروجردی(ره) مراسم فوق لغو و در 25 فروردین 1340 دو هفته بعد از فوت این مرجع تقلید، کتابخانه افتتاح شد.

راهنورد یادآور شد: در ابتدای تأسیس کتابخانه، 3000 جلد کتاب از سوی این مرجع تقلید و کتاب های زیادی از سوی مرحوم مقدس اصفهانی به این کتابخانه اهداء شد.

وی خاطرنشان ساخت: ریاست این کتابخانه از بدو تأسیس با شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی بوده که این شخصیت، مرحوم میرزا حسن دانش آشتیانی را برای مدیریت اجرایی در نظر گرفت و تا سال 1346 کتابخانه را با عشق و علاقه زیاد اداره کردند.

*چاپ دومین نشریه کتابخانه ای در کشور از سوی کتابخانه مسجد اعظم

مدیر کتابخانه مسجد اعظم با اشاره به چاپ نشریه از سوی کتابخانه، تصریح کرد: در ایران بعد از کتابخانه تربیت تبریز، دومین نشریه ای که توسط کتابخانه انتشار یافته، نشریه «کتابخانه مسجد اعظم قم» بوده که به همت ریاست  وقت کتابخانه، آیت الله شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی منتشر و ایشان مدیر مسئول و سردبیری نشریه را عملا به عهده داشت.

وی با بیان این مطلب که انتشار نشریه با وجود محدودیت‌ها در آن سال‌ها از سوی کتابخانه کار مهمی به شمار می‌رفت، اظهار داشت: نخستین شماره این نشریه در 18 اردیبهشت 1340 به مناسبت چهلم آیت الله العظمی بروجردی(ره) در یک صفحه و شماره‌های دوم تا پنجم آن به صورت سالنامه از سال1340 تا سال 1343 و به مناسب یادبود مرحوم آیت الله العظمی بروجردی انتشار یافته است.

راهنورد ابراز داشت: شماره‌‌های ششم تا یازدهم در سال 1344 به صورت دوماهنامه و در حدود صد صفحه و با قیمت هر شماره بیست ریال انتشار و شماره های دوازده تا بیست و سوم این نشریه در سال 1345 به صورت ماهنامه، در حدود شصت صفحه و با قیمت هر شماره ده ریال در اندازه‌ی قطع رقعی و در چاپخانه حکمت قم منتشر  ‌گردیده است.

وی یادآور شد: چاپ این نشریه پس از مدتی به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد.

مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی خاطرنشان ساخت: پس از فوت میرزا حسن دانش آشتیانی، شیخ احمد آل اسحاق از سوی ریاست کتابخانه به مدیریت اجرایی منصوب و تا سال 1375 این مرکز را اداره کرد.

این کارشناس کتاب با اشاره به تعطیلی یک ساله کتابخانه به دلیل پاره‌ای از مشکلات تصریح کرد: با تلاش مرحوم شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی، کتابخانه مجددا بازگشایی و با درخواست سرپرستی حوزه از این کتابخانه، شورای عالی حوزه های علمیه با امضای آیت الله العظمی مکارم شیرازی، مدیر وقت حوزه را به عنوان سرپرست منصوب کرد.

راهنورد بیان داشت: بهسازی ساختمان کتابخانه، تهیه امکانات برای سالن‌های مطالعه، فهرست نویسی منابع و ... از جمله خدمات آیت الله استادی مدیر وقت حوزه های علمیه به کتابخانه مسجد اعظم بوده است.

وی اظهار داشت: از سال 1380 و تغییر مدیر حوزه، آیت الله حسینی بوشهری به مدت 7 سال عهده دار ریاست کتابخانه بوده که تهیه منابع مناسب و راه اندازی سیستم رایانه ای در این دوره اتفاق افتاده است.

*انتخاب کتابخانه مسجد اعظم به عنوان کتابخانه مرکزی حوزه

مدیرکتابخانه مسجد اعظم با اشاره به روی کار آمدن آیت الله مقتدایی به عنوان مدیر حوزه های علمیه، ابراز داشت: در زمان ایشان، کتابخانه با تصویب شورای عالی به معاونت پژوهش حوزه های علمیه واگذار و از سال 1388 حجت الاسلام والمسلمین عماد به عنوان رئیس کتابخانه مرکزی حوزه‌های علمیه متشکل از دو کتابخانه مدرسه فیضیه و مسجد اعظم، انتخاب شد که در این مدت شاهد تحولات خوبی بوده ایم.

*احداث ساختمان جدید

وی اشاره به تغییر و تحولات صورت پذیرفته در کتابخانه در سال 1386، خاطرنشان ساخت: در این سال طرحی از سوی استانداری و شهرداری قم مطرح شد که ضلع غربی حرم (صحن جوادالائمه) بازسازی شود، لذا برای اجرای آن از تولیت کتابخانه مسجد اعظم آیت الله علوی بروجردی درخواست تخریب و بنای جدید کتابخانه شد، لذا با موافقت ایشان، این کار انجام و ساختمان جدید کتابخانه در سال 1389 با حضور رئیس جمهور وقت افتتاح شد.

راهنورد با اشاره به تهیه پیش نویس افق و چشم انداز کتابخانه مسجد اعظم از سوی معاون پژوهش حوزه های علمیه،  تصریح کرد: در این سند، بخش اشاعه اطلاعات و خدمات کتابداری تعریف و مجموعه سازی و ساماندهی آن مشخص گردید.

وی با اشاره به آغاز فهرست نویسی منابع همزمان با واگذاری کتابخانه به معاونت پژوهش حوزه های علمیه، بیان داشت: تا به امروز بیش از 45 هزار عنوان کتاب چاپی، خطی و سنگی فهرست نویسی شده اند.

مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی با اشاره به راه اندازی منابع دیجتیال و تصویر برداری از کتب خطی، اظهار داشت: نظام طبقه بندی کتابخانه بر اساس ال سی کنگره و کتب خطی و سنگی به صورت سنتی طبقه بندی شده اند.

وی با اشاره به فهرست نویسی نسخ سنگی، ابراز داشت: این برنامه توسط طیار مراقی و صادق حسن زاده انجام و فیش های آن توسط آیت الله استادی ساماندهی و در 5 جلد به چاپ رسیده است.

راهنورد با بیان این مطلب که فضای کتابخانه در 4 هزار متر مربع تعبیه شده، خاطرنشان ساخت: کتابخانه در 4 طبقه ساخته شده که 1 طبقه آن مختص به مخزن و 3 طبقه آن سالن مطالعه می باشد که دو طبقه آن اختصاص به برادران و یک طبقه آن مختص خواهران است.

*مراجعه روزانه 1200 طلبه و دانشجو به کتابخانه

وی تصریح کرد: میزان مراجعین کتابخانه برادران روزانه 800 نفر و میزان مراجعه خواهران روزانه 400 نفر می باشد که مراجعه کنندگان را طلاب سطح 3 و 4 حوزه و همچنین دانشجویان رشته های علوم اسلامی و انسانی تشکیل می دهند.

مدیر کتابخانه مسجد اعظم با اشاره به بانک اطلاعات، بیان داشت: این بانک در سالن مطالعه تجهیز شده و مراجعین می توانند با استفاده از 50 رایانه در دو قسمت برادران و خواهران از کتابخانه دیجیتال، نرم افزارهای علوم اسلامی نور، اینترنت و ... استفاده کنند.

*وجود کتاب های نفیس سربی با بیش از 400 سال قدمت در کتابخانه مسجد اعظم

وی با اشاره به تصویربرداری از کتاب‌های خطی، سنگی و سربی در این کتابخانه، اظهار داشت: نسخ نفیس چاپ سربی با بیش از 400 سال قدمت در این کتابخانه وجود دارد.

راهنورد با اشاره به وجود 10 هزار عنوان کتاب در کتابخانه دیجیتال، ابراز داشت: لیست منابع در سایت الکترونیکی کتابخانه موجود و فهرست مطالب و عنوان و چکیده پایان نامه ها قابل دانلود است.

وی با اشاره به تعداد کتب در این کتابخانه، خاطرنشان ساخت: 115 هزار جلد کتاب چاپی، 12 هزار جلد کتاب چاپ سنگی، 7 هزار نسخه خطی، 7 هزار شماره نشریه و بیش از 2 هزار پایان نامه حوزوی، موجودی کتابخانه مسجد اعظم را تشکیل می دهند.

مدیر کتابخانه مسجد اعظم با بیان این مطلب که بخش مجموعه سازی کتابخانه از سال 1390 فعال شده، تصریح کرد: با رصد کمبودهای کتابخانه در عرصه کتاب، طی سه مرحله قریب به 10 هزار جلد کتاب مورد نیاز در موضوعات گوناگون از نمایشگاه خریداری شده است.

*عضویت 4 هزار طلبه و دانشجو در کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی(ره)

این کارشناس کتاب با اشاره به عضویت قریب به 4 هزار طلبه و دانشجو در این کتابخانه، بیان داشت: کمبود فضا، یکی از مشکلات امروز این کتابخانه است؛ به نحوی که در برخی از اوقات، طلاب با پهن کردن عبا، بر روی آن نشسته و به مطالعه می پردازند.

راهنورد اظهار داشت: با امضای تفاهم نامه همکاری، تعاملی سازنده با کتابخانه ملی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی داشته ایم.

*انتخاب کتابخانه مرکزی حوزه به عنوان عضو هیأت أمنای مکتب

وی با بیان این مطلب که دو کتابخانه مسجد اعظم و کتابخانه فیضیه به عنوان کتابخانه مرکزی حوزه های علمیه انتخاب شده اند، ابراز داشت: اخیراً کتابخانه مرکزی به عنوان یکی از 12 عضو هیأت أمنای مکتب (مجموعه ای از کتابخانه های بزرگ کشور) با بیش از 70 عضو، انتخاب و حجت الاسلام والمسلمین عماد در جلسات آن شرکت می کنند.

مدیر کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی با اشاره به همکاری مناسب میان کتابخانه های قم، خاطرنشان ساخت: با کتابخانه‌های، دانشگاه‌ها و موسسه‌های دینی مستقر در قم تعاملات خوبی داشته و تلاش داریم تا این ارتباطات در راستای ارائه خدمات بیشتر به مراجعه کنندگان بهتر شود.

این کارشناس کتاب با اشاره به انتظارات از مسئولان، تصریح کرد: توجه بهتر و بیشتر به کتابخانه ها از انتظارات ما از مسئولین است؛ چراکه آموزش و پژوهش حوزه درکتابخانه ها به نتیجه خواهند رسید.

*امروزکتابخانه دیجیتال حرف اول در خدمات را می زند

راهنورد با بیان این مطلب که توسعه بخش فناوری بسیار مهم است، اظهار داشت: امروز کتابخانه دیجیتال حرف اول را در خدمات زده و باید در این راستا قدم برداشت.

وی در پایان گفت: دوست داریم مراجعه کنندگان با خدمات این کتابخانه آشنا شوند؛ چراکه آنچنان به داشته های خود نمی بالیم؛ بلکه مهم خدمات ماست.

گزارش: محمد رسول صفری

۳۵ / ۳۱۳