سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» در مقاله ای به موضوع «آثار و پیامدهای تفرقه و اختلاف در جهان اسلام» به بررسی 12 پیامد اختلاف میان مسلمانان می پردازد.

* بی ‌توجهی به اصل دین

منادی تفرقه و اختلاف، به مخالفت با اسلام دست زده است؛ چرا که قرآن مجید ما مسلمانان را به وحدت و وفاق دعوت کرده و می ‌فرماید: «وَ اعْتَصِمُوا به حبل اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»؛[1] همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و متفرق نشوید. همچنین یکی از اهداف بلند و عالی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ایجاد وحدت بین تمام انسان‌ ها بود که با پذیرش اسلام و موحِّد شدن، محقّق می ‌شود.

امام خمینی (ره) می بیان داشتند: «پیغمبر اسلام می ‌خواست در تمام دنیا وحدت کلمه ایجاد کند. می‌ خواست تمام ممالک دنیا را در تحت یک کلمة توحید... قرار دهد.»[2] بنابراین، کسانی که بر طبل تفرقه می‌ کوبند، در مقام عمل با آن حضرت مخالفت کرده ‌اند، در حالی ‌که همگان موظف به تبعیت از حکم خدا و سیره و سنت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) هستند.

* نابودی خدمات و زحمات پیامبران الهی

پیامبران الهی اساسی ‌ترین عامل وحدت و همدلی بوده ‌اند، لذا باید اختلاف ‌افکنان را افرادی تلقّی کرد که در مقابل انبیای الهی و خدمت‌ های گرانبهایی که در این زمینه متحمّل شده ‌اند، صف‌کشیده ‌اند. امام راحل (ره) می گویند: «آن روزی که این وحدت از بین رود، مرگ همه ما و به باد رفتن همه نوامیس و به باد رفتن همه زحمت ‌های انبيا (علیهم السلام) نسبت به این کشور خودمان و نسبت به کشورهای دیگر [است].»[3]

* ریشه گرفتاری ‌ها و عقب ‌ماندگی ها

مشکلات جهان اسلام و عقب ‌ماندگی های این کشورهای اسلامی ریشه در عدم اتحاد و اختلافاتی دارد که بین آنها به وجود آمده است. امام خمینی (ره) تصریح می کنند: «رمز تمام گرفتاری های کشورهای اسلامی، اختلاف کلمه و عدم هماهنگی است و... تفرقه و جدایی و گروه‌ گرایی... اساس همه بدبختی ‌ها و عقب‌ افتادگی هاست.»[4]

* سلطه سیاسی و به یغما رفتن ذخایر أرضی و منابع مالی

افول تمدن ‌های اسلامی ـ در بُعد مادی و معنوی ـ و سلطه بیگانگان بر آنها، در پی اختلافاتی که جهانخواران بین مسلمانان افکندند، به وجود آمد و از این رهگذر ذخایر ارضی و منابع مالی این کشورها مورد غارت و چپاول قرار گرفت. امام خمینی (ره) بیان داشتند: «تمدن آنها [مسلمان ‌ها] فوق تمدن ‌ها بود؛ معنویات آنها بالاترین معنویات بود؛ رجال آنها برجسته ‌ترین رجال بود؛ توسعه مملکتشان از همه ممالک بیشتر بود؛ سیطرة حکومتشان بر دنیا غالب شده بود. دیدند که با این سیطره، با این وحدت دُوَل اسلامی، نمی ‌شود تحمیل کرد چیزهایی را که آنها می ‌خواهند؛ نمی ‌شود ذخایر اینها را، طلای سیاه اینها را، طلای زرد اینها را، نمی ‌شود اینها را قبضه کرد. در صدد چاره برآمدند؛ چاره این بود که بین ممالک اسلامی تفرقه بیندازند.»[5]

همچنین اظهار داشتند: «قدرت ‌های جهانخوار شرق و غرب... به... اختلافات دامن می ‌زنند تا بر مقدّرات مسلمانان جهان مسلط و بر آنها حکومت نموده و ذخایر بی ‌پایان آنان را چپاول نمایند.»[6]

* ضعف و سستی نیروها

اختلاف و دو دستگی و صرف نیروها برای دستیابی به اهداف تفرقه ‌آمیز، باعث فراموشی اهداف اصلی و ناتوانی در رسیدن به آنها می ‌شود. قرآن مجید می ‌فرماید:«وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ»؛[7] «[ای مؤمنین!] در میان خود با یکدیگر جدال و کشمکش نکنید [که در نتیجه،] نیروهایتان از دست می ‌رود و کم قدرت می ‌شوید.»[8]

این آیه شریفه منحصر به گروه و محدوده خاصی نمی ‌شود و جهان اسلام را فرا می ‌گیرد. به طور واضح مشاهده می‌ کنیم مسلمانانی که به تضعیف یکدیگر می ‌پردازند، به اهداف اصلی خود توجه نداشته یا کمتر توجه می ‌کنند؛ چرا که بسیاری از توانائی ‌هایشان در اختلافاتی که با هم دارند، هدر می‌ رود.

* شادی زیاد دشمنان اسلام

اگر هر کشور اسلامی به فکر منافع سیاسی و اقتصادی خود باشد و به منافع دیگر جمعیت ‌ها و کشورها توجهی نکند و آنها را در گرفتاری ‌ها رها سازد، دولت ‌های زورگو و سلطه ‌خواه که نسبت به مسلمین هیچ احساس مثبتی ندارند، به فکر حذف و هضم آنها می ‌افتند و به ‌راحتی نقشه پلید خود را به اجرا می ‌گذارند.

رهبر انقلاب (حفظه الله) بیان می کنند: «مجموعه پیروان مکتب اهل ‌بیت (علیهم السلام) در هر جای دنیا که هستند، با همۀ وجود باور کنند که جزئی از عائله بزرگ مسلمین ‌اند؛ نه به زبان؛ بلکه با همه احساس. اگر غیر از این باشد، دشمنان اسلام و اهل ‌بیت (ع)، حداکثر خشنودی و خوشحالی را پیدا خواهند کرد.»[9]

فرمایش ایشان را به مسلمانان سایر مذاهب اربعه (مذاهب اهل ‌سنت) نیز می‌ توان سرایت داد. واقعیت ‌های خارجی نیز این مطلب را تأیید می ‌کند؛ یعنی برای کشورهای جنایتکار مانند آمریکا، منابع و ذخایر مسلمان ‌ها[10] اهمیت دارد و برای آنها فرقی نمی ‌کند که ساکنان کشورها حنفی مذهب باشند یا شیعی یا شافعی.

* تقابل تفرقه با عزّت اسلام

لازمۀ شکوه و عظمت اسلام، همدلی و هم‌ آوایی در نیل به اهداف اصلی است. بدیهی است که در چنین مقصد بلندی، تفرقه جایگاهی ندارد. رهبر انقلاب (حفظه الله) می گویند: «اگر ما برای سربلندی و عظمت و عزّت اسلام و قرآن مجاهده می ‌کنیم، این با اختلاف و درگیری بین مسلمین سازگار نیست.»[11]

* غفلت مسلمانان از نابودی اسرائیل غاصب

وقتی تفرقه حاکم باشد، مسلمانان نمی‌ توانند حتی از عهده کسانی که به کشورشان تجاوز کنند، برآیند، چه رسد به کسانی که (مانند رژیم صهیونیستی) به دیگر کشورهای مسلمان (فلسطین) تجاوز می ‌کنند. امام خمینی (ره) بیان می کنند: «اگر... در کلمة توحید که مشترک بین همه است، در مصالح اسلامی که مشترک بین همه است، با هم توحیدِ کلمه کنند.... دیگر یهود به فلسطین طمع نمی ‌کند. دیگر هندو به کشمیر طمع نمی ‌کند. این [طمع ‌ورزی ‌ها] برای این است که نمی ‌گذارند شما متحد بشوید.»[12]

رهبر انقلاب (حفظه الله) نیز اظهار می دارند: «منشأ بسیاری از این مشکلات - که یکی از آنها همین قضیة فلسطین است. یکی از آنها همین قضیة دولت جعلی صهیونیست است - قدرتمندان عالم ‌اند. دشمن می ‌داند که متمرکز خواهیم شد و همه امت اسلامی و همه نیروها را در این راه به کار خواهیم برد تا با این تجاوز آشکاری که دارد صورت می ‌گیرد، مقابله کنیم، لذا نمی‌ گذارد دل‌ ها به هم نزدیک شود.»[13]

* بزرگ‌ ترین وسیله نفوذ و توانمندی دشمن

وقتی چند نیرو در یک راستا حرکت کنند، انرژی مضاعفی تولید می‌ گردد. به تناسب افزایش شمار نیروها، انرژی ‌های حاصله نیز اضافه می ‌شوند. تصوّر کنید اگر این نیروها به رقم یک میلیارد و نیم برسد، چه قدرتی با این تعداد ایجاد می ‌شود؟ آیا کسی می ‌تواند مانعی در مقابل آن ایجاد کند؟ چنانچه جهان اسلام که تقریباً همین تعداد جمعیت دارد، ید واحدی بشوند، به هر خیر و مصلحتی در پرتو عنایات الهی می‌ رسند؛ ولی اگر متفرق شوند و بین آنان درگیری به وجود آید، راه نفوذ بیگانگان بسیار هموار می ‌شود و به نوعی اسباب تقویت دشمن را فراهم می ‌کنند.

رهبر انقلاب (حفظه الله) تصریح می کنند: «تفرقه و اختلاف... بزرگ ‌ترین وسیله نفوذ دشمنان اسلام است.»[14] و «ملت ‌های منطقه و فرقه‌ های اسلامی و پیروان دین ‌های مختلف در لبنان و در همه کشورهای اسلامی باید دست اتحاد به یکدیگر دهند و نگذارند تفرقۀ آنان موجب قوت دشمن شود.»[15]

* محروم کردن مسلمانان از دانش و فناوری روز

کشورهای سلطه ‌طلب که منافع مادی خود را در تعارض با حرکت ‌های اصلاح ‌گرانه مسلمان ‌ها - که حاوی پیام ‌های وحدت ‌بخش است ـ دیده ‌اند، با تمامی قوا به سرکوب آزادی ‌خواهان پرداخته ‌اند و با نصب حُکّام دست ‌نشانده، منابع طبیعی و ذخایر ارضی مسلمانان را به تاراج برده ‌اند و از این طریق ضربات مهلکی را بر سیستم اقتصادی مسلمانان وارد نموده ‌اند. در نتیجه، مسلمان ‌ها دچار ضعف گشته و تمام همّ و غمّ خود را صرف نیازهای ضروری و اولیه خود کرده و نتوانسته ‌اند در میدان علم و دانش پیشرفت چشمگیری داشته باشند، لذا به ‌عنوان کشورهای جهان سوم و عقب ‌مانده معرفی شده ‌اند.[16]

رهبر انقلاب (حفظه الله) گفتند: «سرکوب حرکت ‌های آزادی‌ خواهانه در کشورهای اسلامی در قرن گذشته و پیشروی استعمارگران در سلطه ‌گری بر این کشورها و ایجاد یا تقویت حکومت ‌های مستبد در آنها و غارت منابع طبیعی و نابودسازی منابع انسانی آنها و در نتیجه، عقب نگه ‌داشتن ملت ‌های مسلمان از قافله دانش و فناوری، همه در سایۀ تفرقه و بیگانگی که در مواردی به دشمنی و ستیز و برادرکشی می ‌رسد، پدید آمده است.»[17]

* نابودی مسلمانان به دست خودشان

یکی از اهداف مهم استکبار جهانی در تفرقه ‌اندازی بین مسلمانان، ایجاد جنگ بین آنها به دست خودشان است تا بتواند راحت ‌تر به منافع سیاسی و اقتصادی خود در این کشورها دست پیدا کند. رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) بیان داشتند: «دشمنان اسلام... برای شقّه شقّه کردن و شکاف ایجاد کردن چه می ‌کنند! چه قدر خرج می‌ کنند برای اینکه اینها [مسلمانان] را در مقابل هم قرار بدهند. یکی از اهداف مسلم این حوادث خونینی که... نمونه ‌های فراوان آن در پاکستان و در نقاط دیگر اتفاق می ‌افتد، این است که جمع مسلمانی به صورت ترور کور نابود می ‌شوند، از بین می ‌روند، یا مجروح و مقطوع العضو می‌ شوند. بخش مهمی از این کار، مربوط به همین ایجاد اختلاف بین شیعه و سنّی است.»[18]

* از دست دادن آبرو و هویت اسلامی

مقام معظم رهبری (حفظه الله) یکی دیگر از پیامدهای تفرقه بین مسلمین را از دست دادن آبرو دانسته و اظهار می دارند: «قرآن ما را به وحدت توصیه کرده است. قرآن ما را تهدید کرده است که اگر اتحاد و همبستگی خودتان را از دست بدهید، آبرو و هویت و قدرت شما نابود خواهد شد.»[19]

این فرمایش رهبر انقلاب (حفظه الله) اشاره به آیه 46 سوره انفال است که می ‌فرماید: «وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ»؛ «و اطاعت کنید از خدا و رسولش و در میان خود با یکدیگر جدال و کشمکش نکنید که در نتیجه، نیروهایتان از دست می ‌رود و کم قدرت می ‌شوید و صبر پیشه کنید که خداوند با صبرکنندگان است».

پاورقی:

[1]. البته آیات دعوت به اتحاد و پرهیز از تفرقه محدود به آیه فوق نمی ‌شود.

[2]. صحیفه امام، ج2، ص32.

[3]. همان، ج17، ص406.

[4]. همان، ج10، ص160.

[5]. همان، ج1، صص 374 –375.

[6]. همان، ج19، ص321.

[7]. انفال / 46.

[8]. رک: ترجمه مفردات، غلامرضا خسروی حسینی، انتشارات مرتضوی، تهران، 1375 ش، ج2، ص21.

[9]. بیانات مقام معظم رهبری (حفظه الله)، در دیدار مهمانان و شرکت کنندگان کنفرانس جهانی اهل ‌بیت(علیهم السلام)، 04/03/1369.

[10]. البته دایره طمع ‌ورزی آمریکا به مسلمان ‌ها بیش از این است. به حدی که حتی دوست دارند مسلمان‌ ها به صورت برده درآیند و توسط آنها مورد بهره برداری ‌های گوناگون قرار گیرند. سردمداران آمریکایی و همچنین اروپایی ‌ها چنین موجودات پلید و کثیفی هستند؛ ولی نفاق و ترس از دست دادن پرستیژ سیاسی، مانع آشکار ساختن نیت ‌های شیطانی آنهاست. با این ‌حال، عجیب است که برخی به فکر مذاکره با آمریکا و کشورهای اروپایی هستند تا به خیال خود، رشد و پیشرفت اقتصادی در کشور به وجود آید یا رونق افزون ‌تری پیدا کند.

[11]. بیانات، مقام معظم رهبری (حفظه الله)، در دیدار مهمانان خارجی مراسم اولین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره)، 16/03/1369.

[12]. صحیفه امام، ج2، ص33.

[13]. بیانات مقام معظم رهبری (حفظه الله)، در دیدار جمعی از مردم و مسئولان نظام، 13/12/1388.

[14]. رهبر انقلاب این نکته مهم را بیش از یک بار تذکر داده است.

[15]. پیام مقام معظم رهبری (حفظه الله)، در پی جنایت رژیم صهیونیستی در فاجعه قانای لبنان، 11/05/1385.

[16]. بدیهی است که سلطه دست ‌نشاندگان پیامدهای منفی فراوانی بر مسلمانان دارد که فعلاً درصدد برشماری آنها نیستیم.

[17]. پیام مقام معظم رهبری (حفظه الله)، به مناسبت کنگره عظیم حج، 08/10/1385.

[18]. مقام معظم رهبری (حفظه الله) در دیدار کارگزاران و دست ‌اندرکاران حج، 04/08/1388.

[19]. مقام معظم رهبری (حفظه الله) در دیدار کارگزاران نظام،06/02/1384.

منبع: معاونت تبلیغ، حوزه های علمیه: محمد اصغری ‌نژاد