سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، مصادیقی از ازواج خلقت خداوندی را در کتاب قاموس القرآن منتشر می کند.
* شگفتی در اسرار نر و مادگی
يكى از اسرار عجيب خلقت نر و مادگى موجودات است؛ اگر در حيوان و گياه اين واقعيت وجود نداشت هيچ يك چيز دو چيز نمي شد و جاى از بين رفته ها پر نمي گرديد، توليد و تكثير مطلقا معنائى نداشت؛ ولى خداوند با اين وسيله نقص عالم را جبران و آن را پيوسته به سوى كمال مي راند.
بشر با فكر سادۀ خود ابتداء آن را فقط در انسان و حيوان مي دانست و در اثر پيشرفت علم احساس كرد، اين واقعيت در عالَم گياه نيز حكم فرماست و اگر نباتات به وسيلۀ حشرات و بادها تلقيح نگردند، ميوه به دست نخواهد آمد.
* قدمت دانش انسان در شناخت نر و مادگی
از قديم به وجود نر و مادگى در بعضى درختان مثل خرما پى پرده بودند، ولى بعدها عموميت آن روشن گرديد.
قرآن كريم پا را از همه فراتر گذاشته و مسئلۀ نر و مادگى را در تمام موجودات اعلان مي كند؛ اعم از زنده و غير زنده. دربارۀ حيوان و انسان كه روشن است، اما دربارۀ نباتات آمده است: «سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها مِمّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمّا لا يَعْلَمُونَ» (يس: 36). پاك و منزه است خدائي كه از روئيدنی هاى زمين و از شما مردمان جفت ها (نر و ماده‌ها) قرار داد و از چيزهائي كه نمي دانيد نيز جفت ها قرار داد.
در گذشته اين واقعيت به ثبوت نرسيده بود، بزرگان ازواج را در آيه اصناف معنى مي كردند، ولى علم نشان داد قرآن چه مسئلۀ عجيبى را مطرح مي كند در آيۀ «وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فِيها زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ ...» (رعد: 3). گرچه نسبت زوجيت به خود ثمره داده شده ولى ظاهراً منظور توليد شدن آنها در اثر زوجيت است؛ بعضى از بزرگان آن را دو صنف گفته اند؛ يكى مال زمستان و ديگرى مال تابستان، مثل بعضى ميوه ها؛ ولى اين خيلى بعيد است و با كليّت آيه كه فرموده «مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ» جور در نمي آيد همۀ آنها صيفى و شتوى ندارند. بالاتر از همه، اين آيه است كه مي گويد «وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» (ذاريات: 49). اين آيه روشن مي كند كه قانون نر و مادگى در تمام موجودات بدون استثناء جارى است.
* حتی اتم ها هم زوج اند
امروز بشر پس از فرو رفتن در درون اشياء و شكافتن ذرّات و رسيدن به اتم دانسته است اتم ها از الكترون و پروتون تشكيل يافته اند؛ الكترون ها بار منفى و پروتون ها بار مثبت دارند؛ آن دو نيز نر و ماده‌اند و موجودات همه از آن ذرّات تشكيل يافته اند: «سُبْحانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمّا يَصِفُونَ». «اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ» (حج: 5). ظاهراً مراد از زوج در اين آيه و نظائر آن، نوع و صنف است يعنى زمين حركت كرد بالا آمد و هر صنف و هر جور روئيدنى نشاط آور را رويانيد. نوع و صنف يكى از معانى زوج است، چنانكه راغب و اقرب و بيضاوى و ابن اثير و طبرسى گفته اند. همچنين است آيات 7 شعراء. 10 لقمان، 7 ق. و غيره.
* اعمال انسان هم جفت است
اما مراد از این آیۀ شریفه: «وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ» چیست؟. (تكوير:7). ظاهراً مراد از آن جفت شدن انسان ها با اعمالشان است. دربارۀ آن گفته اند: مراد ملكه هاى اعمال است كه شخص با آن ها مزدوج مي گردد يا هر انسان به هم شكل خود از اهل آتش و بهشت قرين شود؛ يا ارواح به اجساد بر گردد؛ يا هر فريفته به فريبنده ملحق شود؛ يا مؤمنين با حور العين و كفّار با شياطين قرين گردند.
* زوجیت در تجسم اعمال
قول اخير عبارت اُخراى كلام ماست و بنا بر تجسّم عمل، مراد قرين شدن انسان با عمل خويش است. «هذا فَلْيَذُوقُوهُ حَمِيمٌ وَ غَسّاقٌ. وَ آخَرُ مِنْ شَكْلِهِ أَزْواجٌ» (ص: 57 و 58) حميم آب جوشان و غسّاق چرك بسيار بد بو، شكل، مشابه و نظير حمیم است. يعنى: اين آب جوشان و چرك بد بوست آن را بچشند؛ و ديگرى مثل حميم و غساق كه هم نوع اند آن را هم بچشند. «ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَ أَزْواجُكُمْ تُحْبَرُونَ» (زخرف: 70). «هُمْ وَ أَزْواجُهُمْ فِي ظِلالٍ عَلَى الْأَرائِكِ مُتَّكِؤُنَ» (يس: 56).
مي شود گفت: مراد از اين ازواج، زنان دنيوى انسان هستند كه اهل بهشت شده اند به قرينۀ آيه اي كه مي گويد: «جَنّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ ...» (رعد: 23). و شايد مراد، ازواج بهشتى و حور العين باشند.
* زوج های ظالم
همچنين آيۀ «احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ أَزْواجَهُمْ وَ ما كانُوا يَعْبُدُونَ. مِنْ دُونِ اللّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلى صِراطِ الْجَحِيمِ» (صافات: 22 و 23). ممكن است مراد زنان دنيائى باشد كه با شوهران شريك ظلم بوده‌اند و اين وضع به خصوصى است كه زن و شوهر در دنيا با هم ظالم باشند و در آخرت نيز از هم جدا نشوند؛ چنانكه دربارۀ ابو لهب و زن او آمده: «سَيَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ. وَ امْرَأَتُهُ حَمّالَةَ الْحَطَبِ» (لهب: 3- 4). و احتمال دارد ازواجى باشند كه از اعمال بد تجسّم يافته اند و يا همشكلانى در عذاب باشند كه خدا فرموده «وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ. وَ إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ. حَتّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ. وَ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ ...» (زخرف: 36- 39). در اين آيات، شيطان با گناهكار قرين است او را پيوسته گمراه مي كند و روز قيامت نيز او را قرين خود مى بيند و اعتذار سودى نمي دهد و هر دو مشتركاً وارد عذاب مي شوند آيا مراد از ازواج و هم شكل ها اين شياطين اند كه فرموده «احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ أَزْواجَهُمْ ...»؟!
و اللّه العالم.
منبع: قاموس قرآن، ج3، ص: 189-186 ، سید علی اکبر قرشی
